Kamu Sektöründe Memur İstihdamı ve Ücret Sistemleri
Modern Devlet düşüncesinin hakim olmaya başladığı zamandan beri kamu hizmetlerinin ifası amacıyla devlet sektöründe çalışan memur ve ücretlilere, ifa ettikleri hizmetlerin karşılığı olarak ve belirli bir kadro ölçüsü dahilinde birtakım mali menfaatler temin edilmektedir.
Türkiye’ de kamu sektöründe yaklaşık olarak üçbuçuk milyon insan çalışmaktadır. Aileleriyle beraber hesaplama yapıldığında yaklaşık onbeşmilyon insan yani ülke nüfusunun beşte biri devletten elde ettiği kazançla geçimini sağlamaktadır.
Öte yandan maaş ve ücretler, bütçe giderleri içerisinde de önemli bir yere sahiptir.
Bu bakımdan ücretler ve maaşlar, gelirini ücret yoluyla temin eden önemli bir insan kitlesi açısından büyük önem taşıdığı gibi, devlet açısından ve ülke ekonomisi açısından da büyük önem taşımaktadır.
Sosyal ve ekonomik yaşamın gerekleri ve ayrıca kişilerin kültürleri paralelinde ortaya çıkan ihtiyaçlar kişilerin iyi bir gelir, iyi bir ücret temin etme arzularını oluşturmaktadır. İyi bir gelir, kişilere toplum içinde güvenlik duygusu, saygınlık ve yüksek statü sağlayan bir faktördür. İşte sıralamış olduğumuz ekonomik, sosyal, kültürel ve psikolojik faktörler açısından ücret önemli bir yere sahiptir.
Devlet tarafından vatandaşlara sunulan kamu hizmetlerinin çeşitliliği; istihdam edilen kamu personelinin de kadro, görev ve sınıf olarak çeşitlenmesine neden olmuştur. Bu husus; ücret ödemelerini oluşturan unsurların belirlenmesinde temel etken olmakla beraber, ülkemizde uygulanan ücret rejiminde; diğer etkenler de (politik, sosyal, idari) ön plana çıkarak ücret kavramına bir çok unsurun dahil edilemesine yol açmıştır.
Ücret politikalarından amaç; her çalışana yaptığı görev itibariyle; ekonomik şartlar, piyasa şartları çerçevesinde yaptığı göreve uygun ve adil ücret vermektir.
Ülkemizde bu amacı gerçekleştirmek için pek çok kanun, tüzük, yönetmelik çıkarılmıştır. Ücretlerden tatmini sağlamak için bir çok unsur maaş hesabına dahil edilmiştir. Bu şekilde farklı statülere ayrılan kamu personeline farklı nitelikte , çok sayıda kalemden oluşan ücretler ödenmektedir.
Fakat bu çalışmada da görüleceği üzere yapılan bir çok düzenlemeye rağmen neredeyse hiçbir kesim bugünkü uygulanmakta olan ücret rejiminden memnun değildir. Uygulanmakta olan bu karmaşık sistem içinden çıkılmaz bir hal almıştır. Bu karmaşıklığa rağmen halen hiçbir istihdam grubu da aldığı ücretten memnun gözükmemektedir.
Buradan çıkan sonuç; ücreti tatminkar duruma getirmek için yapılan her yeni düzenleme, ücrete eklenen her yeni unsur bir süre sonra niteliğini kaybetmekte ve karmaşıklığa yol açmakta veya başka iş/istihdam grubunun tepkisini çekerek başka iş gruplarına da yeni katkılar sağlanması sonucuna yol açıp ücretlerdeki karmaşıklığı, adaletsizliği daha da fazla arttırmaktadır.
Oysa kamu personel istihdamının ve ücretlerin yoğun olarak gündemi oluşturduğu şu günlerde, ekonomik istikrarın ve sosyal adaletin sağlam temellere oturtulması, kamu çalışanlarının ihtiyaçlarına her anlamda cevap verebilecek bir ücret rejiminin temin edilmesinin toplumun bütün kesimlerine fayda getireceği tartışılmaz bir gerçektir.