Saymanların Ödemeye Zorlanması

MADDE 82- Ödenek yetersizliği, atama ve çalıştırmaların kadro üstü olması, yüklenme ve gerçekleştirme belgelerinin noksanı, maddi hata ve hak sahibinin kimliği dolayısıyla kabul edilmeyen verile emirlerinin ödenmesine saymanlar zorlanamaz.

       İllerdeki saymanların, kanun, tüzük ve tertibe uygunluk hakkında ileri sürecekleri itirazlar üzerine ikinci derece ita amirleri tarafından yazılı olarak sorumluluk üstlenildiği takdirde sayman ödemeyi yapmaya zorunludur. Bu durumda sorumluluk üstlenme yazıları verile emrine bağlanır.

Bir önceki maddenin açıklamasında da üzerinde durulduğu gibi saymanın ödeme işlemi bir nakit hareketinden çok ötede bir önem taşımakta ve doğruluk denetimini de içermektedir. Bu denetim sırasında saymanla işi yaptıran kuruluş arasında görüş ayrılığı doğması mümkündür. Kanunda bu durumlar için öngörülen sorumluluk üstlenme mekanizması üzerinde 13’üncü maddenin incelenmesinde de durulmuştu. 82’nci maddede de konu ikinci derece ita amiri  açısından düzenlenmiştir.

Maddenin birinci paragrafında saymanların hangi konularda ödemeye zorlanamayacağı ifade edilmektedir. Bu paragrafta belirtilen hususlar incelendiğinde ödenek yetersizliği, yüklenme ve gerçekleştirme belgelerinin noksanlığı, maddi hata ve hak sahibinin kimliği konularının 81’inci maddede de yer aldığı, ancak atama ve çalıştırmanın kadro üstü olması hususunun sözü edilen maddede belirtilmediği görülecektir. Bu hususun “mevzuata uygunluk” kavramı içinde sayman tarafından aranılması gerektiği açıktır. Bu maddede ise, kadro üstü çalıştırmalar sorumluluk üstlenilemeyecek konular arasına alınarak, mevzuata aykırılık kavramı içinde bu konuda ikinci derece ita amirinin sorumluluğu üstlenebilmesi önlenmiştir.

Maddenin ikinci paragrafında ikinci derece ita amirlerinin sorumluluk üstlenebilecekleri ve bu yolla ödemenin yapılmasını sağlayabilecekleri konular belirtilmiştir. Bunlar, saymanın yapılan giderin tertibine uygun olmadığı ve giderin düzenleyici metinlere uygun bulunmadığı konularındaki itirazlarıdır. Birinci paragrafta sorumluluk üstlenilemeyecek konular olarak belirlenen atamanın kadro üstü olması ve söz konusu işlemin saymana gönderilen ödenek sınırını aşması durumlarının mevzuata aykırılık kavramı içine sokulması mümkün değildir.

Maddenin son cümlesine göre sorumluluk üstlenme yetkisinin yazılı olarak kullanılması ve bu yazıda ikinci derece ita amirinin hukuki gerekçelerini bildirmesi gerekir. Bu konudaki yazışmaların verile emrine bağlanması şarttır.

Bu konuda belirtilmesi gereken diğer bir husus, harcama yetkisini ikinci derece ita amirine devretmiş birinci derece ita amirinin devredilmiş yetkinin uygulanmasında sorumluluk üstlenemeyeceğidir. Yani bakanların taşrada sorumluluk üstlenmeleri mümkün değildir. Bu husus Sayıştay Genel Kurulunun 2.7.1969 tarih ve 3385/1 sayılı kararında da belirtilmiştir.