Bağımsız Denetim Kuruluşları ile İlgili Düzenlemeler
Bağımsız Denetim Kuruluşları ile İlgili Düzenlemeler:
Sermaye piyasası mevzuatında bağımsız dış denetim yapma yetkisi denetçilere değil, bağımsız denetim kuruluşlarına verilmiştir. Denetçiler, mutlaka bir bağımsız denetim kuruluşunda, denetim yapabilirler. Denetçilerin münferit olarak bağımsız denetim yapma yetkileri yoktur.
Sermaye Piyasası Kurulunca denetim kuruluşlarına bağımsız denetim yapma yetkisi verilebilmesi için bu kuruluşların bir takım şartları taşımaları gerekir. Bağımsız denetim kuruluşlarının kuruluş şartları, Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Hakkında Tebliğin 3’ncü maddesinde düzenlenmiştir. Ortakların ve sermaye piyasası kurumlarının mali tabloların bağımsız denetimi ile görevlendirilecek bağımsız denetim kuruluşlarının aşağıdaki şartları taşımaları gereklidir.
- Türk Ticaret Kanunu ve Borçlar Kanunu’nda öngörülen şirket türlerinden biri şeklinde kurulmalıdır.(adi şirketlerde şirket sözleşmesi yazılı olmalıdır)
- Ortakları, Tebliğin 4’ncü maddesinde sayılan nitelikleri haiz olmalıdır. (4’ncü maddenin (d) ve (f) fıkraları ortakların tamamı için aranmaz.)
- Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde sorumlu ortak başdenetçiler komandite ortak olmalıdır.
- Sermaye şirketlerinde esas sermayesinin en az %51’i sorumlu ortak başdenetçi niteliğini haiz kişilere ait olmalı, şahıs şirketleri ve adi şirketlerde ise iki ortaktan az olmamak üzere ortakların çoğunluğu bu niteliği haiz olmalıdır.
- Sadece bağımsız denetim ve mesleki alanda faaliyet göstermelidir
- Donanım ve organizasyonları denetim işini yürütecek düzeyde bulunmalıdır.
- Mesleki sorumluluk sigortası yaptırılmalıdır.
Yukarıdaki şartları taşıyan ve bağımsız denetim faaliyetinde bulunmak isteyen kuruluşlar, Tebliğ’ in[1] 5’nci maddesinde belirtilen bilgi ve belgeleri ekleyecekleri bir dilekçe ile Kurula başvuracaklardır. Bu bilgi ve belgeler üzerinde gerekli incelemeler yapıldıktan sonra, aranan koşulları taşıyanlar Kurul tarafından Sermaye Piyasası Kanununun 22/d maddesi uyarınca sermaye piyasasında bağımsız denetimle yetkili kuruluşlar olarak listeye alınacak ve liste uygun aralıklarla ilan edilecektir. Tebliğin[2] 5’nci maddesi uyarınca listede yer alan bağımsız denetim kuruluşlarının; adreslerini, ortaklarını, yöneticilerini ve denetim elemanlarına ilişkin her türlü değişikliği bir ay içinde Kurula bildirmeleri zorunludur.
Yukarıda belirtilen bağımsız denetimle yetkili kuruluşlar, Seri: X, No:15 numaralı Bağımsız Denetleme Kuruluşlarının Kamuya Duyurulması Hakkında Tebliğ ile belirlenmiştir.
Sermaye Piyasası Kurulunca bağımsız denetim yapma yetkisi verilen denetim kuruluşlarına bir takım sorumluluklar yüklenmiştir. Bunlardan biri de, denetçilerin mesleki yeterlik ve denetim kazanabilmeleri için gerekli tedbirlerin alınmasıdır. Buna ilişkin açıklama, Tebliğin[3] 8’nci ve 9’ncu maddelerinde yer almaktadır.
Bağımsız denetim kuruluşlarının denetim faaliyetine ilişkin hukuki ve cezai sorumlulukları ise bundan sonraki bölümde ayrıntılı olarak açıklanacaktır.
Bağımsız denetim faaliyetine ilişkin denetim kuruluşu ile denetlenen işletmelerin sorumluluk ve yükümlülükleri denetim sözleşmesi ile belirlenir. Bağımsız denetime başlanılmadan önce denetim sözleşmesinin hazırlanması zorunludur.
Bağımsız denetim kuruluşunca yazılı olarak düzenlenen bağımsız denetim sözleşmesi taraflarca imzalanır. Bu sözleşmenin bir örneği 6 iş günü içinde Kurula gönderilir.
Bağımsız denetim kuruluşu ile müşteri arasında bağımsız denetim sözleşmesi yapıldıktan sonra, bağımsız denetim kuruluşu ve müşteri işletme ayrı ayrı veya anlaşarak bağımsız denetim sözleşmesini feshedemezler. Ancak Tebliğin[4] 37 ve 38’nci maddelerinde belirtilen haller var ise Kurulun onayı alınmak suretiyle sözleşme feshedilebilir.
[1] Seri: X No: 16, Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Hakkında Tebliğ,
[2] Seri: X No: 16, Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Hakkında Tebliğ,
[3] Seri: X No: 16, Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Hakkında Tebliğ,
[4] Seri: X No: 16, Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Hakkında Tebliğ,