Devlet Memurları Kanununa İlişkin Öneriler II
Devlet Memurları Kanununa İlişkin Öneriler II
2. Demokratikleşmeye İlişkin Öneriler
Demokratikleşme ve çağdaşlaşmanın bir gereği olarak; 657 sayılı Kanunun ” Basına bilgi veya demeç verme” yi düzenleyen 15 ile “Devlet memurlarının görev yaptıkları kurum ve hizmet birimlerinin bulunduğu yerleşme merkezlerinde ikamet etmeleri ve ikamet ettikleri il hudutlarını tatillerde ancak yetkili amirin izniyle terk edebilmeleri” ni düzenleyen Ek 20. maddeleri yürürlükten kaldırılmalıdır.
3. Devlet Memurlarının Güvenlik Hakkı
657 sayılı Kanunun 18 inci maddesinde; “kanunlarda yazılı haller dışında Devlet memurunun aylık ve başka hakları elinden alınamaz.” ve 33 üncü maddesinde “kadrosuz memur çalıştırılmaz.” hükümlerine rağmen, uygulamada bir başka göreve atanmak üzere görevinden alınıp, uzun süre başka göreve atanmayan memurlar bulunmaktadır.
Danıştay 1. Dairesinin 10.11.1999 gün ve Esas No: 1999/86, Karar No: 1999/167 ve Sayıştay Dördüncü Dairesinin 29.01.2002 gün ve D.4.2002-2/5081 sayılı kararları ile bu uygulamanın sorumluları için ağır hizmet kusuru oluşturacağı ve herhangi bir kadroya atanmamış memurlara, alındıkları kadroda aylık ve özlük haklarının ödenmesine olanak bulunmadığı ifade edilmiştir. Bunun üzerine Başbakanlık bu konuya 10 Aralık 2002 gün ve B.02.0.PPG.0.12ü320-20709 sayılı Genelgesiyle dikkat çekmiştir. Bütün bunlara rağmen, 657 sayılı Kanunda bu konunun açıkça hüküm altına alınmasında yarar bulunmaktadır.
4. 657 Sayılı Kanunun İntibak Hükümleri
657 sayılı Kanunun intibaka ilişkin 36 ıncı maddesinin günün koşullarına uygun hale getirilmesi ve yargıya intikal edip yargı kararlarıyla idare aleyhine sürekli idare aleyhine sonuçlanan konuların bu doğrultuda düzenlenmesinde yarar bulunmaktadır.
Bu cümleden olarak;
– Zorunluluk kalmaması nedeniyle 36 ıncı maddenin (C) fıkrası ile kazanılmış hak aylığında 12 yıla kadar değerlendirmeye imkan veren düzenlemeler kaldırılabilir.
– Orta öğrenim üzeri kurs nedeniyle 36 A-12/a nedeniyle verilen bir derece yükselme uygulaması, yüksek öğrenime çekilebilir. Böylece, bu durumda olanların yüksek öğrenimi bitirmeleri nedeniyle yapılan intibakta daha önce aldıkları bir derecenin geri alınması sorunu da giderilmiş olur.
– 657 sayılı Kanunun 631 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değişik 67. maddesi ile kadrosuzluk nedeniyle terfii edememe ortadan kaldırıldığından, 36 A/12-d madde çerçevesinde yapılacak intibak işleminde kadro şartı aranması uygulamasına son verilmelidir.
– Unvanlı kadrolara atamaların yükselme sınavlarına dayalı yapılması zorunluluğu karşısında, öğrenim durumu nedeniyle yükselinebilecek dereceler kaldırılmalıdır.
5. Memur Olma Şartlarını Kaybetme
657 sayılı Kanunun “Güvenlik” başlıklı 19 uncu maddesi ile, memurların kanunlarda yazılı haller dışında görevlerine son verilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
Bu hükme istinaden örneğin, “taksirli suçtan mahkum olma” memur olma şartını kaybettirmediğinden 657 sayılı Kanunun 98/b maddesine göre göreve son verme işlemi uygulanamamaktadır. Ancak 657 sayılı Kanunda bu durumda ne yapılacağına ilişkin hüküm bulunmamaktadır.
Danıştay 12 inci Dairesinin 10.11.1999 gün ve Esas No: 1997/3319, Karar No: 1999/1785 sayı ille verdiği “taksirle ölüme sebebiyet suçundan yargılanması sonucunda 1 yıl 3 ay hapis cezasıyla cezalandırılan ve bu cezanın infazı için cezaevinde bulunan davacının, 657 sayılı Kanunun 48 A/4 maddesindeki kamu haklarından mahrum bulunmamak şartını kaybettiğinden bahisle aynı Kanunun 98/b maddesi uyarıca görevine son verilemeyeceği, bu durumda 657 sayılı Kanunun 137 nci madde ve devam hükümleri uygulanarak işlem tesis edilmesi gerektiği” hakkındaki karara iştirak edilememektedir. 657 sayılı Kanunun 141 inci maddesindeki “görevinden uzak kalma” halini gözaltı ve tutukluluk olarak değerlendirmek, infaz edilen mahkumiyetleri bu kapsamda ele almamak gerekir düşüncesindeyiz.
Belirtilen nedenle bu durumlarda hizmet ilişkisini askıya alan “ücretsiz izinli” sayan düzenlemede yarar bulunmaktadır.
6. İstisnai Memuriyet Kadrolarının Sınırlandırılması
İlk düzenlemesinde çok sınırlı sayıda kadro için 657 sayılı Kanunun 59 uncu maddesi ile öngörülen istisnai memuriyet kadrolarının kapsamı zaman içerisinde son derece genişletilmiştir.
İstisnai memuriyet kadrolarının gözden geçirilerek kapsamının daraltılmasında yarar görülmektedir.
7. İzin Hükümlerinin Gözden Geçirilmesi
Uygulamanın getirdiği, ancak 657 sayılı Kanunda yer almayan “refakat izni” ve “idari izin”, söz konusu Kanunda düzenlenmeli; izin süreleri iş günü olarak belirlenmeli; zorunlu mazeret izinleri ile süt izni artırılmalı ve zorunlu mazeret izinlerinin kapsamına kayın (sıhri) hısımları da dahil eden düzenlemeler yapılmalıdır.
8. Ödemelerde Norm Birliği
657 sayılı Kanunun ödül ve inzibati para cezalarında norm birliği sağlanmalıdır.
Bilindiği gibi inzibati ceza uygulamasında “brüt aylık” ibaresi nedeniyle, ödenmesinde ve hak kazanılmasında aylık gibi değerlendirilen bütün unsurlar dikkate alınırken, ödül ödemesinde sadece gösterge ve ek gösterge esas alınmaktadır.
Bu ikilemin giderilerek aynı ölçünün uygulanmasında yarar görülmektedir.
9.Disiplin Hükümleri
657 sayılı Kanunun disiplin hükümlerine “zamanaşımının durması” ve “zamanaşımının kesilmesi” halleri eklenmeli, ayrıca incelendiğinde çelişkili olarak değerlendirilen 135 ve 136 ncı maddeler yeniden ele alınmalıdır. 136 ncı maddedeki “itiraz edilmeyen kararlar ile itiraz üzerine verilen kararlar kesin olup, bu kararlar aleyhine idari yargı yoluna başvurulamaz.” hükmü ile aynı maddedeki “bu süre içinde itiraz edilmeyen disiplin cezaları kesinleşir.” hükmü ya maddeden çıkartılmalı ya da bu hükümler idari yargıya gidilemeyecek cezalar olarak düzeltilmelidir.
10. Ek Göstergelerin Emekliliğe Yansıması
5434 sayılı Kanunun Ek 73 üncü maddesi ile ek göstergeli veya daha yüksek ek göstergeli göreve atananlara emeklilik hükümlerinin uygulanmasında atandıkları görevin ek göstergesi üzerinden en az altı ay kesenek ve karşılık ödeme genel kuralı getirilmiş olup, aynı maddenin ikinci fıkrasın da ise bunun istisnaları düzenlenmiştir.
İstisnai hükümler incelendiğinde, istisna boyutunun aşıldığı ve bunun istismar edilerek hazine ziyaına yol açacak şekilde kullanıldığı bilindiğinden, hükmün, yalnızca vazife malullüğü, ölüm ve yaş haddi hallerine inhisar ettirilmesinin yerinde olacağı, böylelikle eşitlik ve hakkaniyetin sağlanacağı değerlendirilmektedir.
11 Makam Tazminatı Ödemesi
657 sayılı Kanunun Ek 26 ncı maddesine göre ödenmekte olan makam tazminatına ilişkin IV sayılı Cetvelin 8 inci maddesinin (a) bendine göre, ancak birinci dereceli kadroya atananlar makam tazminatından yararlanabilmekte; kadrosuzluk nedeniyle birinci dereceye Kanunun 67 nci maddesinden yararlanarak atanan personel ise kadrosu iki olduğundan makam tazminatından yararlanamamaktadır.
Cetvelin bu maddesinin cetvelin 8/b maddesinde olduğu gibi “birinci derece kadroya atanmış veya kazanılmış hak aylığı birinci derecede olmak” şeklinde düzeltilmesinde yarar görülmekted