Bireysel Emeklilik Sistemi – 2
3-Bireysel Emeklilik Sisteminde Yer Alan Kavramlar:
a) Katılımcı:
Bireysel emeklilik şirketi ile emeklilik sözleşmesi imzalayan ve sisteme katılan gerçek şahıslardır. Katılımcıların hak ve yükümlülükleri emeklilik sözleşmesinde yer almaktadır.
Sistemden yararlanabilmek için katılımcıların medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olmaları gerekmektedir.
Katılımcı sisteme giriş tarihinden itibaren en az 10 yıl sistemde bulunmak (10 yıl sistemde kalmak ve 10 yıl süreyle asgari katkı payını veya 10 yıllık asgari katkı payına karşılık gelecek toplu katkı payını ödemek) koşulu ile 56 yaşını tamamladıktan sonra emekliliğe hak kazanır.
Lehdar:
Katılımcının emeklilik sözleşmesi devam ederken vefatı halinde ödeme, Medeni Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, katılımcı tarafından tayin edilen ve sözleşmede belirtilen lehdar veya lehdarlara yapılır. Lehdar tayin edilmemişse katılımcının vefatı halinde hak sahibi, kanuni mirasçılardır.
Katılımcı, sözleşme süresi boyunca lehdarı değiştirebilir veya lehdar tayin etme işlemini iptal edebilir. Lehdar, emeklilik sözleşmesine taraf değildir.
b) Bireysel Emeklilik Sözleşmesi:
Katılımcının sisteme girişi, sistemden ayrılması, emekliliğe hak kazanması, katkı paylarının ödenmesi, bu katkıların bireysel emeklilik hesaplarında izlenmesi ve fonlarda yatırıma yönlendirilmesi, emeklilik şirketi tarafından katılımcıya veya lehdarına yapılacak ödemelerin esasları, tarafların diğer hak ve yükümlülüklerine ilişkin hususlar yer almaktadır.
Emeklilik Sözleşmesinin Tarafları:
Emeklilik sözleşmesinin tarafları, esas olarak medeni hakları kullanma ehliyetine sahip ve şirket nezninde açılacak olan bireysel emeklilik hesabına katkı yapan veya adına şirket nezninde bireysel emeklilik hesabı açılan katılımcı ile bireysel emeklilik şirketidir. Bundan başka, katkı payının belirli bir bölümünü veya tamamını ödemek suretiyle katılımcı nam ve hesabına şirket ile emeklilik sözleşmesi akdeden kişiler de katılımcıyla birlikte taraf sıfatını taşır.
c)Bireysel Emeklilik Hesabı :
Emeklilik sözleşmesi çerçevesinde katılımcı ad ve hesabına ödenen katkılar ve bu katkılara ilişkin her türlü getirinin katılımcı bazında izlendiği hesaptır.
d)Emeklilik Şirketi:
4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunun’ a göre kurulan ve bireysel emeklilik sisteminde faaliyet göstermek üzere ruhsat almış olan şirketlerdir.Türkiye’ de Hazine Müsteşarlığından gerekli ruhsatı almış 11 emeklilik şirketi halen BES alanında faaliyetlerini sürdürmektedir.
Emeklilik Şirketlerinin İşlevleri:
Katılımcılardan alınan katkı paylarının, emeklilik şirketlerince oluşturulan ve içeriği mevzuatta belirtilen fonlara aktarılmasının sağlanması, portföy yöneticilerinin şirketin genel fon yönetim stratejisine ve kararlarına göre fon portföyünü yönetmesinin gözetilmesi, fon portföyünün değerlemesini ve birim pay fiyatının doğru olarak hesaplanmasının sağlanması, fon varlıkları, performansı, mali tablolar hakkında düzenli bilgi verilmesinin sağlanması, bireysel emeklilik hesaplarının ve ilgili diğer kayıtların güncellenmesinin sağlanması, katılımcıların bireysel emeklilik hesap bilgilerine günlük olarak ulaşımının sağlanması, kayıtların ve varlıkların saklanması konusunda gerekli önlemleri alınması olarak sıralanabilir.
e)Bireysel Emeklilik Aracısı :
Bir sözleşmeye dayanarak, daimi bir surette şirketlerin emeklilik sözleşmelerine aracılık ( pazarlama-satış) eden veya bunları şirket adına yapan kişidir.
f)Portföy Yönetim Şirketi:
Emeklilik şirketlerinin kurduğu fonları yöneten profesyonel kuruluşlardır. SPK tarafından yapılan düzenlemeler ve denetlemelere tabidir. Portföy yönetim şirketlerinin SPK’ dan portföy yöneticiliği yetki belgesi alması gerekir.
Portföy yönetim şirketi tarafından verilecek olan, portföy yönetim hizmetine ilişkin esaslar bu konuda emeklilik şirketi ve portföy yöneticileri arasında yapılacak portföy yönetim sözleşmesi ile belirlenir.
Portföy yönetim sözleşmesinin SPK tarafından onaylanması gerekir.
Emeklilik şirketleri; portföy yöneticilerinin, fon yönetiminde gerekli özen ve basireti göstermemeleri, SPK’ nın portföy yöneticiliğine ilişkin ilkelerine aykırı hareket etmemeleri, mali bünyelerinin zayıfladığının tespit edilmesi veya aynı konularda SPK’ nın bir belirlemede bulunması durumunda, portföy yönetim sözleşmesini feshedip SPK tarafından uygun görülen başka portföy yöneticileri ile portföy yönetim sözleşmesi imzalayabilir.