Kamu Kurumlarında Staj Yapan Öğrencilerin Yemek Yemeleri

Stajını kamu kurumlarında yapan öğrencilerin, yemek yardımından ücretsiz yararlanıp yararlanmayacaklarına ilişkin Maliye Bakanlığının görüşü şöyledir.

“İlgi yazı ve eklerinin incelenmesinden, Bandırma M. Güven Karahan Hastanesinde staj yapan Üniversiteniz Bandırma Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü öğrencilerinin Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği hükümleri uyarınca yiyecek yardımından yararlandırılacak personel kapsamında olup olmadığı hususu ile ilgililer hakkında Bakanlığımızca kamu idarelerine gönderilen 11.3.2008 tarihli ve B.07,0.BMK.0.15.115456-4/02736 sayılı yazımızın uygulanıp uygulanmayacağı hususunda tereddüde düşüldüğü anlaşılmaktadır.

Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 1 inci maddesinde; bu Kanunun Genel ve Katma Bütçeli Kurumlar, İl Özel İdareleri, Belediyeler, İl Özel İdareleri ve Belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı kuruluşlarda, kanunlarla kurulan fonlarda veya Beden Terbiyesi Bölge Müdürlüklerinde çalışan memurlar hakkındauygulanacağı belirtilmektedir.

Öte yandan, 22.12.2005 tarihli ve 5436 sayılı Kanunun geçici üçüncü maddesinin dördüncü paragrafında;

“İlgili mevzuatında gerekli düzenleme yapılıncaya kadar, mevzuatta katma bütçeli idarelere yapılan atıflar, katma bütçeli idare iken 5018 sayılı Kanunla özel bütçeli idareler kapsamına alınan kamu idareleri bakımından, ilgisine göre bu idarelere yapılmış sayılır. Bu fıkranın uygulanmasında ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye ve gerektiğinde düzenleme yapmaya Maliye Bakanı yetkilidir.”hükmü yer almaktadır. Dolayısıyla, Balıkesir Üniversitesi, katma bütçeli kuruluş iken10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kanunla yapılan düzenleme sonucunda, Kanunun 12 incimaddesiyle tanımlanan ve ekli (II) sayılı cetvelde sayılan özel bütçeli kuruluşlar arasında yeralmakta ve bu haliyle 657 sayılı Kanunun 1 inci maddesinde belirtilen kuruluşlar kapsamındaolmakla birlikte, söz konusu 1 inci madde anılan kuruluşlarda çalışan memurları kapsamındabulundurmaktadır.

Diğer taraftan, 657 sayılı Kanunun 212 inci maddesinde de, Devlet memurlarının yiyecek yardımından hangi hallerde ve ne şekilde faydalanacakları ile bu yardımınuygulanmasına ilişkin esasların Maliye Bakanlığı ile Devlet Personel Başkanlığının birliktehazırlayacakları bir yönetmelikle tespit edileceği belirtilmiş ve buna dayanılarak hazırlanıp19.11.1986 tarihli ve 86/11220 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan DevletMemurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliğinde, Devlet memurlarına yapılacak yiyecekyardımının uygulanması ile ilgili esaslar belirlenmiştir.

Görüldüğü üzere, 657 sayılı Kanun; kapsama dahil bulunan kamu idarelerinde görev yapan memurlar hakkında uygulanmakta olduğundan bu kanuna dayanılarak çıkartılan Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliğinin ve bu Yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin olarak kamu idarelerine gönderilen söz konusu Genel Yazının da Devlet memurları hakkında uygulanacağı da tabiidir.

Bu itibarla, ilgi yazınızda belirtilen stajyer öğrenciler, 657 sayılı Kanunun 212 inci maddesi çerçevesinde yiyecek yardımından yararlandırılacak personel kapsamında bulunmadığından ilgililer hakkında anılan Genel Yazımızda belirtilen hususların uygulanma imkânı bulunmamaktadır.” Diye görüş vermiştir.

Diğer taraftan; Maliye Bakanlığının yataklı kurumlarda staj yapan öğrencilere yemek yardımı yapılmasına ilişkin başka bir görüş yazısına göre ise;“Bakanlığımıza intikal ettirilen çeşitli yazılardan yataklı tedavi kurumlarında görev yapan personeleyemek yardımı yapılması hususunda farklı uygulamalar yapıldığı anlaşılmaktadır. Konuya ilişkin olarak uygulama birliğinin sağlanması amacıyla aşağıdaki açıklamaların yapılması gerekli görülmüştür.

Bilindiği üzere, Devlet memurlarının sosyal hak ve yardımları 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda düzenlenmiş olup, bu Kanunla tanınan sosyal yardımlardan birisi de yiyecek yardımıdır.

657 sayılı Kanunun 212 inci maddesinde, Devlet memurlarının yiyecek yardımından hangi hallerde ve ne şekilde faydalanacakları ile bu yardımın uygulanmasına ilişkin esasların Maliye Bakanlığı ile Devlet Personel Başkanlığının birlikte hazırlayacakları bir yönetmelikle tespit edileceği belirtilmiştir.

Söz konusu hüküm uyarınca hazırlanan ve 19.11.1986 tarihli ve 86/12220 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliğinin 3 üncü maddesinde; yiyecek yardımının yemek verme şeklinde yapılacağı, bu yardım karşılığında nakden bir ödemede bulunulmayacağı, haftalık çalışma süresi 40 saati aşmayan yerlerde yiyecek yardımının öğle yemeği olarak verileceği, günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan memurlara, görevlerinin diğer yemek saatlerinde de devam etmesi şartıyla üç öğüne kadar yemek verilebileceği düzenlenmiştir.

Anılan Yönetmeliğin, 4 üncü maddesinde de yiyecek yardımının gerektirdiği giderlerin, yemek maliyetlerinin yarısını aşmamak üzere, bu Yönetmelik kapsamına dahil memur kadrosu adedine göre kurum bütçelerine konulacak ödeneklerle karşılanacağı, bu şekilde karşılanmayan kısmın ise yemek yiyenlerden alınacağı belirtilmiş; 5 inci maddesinde de Kurum bütçelerine yiyecek yardımı karşılığı olarak konulan ve 4 üncü maddede belirtilen ödeneğin, memurlara yemek vermek üzere kurulan yemek servisi, yardım sandığı, dernek veya bu mahiyetteki kuruluşa ödeneceği, yemek servisinin ise, yiyecek yardımından faydalanabilecek personel sayısının asgari 50 olması ve yemekhane için elverişli yer bulunması şartıyla atamaya yetkili amirin onayı ile kurulabileceği hüküm altına alınmıştır.

Aynı Yönetmeliğinin 6 ıncı maddesinde ise hastane, pansiyonlu okul ve işçi ile birlikte çalışan iş yerlerindeki memurlar, birim büyüklüğü ve personel sayısına bakılmaksızın hasta, öğrenci ve işçiler için mevcut yemek servisinden faydalanacakları belirtilmiştir.

Bu açıklamalar çerçevesinde yemek servisinin; yiyecek yardımından faydalanabilecek personel sayısının 50 ve daha fazla olması ve yemekhane için elverişli yer bulunması halinde kurulabileceği, hastane, pansiyonlu okul ve işçi ile birlikte çalışan iş yerlerindeki memurların ise, birim büyüklüğü ve personel sayısına bakılmaksızın hasta, öğrenci ve işçiler için mevcut yemek servisinden faydalanabilmelerine imkân tanındığı ve bu nedenle sözü edilen personel için ayrı bir yemek servisi kurulmasına gerek bulunmadığı anlaşılmakta, ancak bu şekilde yemek servislerinden faydalananlardan ücret alınmayacağına dair bir hükmün yer almadığı görülmektedir.

Diğer yandan, yataklı tedavi kurumlarında çeşitli hizmetlerin uygulama esaslarını düzenlemek amacıyla hazırlanan ve 10.09.1982 tarihli ve 8/5319 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinin 89 uncu maddesinde de;
“Kurumlarda; kadrolarında bulunan tüm personel ile yönetmelikler gereği hastanede staj yapan öğrencilere ve hizmet içi eğitime gelen sağlık ve yardımcı sağlık personeline öğle yemeği, bunlardan kurumda yatanlarla bu Yönetmeliğin ilgili maddelerindeki hükümlere göre sürekli olarak kurumda kalanlar ve nöbetçilere üç öğün yemek ve vardiya uygulanan kurumlarda vardiyaya kalan personele çalışma sürelerine isabet eden öğünlerde yemek verilir.” denilmektedir.

Ancak, söz konusu Yönetmelikte yer alan bu düzenleme Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliğinin 6 ıncı maddesi ile paralel bir düzenleme olup, anılan Yönetmelik hükümleri karşısında farklı bir nitelik ihtiva etmemektedir.

Öte yandan, 657 sayılı Kanunun 146 ıncı maddesinin ikinci fıkrasında, memurlara kanun, tüzük ve yönetmeliklerin ve amirlerin tayin ettiği görevler karşılığında bu Kanunla sağlanan haklar dışında ücret ödenemeyeceği ve hiçbir yarar sağlanamayacağı hükme bağlanmıştır.

Bu itibarla, Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği kapsamında bulunan personelin yataklı tedavi kurumlarında hastalar için kurulmuş bulunan yemek servislerinden, yemek maliyetinin yarısından az olmamak kaydıyla 10.01.2008 tarihli ve 26752 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan (1) Sıra No’lu 2008 Merkezi Yönetim Bütçe Uygulama Tebliğinde yer alan esaslar çerçevesinde bedel ödemeleri kaydıyla yararlandırılmaları mümkün bulunmaktadır.” Denilerek stajyer öğrencilerin yemek bedeli ödemek koşulu ile yararlanabilecekleri belirtilmektedir. Görüldüğü gibi, Maliye Bakanlığı öğrencilerin yemek bedelini diğer memurlarda olduğu gibi ücret ödenmemesine ilişkin bir ifade yer almadığından, memurlarla beraber yemek bedelini ödemeleri koşuluyla yararlanabilecekleri belirtmektedir.

Ancak daha sonra yapılan bir düzenleme ile yataklı tedavi kurumlarında çalışan sağlık personeli ve memurların hastanede verilen yemekten ücretsiz olarak yararlanabileceklerine ilişkin bir düzenleme yapılmıştır. Buna göre;

“EK MADDE 1 – (Ek: 28.4.2009/27213 RG) Bu Yönetmeliğe göre yiyecek yardımından yararlanacak personelden yataklı tedavi kurumlarında (üniversitelerin yataklı tedavi kurumları dahil) görev yapanlar, hasta için oluşturulmuş yemek servislerinden ücret ödemeden yararlanır.” Yapılan düzenleme sonrası yataklı tedavi kurumlarında çalışan personel ücretsiz yemek yardımından yararlanabilmektedir.

Buna göre; yemek servisinin yiyecek yardımından faydalanabilecek personel sayısının 50 ve daha fazla olması ve yemekhane için elverişli yer bulunması halinde kurulabileceği, hastane, pansiyonlu okul ve işçi ile birlikte çalışan iş yerlerindeki memurların ise, birim büyüklüğü ve personel sayısına bakılmaksızın hasta, öğrenci ve işçiler için mevcut yemek servisinden faydalanabilmelerine imkân tanındığı ve bu nedenle sözü edilen personel için ayrı bir yemek servisi kurulmasına gerek bulunmadığı anlaşılmakta, bu şekilde yemek servislerinden faydalananlardan daha sonra yapılan başka bir düzenlemeyle ise ücret alınmayacağına dair bir hükmün yer aldığından ve yataklı kurumlarda stajyerlik yapan öğrenciler ve memurlar diye bir ayrım yapılmadığından staj yapan öğrencilerden de memurla gibi yemek ücreti alınmayacağı değerlendirilmektedir.

Diğer bir değişle; yataklı tedavi kurumlarında staj yapan öğrenciler yemek yardımından yararlanırlarken, yataklı tedavi kurumları dışındaki kamu kurumlarında staj yapanlar yararlanamayacaklardır. Özel sektörde staj yapanlar ise özel sektör kuruluşunun belirlediği kurallar çerçevesinde yemek yardımından yararlanabilecektir.