EUROSAI AFETLER DE KULLANILAN KAYNAKLARIN DENETİMİ ÇALIŞMA TOPLANTI ÖZETİ
EUROSAI AFETLER DE KULLANILAN KAYNAKLARIN DENETİMİ ÇALIŞMA TOPLANTI ÖZETİ
Dünyanın farklı coğrafyalarında yer alan birçok ülke zaman zaman doğal veya
insan kaynaklı faktörlere bağlı olarak ortaya çıkan deprem, tsunami, yangın, sel,
nükleer santral kazaları, terör gibi afetleri yaşamaktadır. İklim değişikliği, dünya
nüfusunun önemli bir kısmının kentlerde yaşamaya başlaması vb. faktörler afetlerin
daha sık yaşanmasına, daha geniş bir coğrafyayı etkilemesine, can ve mal kayıplarının
artmasına yol açmıştır. Bu durum, uluslararası toplumu harekete geçirmiş, Birleşmiş
Milletler öncülüğünde bir dizi konferans düzenlenerek, afet yönetiminin afet öncesi
hazırlıkları da kapsayacak ve afet risklerinin azaltılmasını önceleyecek şekilde yeniden
yapılandırılmasına yönelik çalışmalar başlatılmıştır.
2004 yılında Güney Doğu Asya’da yaşanan deprem ve onun tetiklediği
tsunaminin Doğu Afrika kıyılarına kadar geniş bir coğrafyayı etkilemesi, afet sonrası
acil durum ve insani yardım çalışmaları ile iyileştirme ve yeniden inşa faaliyetlerine
harcanan kaynakların büyüklüğü, bu çalışmaların etkin bir koordinasyon içinde
yürütülme ihtiyacını gündeme getirmiştir. Uluslararası Yüksek Denetim Kurumları
Teşkilatı (INTOSAI)’de bu çalışmalara kayıtsız kalmamış, bu alanda denetimlerin
etkinliğini artırmak ve hesap verme sorumluluğunu güçlendirmek için çalışma grubu
oluşturmuştur.
Yüksek Denetim Kurumlarının bu alandaki rol ve sorumlulukları çerçevesinde,
2005 yılında Uluslararası Yüksek Denetim Kurumları Teşkilatı (INTOSAI) tarafından Afet
Yardımlarının Denetimi ve Hesap Verme Sorumluluğu Çalışma Grubunun kurulması ile
başlayan süreç, bölgesel teşkilatlara da yayılmıştır. Bu bağlamda, 16-19 Haziran 2014
tarihlerinde Hollanda’da gerçekleştirilen Avrupa Ülkeleri Yüksek Denetim Kurumları
Teşkilatı (EUROSAI) 9. Kongresinde, 2008-2014 yılları arasında Görev Gücü adı altında
devam eden çalışmalar, Afetlerde Kullanılan Kaynakların Denetimi Çalışma Grubuna
dönüştürülmüştür.
EUROSAI Afetlerde Kullanılan Kaynakların Denetimi Çalışma Grubu 1.
Toplantısı, 5 Şubat 2015 tarihinde Lüksemburg’da gerçekleştirilmiştir. Ev sahipliğini
Avrupa Sayıştayının ve koordinatörlüğünü Ukrayna Sayıştayının yaptığı toplantıya,
Sayıştayımızın da dahil olduğu 16 ülke Sayıştayı ve Avrupa Sayıştayından toplam 39 temsilci katılmıştır.
TOPLANTI GÜNDEMİ
Toplantı, ev sahibi Avrupa Sayıştayı Başkanı Mr. Vitor CALDEIRA’nın açılış
konuşması ile başlamış; koordinatör Ukrayna Sayıştay Başkanı Mr. Roman MAGUTA
ve Polonya Sayıştay Başkanı Mr. Krzysztof
KWIATKOWSKI tarafından yapılan açılış
konuşmaları ile devam etmiştir. Konuşmalarda, günümüz sosyal ve çevresel şartlar
göz önüne alındığında afet ve felaketlerle mücadelenin Yüksek Denetim Kurumlarının
önceliklerinden birisi olması gerektiğine ve bu çerçevede vatandaşların her türlü
afet ve felaketten korunmasında devletin rolünün belirlenmesi ve pekiştirilmesinde
söz konusu Çalışma Grubunun önemine vurgu yapılmıştır. Ukrayna Sayıştay Başkanı
tarafından sunulan gündemin kabul edilmesiyle sunumlara geçilmiştir.
Birinci oturumda, Ukrayna Sayıştay temsilcileri tarafından Çalışma
Grubunun Stratejik Planı ve Eylem Planı, Grup Logosu ve toplantı öncesi katılımcı
ülke Sayıştaylarına gönderilen ve doldurulması istenen anket sonuçlarına ilişkin
sunumlar gerçekleştirilmiştir.
13 ülke Sayıştayının cevapladığı anketin sonuçları değerlendirildiğinde;
çoğu Sayıştayın performans denetimi metodolojisi ile afet denetimi yaptığı, bu
denetimlerde Türkiye Sayıştayı tarafından hazırlanmış olan ISSAI 5510-Afet Risklerinin
Azaltılmasının Denetimi konulu INTOSAI standardı da dahil olmak üzere ISSAI 5500-
5599 standart serisinden önemli ölçüde faydalanıldığı, uluslararası ortak denetim
alanları olarak da günümüzde, en çok sel ve taşkınların önlenmesi ve sonuçlarının
giderilmesi ile orman yangınlarının önlenmesi ve atık yönetimi konularının ilgi
çektiği sonuçlarına varılmıştır. Bu alanlar üzerinde daha sonra yapılan görüşmeler
sonucunda katılımcı ülke Sayıştayları, “sel ve taşkınların önlenmesi ve sonuçlarının
giderilmesi” konusunun ortak/paralel denetim girişimi için en uygun konu olduğu ve
bu alana katkı sunulabileceği hususunda ortak karar beyan etmişlerdir.
İkinci oturumda, “Afet ve felaketlerin önlenmesi ve sonuçlarının
giderilmesi konusunda en iyi uygulama örneklerinin ve ISSAI 5500-5599 standart
serisinin uygulanmasına ilişkin tecrübelerin paylaşılmasına ilişkin” sunumlara
yer verilmiştir. İlk sunum, Avrupa Sayıştayı temsilcisi tarafından gerçekleştirilmiş
ve ISSAI 5510-5540 standartları hakkında özet bilgiler verilerek bu standartların
uygulanmasının afet yardımlarının denetimindeki rolüne vurgu yapılmıştır. Ardından
Ukrayna Sayıştayı tarafından İyi Uygulama Tavsiyeleri dokümanı ile Terimler
Sözlüğünün sunumu gerçekleştirilmiş ve süreç içerisinde bu sözlüğün katılımcı ülkeler
tarafından geliştirilmesinin önemine vurgu yapılmıştır. Ayrıca, Ukrayna Sayıştayı
“Çernobil Sığınak Fonu Uluslararası Denetimine İlişkin Önerilerin Uygulanması”
konulu çalışmanın sonuçlarını paylaşmıştır.
KurumumuzunBu Alandaki Tecrübeleri
Toplantıda, Türkiye Sayıştayının da bu alandaki deneyimlerine ilişkin bir
sunum gerçekleştirilmiştir. Sunumda, INTOSAI Afet Yardımlarının Denetimi ve Hesap
Verme Sorumluluğu Çalışma Grubu (INTOSAI AADA) bünyesinde Türkiye Sayıştayının
önderlik ettiği çalışmalar çerçevesinde edinilen bilgi ve tecrübeler paylaşılmıştır. Bu
kapsamda:
•
ISSAI 5510 Afet Risklerinin Azaltılmasının denetimi: Sayıştayımız tarafından
hazırlanan ve 2013 yılında Pekin/ Çin’de gerçekleştirilen INTOSAI’nin 21. Kongresinde
kabul edilerek uluslararası denetim standartları arasına giren ISSAI 5510-Afet
Risklerinin Azaltılmasının Denetimi konulu standardın amacına ve içeriğine yönelik
bilgi verilmiş,
•
Afet Riskinin Azaltılması konulu Uluslararası Paralel Denetim Çalışması:
Türkiye Sayıştayının liderliğinde Azerbaycan, Endonezya, Filipinler, Hindistan,
Hollanda, Pakistan, Romanya, Şili ve Ukrayna Sayıştaylarının katılımıyla 10 ülke
tarafından gerçekleştirilen “Afet Risklerinin Azaltılması Konulu Uluslararası Paralel
Denetim Çalışması”na ilişkin süreçler, denetim sonuçları ve getirilen öneriler
katılımcılarla paylaşılmış,
•
Ayrıca, Yüksek Denetim Kurumlarının saydamlık ve hesap verebilirliğin
sağlanmasına ilişkin sorumluluklarına dikkat çeken Birleşmiş Milletler Kararlarına
değinilerek, özellikle afet risklerinin azaltılmasının denetimi konusunda vatandaşın
kamuya güvenini artıracak şekilde, yüksek denetim kurumlarının rol ve görevlerinin
yeniden tanımlanmasına ve işbirliklerinin geliştirilmesine yönelik ihtiyaca vurgu
yapılmıştır.
İkinci oturumun devamında, Endonezya Sayıştayının liderliğinde, Türkiye ve
Ukrayna Sayıştaylarının da katıldığı “Afet Sonrası İyileştirme ve Yeniden Yapılandırma
Süreci” konulu Uluslararası Paralel Denetime ilişkin Ortak Raporun sunumu yapılmış
ve hemen ardından Ukrayna Sayıştayının denetimlerinde coğrafi bilgileri kullanma
kapasitesine ilişkin örnekler verilmiştir.
Üçüncü oturumda, “Kontrol Edilemeyen Yangınların Önlenmesi ve
Sonuçlarının Giderilmesine İlişkin Yardımların Denetimi konulu Uluslararası Ortak
Denetim Sonuçları” nın paylaşıldığı Bulgaristan, Ukrayna ve Rusya Sayıştayları
tarafından ulusal denetimlerine ilişkin sunumların gerçekleştirilmesini müteakip
Rusya Sayıştayı tarafından Ortak Rapor paylaşılmış ve ulaşılan sonuçlar ile denetim
önerilerine değinilmiştir.
Dördüncü ve son oturumda ise 8 ülke Sayıştayının iştirak ettiği
“Afet ve Felaketlerin Önlenmesi ve Sonuçlarının Giderilmesine Yönelik Yardımların Denetimi
Konulu Uluslararası Ortak Denetim
Çalışması”nın sonuçları paylaşılmış ve söz
konusu çalışmaya ilişkin Ortak Raporun yayımlanmasından sonra ulusal denetimini
tamamlayabilmiş olan İtalya Sayıştayı tarafından ayrı bir sunum gerçekleşti
rilmiştir.
Denetimlere ilişkin bilgi ve tecrübelerin paylaşıldığı oturumların ardından
toplantının başında değerlendirmeye sunulan “Çalışma Grubu Stratejik Planı (2015-
2017) ve Eylem Planı” oybirliğiyle kabul edilmiştir.
EUROSAI Afetlerde Kullanılan Kaynakların Denetimi Çalışma Grubu 1.
Toplantısı, Ukrayna Sayıştayı Başkanı Mr. Roman MAGUTA’nın kapanış konuşması ile
sona ermiştir. Ukrayna Sayıştay Başkanı Mr. Roman MAGUTA’nın da konuşmasında;
•
Türkiye Sayıştayı liderliğinde yürütülen
“Afet Riskinin Azaltılması konulu
Uluslararası Paralel Denetim”
çalışması sonucunda oluşturulan Ortak Denetim
Raporu tamamlanmış olduğunu,
•
Ukrayna Sayıştayının hâlihazırda raporu Rusçaya çevirdiğini,
•
Raporu İngilizce-Rusça olarak yayımlamaya hazırladıklarını,
•
“Afet Riskinin Azaltılması konulu Uluslararası Paralel Denetim”
çalışmasının
Türkiye Sayıştayı tarafından hazırlanan ortak raporunun İngilizce-Rusça versiyonunun
en kısa zamanda EUROSAI üye ülke Sayıştaylarına gönderileceğini belirtmiş ve
•
EUROSAI Afetlerde Kullanılan Kaynakların Denetimi Çalışma Grubu’nun da
böyle verimli çalışmalar yapacağı inancını dile getirmiştir.
SONUÇ
Afet gibi bütün toplumlar için önemli bir mesele, Sayıştayların denetim
alanında da önem kazanmıştır. Yaşanan afetlerin büyüklüğü ve etkisi, Yüksek
Denetim Kurumlarını afet öncesi ve sonrası faaliyetlerin denetimine öncelik ve önem
vermesini zorunlu hale getirmiştir. Bu alanda gerçekleştirilecek Sayıştay denetimleri,
afet yönetiminde aksayan problemli hususların tespitinde ve iyileştirilmesinde
önemli bir rol oynayacaktır.
Gerek INTOSAI bünyesinde geliştirilen bu alana ilişkin standartlar ve ortak
denetimler gerekse EUROSAI çalışma gruplarında gerçekleştirilen ortak denetimler
ve seminerler, Sayıştaylar arasında bilgi ve deneyim paylaşımını geliştirerek,
denetimlerin etkinliğini artıracaktır. Sayıştay denetimlerinin etkinliğinin artması,
bölgesel işbirlikleri halinde denetim raporları yayımlanması, kuşkusuz dünya
genelinde afet yönetiminde hesap verme sorumluluğu ve mali saydamlığın
güçlendirilmesine önemli katkı sağlayacatır.
kaynak:sayıştay