Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi Nedir? Nasıl Uygulanır?
Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi
Özet
2014 yılında gayrimenkul sermaye iradı (GMSİ) elde eden gerçek kişiler, şartları taşımaları halinde Mart/2015 ayında yıllık gelir vergisi beyannamesi vereceklerdir. Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi, kira geliri elde eden mükelleflere ilişkin olarak üçüncü taraflardan elde edilen bilgiler ve diğer bilgiler kullanılarak GMSİ beyannamelerinin vergi idaresi tarafından otomatik doldurulduğu ve mükelleflerin onayına sunulduğu bir sistemdir. Mükellefler, Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemine erişim ve uygulama hakkında detaylı bilgiye Gelir İdaresinin www.gib.gov.tr internet adresinden ulaşabilmektedirler. Sadece kira geliri elde edenlerin beyanname verebildiği bu sistem; son derece kolay, hızlı ve güvenli bir beyanname verme yöntemi olarak kira gelirini beyan etmek isteyenlere büyük kolaylık sağlamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Gayrimenkul sermaye iradı, mesken ve işyeri kira geliri, götürü gider/gerçek giderler, mesken istisnası, emsal kira bedeli, Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi, verginin ödenmesi.
1.Mesken ve İşyeri Kira Gelirinin Beyanı
2014 yılında 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda yer alan yedi gelir unsuruna ilişkin kazanç ve iratları elde eden gerçek kişi tam mükellef ve dar mükellefler, belli şartlar dahilinde 1-25 Mart/2015 ayında yıllık beyanname vermek zorundadır. Tacirler, çiftçiler ve serbest meslek erbapları ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerden kazanç elde etmemiş olsalar bile mutlaka yıllık beyanname vermek zorunda olup; gelir unsurlarından biri olan gayrimenkul sermaye iradı sahipleri ise belli şartların gerçekleşmesi halinde yıllık beyanname vermeleri gerekmektedir. Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesine göre, kira gelirine konu olan mal ve hakların; sahipleri-malikleri, mutasarrıfları, zilyetleri, irtifak hakkı sahipleri, intifa hakkı sahipleri ile kiralanmış bir mal veya hakkın kiraya verilmesi durumunda kiracıları gayrimenkul sermaye iradının mükellefidir. Aynı Kanunun 72. maddesine göre ise, gayrimenkul sermaye iratlarında gayrisafi hasılat, Kanunda yazılı mal ve hakların kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde o yıla veya geçmiş yıllara ait olarak nakden veya aynen tahsil edilen kira bedellerinin tutarıdır.
Gelir İdaresinin resmi internet sayfasında yer alan bilgilere göre, 31.12.2014 tarihi itibariyle mesken ve işyeri kira geliri elde edenler de dahil olmak üzere Gayrimenkul Sermaye İradından dolayı mükellefiyeti bulunan gerçek kişi sayısı 1.595.320 kişiye ulaşmıştır. (2) 2014 yılı için belirlenen istisna tutarının altında kalan mesken kira gelirleri ile tevkifata tabi olup beyanname verme sınırını aşmayan işyeri kira gelirleri için beyanname verilmesi gerekmemektedir. Ayrıca, tevkifat ve istisna uygulanmayan kira gelirleri de beyanname verme sınırını aşmadığı sürece beyan edilmeyecektir.
Bu çalışmada, 2011 yılından bu yana uygulanmakta olan ve sadece kira geliri elde edenlerin faydalanabildiği önceden hazırlanan ve internet ortamında mükelleflerin onayına sunulan “Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi” ile 2014 yılında elde edilen kira gelirlerinin Mart/2015 ayında ne şekilde beyan edileceği incelenecektir.
2.2014 Yılında Sadece Mesken Kira Geliri Elde Edenlerin Beyanname Verme Durumu
• 2014 yılı içerisinde tahsil etmiş olduğu toplam konut kira geliri 3.300 TL üzeri olanlar beyanname vermek zorundadırlar. (3)
• 2014 yılı için mesken istisna tutarı 3.300 TL olup, bu istisnadan sadece konut kira geliri elde edenler faydalanabilecektir.
• Bu istisna sadece tek konut için uygulanacak olup, birden fazla konut kirası elde edenler için istisna kira gelirleri toplamına bir defa uygulanacaktır.
• Bir konuta birden fazla kişinin ortak olması halinde, bu konuttan elde edilen kira geliri için her bir ortak söz konusu istisnadan ayrı ayrı yararlanabilecektir.
• Sadece mesken kira geliri elde etse bile ticari, zirai veya mesleki kazancından dolayı mükellefiyeti bulunanlar istisnadan faydalanamayacakları gibi, Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemini kullanarak da beyanname vermezler.
• Mesken istisna haddinin üzerinde hasılat elde edenlerden, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı GVK””””””””nın 103. maddede yazılı vergi tarifesinin 3. diliminde ücret gelirleri için yer alan tutarı (2014 yılı için 97.000 TL) aşanlar mesken istisnasından faydalanamazlar (Bu konuda 18.02.2014 tarih ve 28917 Sayılı Resmi Gazete””””””””de yayımlanan 286 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılan açıklamalara ve örnek olaylara bakılmasında fayda vardır).
• Konut kirası elde edenler götürü veya gerçek gider yöntemini seçebilirler. Fakat götürü gider yöntemini seçen mükellefler 2 yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine geçemezler.
• Götürü gider yöntemini seçenlerin konut kira gelirinden 3.300 TL istisna düşüldükten sonra, % 25 oranında indirim uygulanır.
• Gerçek gider yöntemini seçenler sahibi bulunduğu konutu kiraya verip, kendisi de kirada oturuyorsa, 2014 yılı içinde ödediği kira tutarını gider olarak indirebilecektir.
• Gerçek gider yöntemini seçenler kiraya verdikleri konut için yapılan borç ödemelerinin sadece faiz kısmını gider olarak indirebilirler.
• Gerçek gider yöntemini seçenler sadece konut olarak kiraya verilen gayrimenkulleri için elde ediliş tarihinden itibaren 5 yıl boyunca iktisap bedelinin % 5””””””””i tutarında gider olarak indirebilirler.
• Gerçek gider yöntemini seçen mükellefler yaptıkları giderlerle ilgili belgeleri 5 yıl boyunca saklamak ve istendiğinde ibraz etmek zorundadırlar.
• Konut kirası elde edip beyanname vermeyen veya eksik beyan edenler 3.300 TL””””””””lik istisnadan yararlanamazlar.
3.2014 Yılında Sadece İşyeri Kira Geliri Elde Edenlerin Beyanname Verme Durumu
• 2014 yılı içerisinde tahsil etmiş olduğu toplam tevkifata tabi işyeri kira geliri 27.000 TL””””””””nin üzerinde olanlar beyanname vermek zorundadırlar.
• İşyeri kirası elde edenler 3.300 TL””””””””lik mesken istisnasından faydalanamazlar.
• Bir işyerine birden fazla kişinin ortak olması halinde ise bu işyerinden elde edilen kira gelirden her bir ortağın hissesine düşen tevkifatlı kira gelirinin 27.000 TL tutarı aşması halinde ayrı ayrı beyanname vermek zorundadırlar.
• İşyeri kirası elde edenler götürü veya gerçek gider yöntemini seçebilirler fakat götürü gider yöntemini seçen mükellefler 2 yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine geçemezler.
• Götürü gider yöntemini seçenlerin işyeri kira gelirinden % 25 oranında indirim uygulanır.
• Kiraya verilen gayrimenkul elde ediliş tarihinden itibaren 5 yıl boyunca iktisap bedelinin % 5””””””””i tutarında indirim sadece konut olarak kiraya verilen gayrimenkul için geçerli olup, işyeri olarak kiraya verilen gayrimenkuller bu indirimden yararlanamayacaktır.
• Gerçek gider yöntemini seçen mükellefler yaptıkları giderlerle ilgili belgeleri 5 yıl boyunca saklamak ve istendiğinde ibraz etmek zorundadırlar.
4.2014 Yılında Hem Mesken Hem de İşyeri Kira Geliri Elde Edenlerin Beyanname Verme Durumu
• Konut kira gelirinin 3.300 TL istisna düşüldükten sonraki kalan tutar ile işyeri kira gelirlerinin toplamı 2014 yıl için 27.000 TL””””””””yi aşması halinde konut ve işyeri kira geliri için beyanname verilmesi gerekmektedir.
• Konut kira gelirinin 3.300 TL istisna düşüldükten sonraki kalan tutar ile işyeri kira gelirlerinin toplamı 2014 yıl için 27.000 TL””””””””yi aşmaması halinde ise, işyeri kira geliri beyan edilmeyip sadece konut kira geliri beyan edilecektir.
• Eğer konut kira geliri 3.300 TL istisna tutarının altında ise konut kira geliri beyan edilmeyeceğinden toplama dahil edilmeyecektir.
• İşyeri kirası elde edenler götürü veya gerçek gider yöntemini seçebilirler fakat götürü gider yöntemini seçen mükellefler 2 yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine geçemezler.
• Götürü gider yönteminin seçilmesi halinde 3.300 TL konut istisna tutarı düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden % 25 oranında indirim uygulanır.
• Kiraya verilen gayrimenkul elde ediliş tarihinden itibaren 5 yıl boyunca iktisap bedelinin % 5””””””””i tutarında indirim sadece konut olarak kiraya verilen gayrimenkul için geçerli olup, işyeri olarak kiraya verilen gayrimenkuller bu indirimden yararlanamayacaktır.
• Gerçek gider yöntemini seçen mükellefler yaptıkları giderlerle ilgili belgeleri 5 yıl boyunca saklamak ve istendiğinde ibraz etmek zorundadırlar.
5.Tevkifat ve İstisna Uygulamasına Tabi Olmayan İşyeri Kira Gelirleri İçin Beyanname Verme Durumu
GVK””””””””nın 86/1-d maddesine göre, bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 2014 yılı için 1.400 TL””””””””yi aşan, tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları için yıllık beyanname verilecektir. Buna göre, bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 2014 yılı için 1.400 TL””””””””yi aşmayan, tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan gayrimenkul sermaye iratları için yıllık beyanname verilmeyecektir. İşyeri kira gelirleri GVK””””””””nın 94. maddesine göre vergi tevkifatına tabi olup, 2014 yılı için 27.000 TL””””””””yi aşması durumunda beyana tabi bulunmaktadır. Ancak, basit usule tabi mükellefler GVK””””””””nın 94. maddesinde vergi tevkifatı yapmakla yükümlü kişi ve kurumlar arasında yer almadığından, bu kişiler yaptıkları ödemeler üzerinden vergi tevkifatı yapamamaktadır. Dolayısıyla, basit usulde vergilendirilen bir mükellefe işyeri olarak kiraya verilen gayrimenkule ilişkin kira ödemesinde tevkifat yapılmamaktadır. Örneğin, 2014 yılında sahibi bulunduğu işyerini basit usulde vergilendirilen bir mükellefe kiralayan ve yıllık 1.200 TL işyeri kira geliri elde eden kişi; tevkifat ve istisna uygulanmayan işyeri kira gelirinin 2014 yılı için 1.400 TL””””””””yi aşmaması nedeniyle beyan edilmeyecektir. Ancak, 2014 yılında basit usule tabi mükelleften elde edilen kira geliri tutarı yıllık 1.400 TL””””””””yi aşması durumunda, tevkifatsız işyeri kira gelirinin tamamı beyan edilecektir.
6.Gayrisafi Kira Hâsılatından İndirilecek Giderler
Elde edilen kira gelirinin safi tutarı;
• Götürü gider yöntemi (hakları kiraya verenler hariç) veya
• Gerçek gider yöntemi
olmak üzere iki farklı şekilde tespit edilebilmektedir. Elde edilen gayrimenkul sermaye iradından dolayı verilecek olan beyannamede, gerçek gider usulünün veya götürü gider usulünün seçilmesi mükelleflerin tercihine bırakılmıştır. Gider yöntemini seçim için mükellefin ayrıca bildirimde bulunması gerekmemekte olup, yıllık beyannamede ilgili kutunun işaretlenmesi yeterli bulunmaktadır.
Mükellefler (hakları kiraya verenler hariç) diledikleri takdirde gerçek giderlere karşılık olmak üzere hasılatlarından % 25””””””””ini götürü olarak indirebilirler. Bu usulü seçen mükellefler hiçbir gider belgesi olmadan konut ise mesken istisnasını düşecekler, değilse % 25 götürü gider olarak gelirlerinden düşeceklerdir. Götürü veya gerçek gider yönteminin seçimi, taşınmaz malların tümü için yapılır. Bunlardan bir kısmı için gerçek gider, diğer kısmı için götürü gider yöntemi seçilemez. Ayrıca, götürü gider yöntemini seçen mükellefler, 2 yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine dönemezler. Üçüncü yıldan sonra götürü gider indirimine devam edilmiş olsa da artık gerçek usule dönüş için iki yıl hesabı yapılmaz. Yani üçüncü yılı takip eden dördüncü yılda gerçek usule geçebilir. Elde edilen gayrimenkul sermaye iradından dolayı verilecek olan beyannamede, gerçek gider usulünün veya götürü gider usulünün seçilmesi mükelleflerin tercihine bırakılmıştır. Ancak, hakları kiraya verenler götürü gider yöntemini seçemezler. Götürü veya gerçek gider yönteminin seçimi, taşınmaz malların tümü için yapılır. Bunlardan bir kısmı için gerçek gider, diğer kısmı için götürü gider yöntemi seçilemez.
Öte yandan, GVK””””””””nın 74. maddesine göre, gayrisafi hasılattan (brüt kira tutarından) aşağıda yazılı giderler (GVK””””””””nın 21. maddesinde yer alan mesken istisnasına isabet eden tutar hariç) indirilerek safi irat bulunur.
1. Kiraya veren tarafından ödenen aydınlatma, ısıtma, su ve asansör giderleri,
2. Kiraya verilen malların idaresi için yapılan ve gayrimenkulün ehemmiyeti ile mütenasip olan idare giderleri,
3. Kiraya verilen mal ve haklara müteallik sigorta giderleri,
4. Kiraya verilen mal ve haklar dolayısıyla yapılan ve bunlara sarf olunan borçların faizleri ile konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkulün iktisap yılından itibaren 5 yıl süre ile iktisap bedelinin % 5””””””””i (İktisap bedelinin % 5””””””””i tutarındaki bu indirim, sadece ilgili gayrimenkule ait hasılata uygulanır. Ancak, indirilmeyen kısım GVK”””””””” nın 88. maddenin 3. fıkrasının uygulanmasında gider fazlalığı sayılmaz),
5. Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, resim, harç ve şerefiyelerle kiraya verenler tarafından ödenmiş olmak şartıyla belediyelere ödenen harcamalara iştirak payları,
6. Kiraya verilen mal ve haklar için ayrılan amortismanlar (Amortismana tabi değer, malum ise maliyet bedeli, malum değilse, bina ve arazi için vergi değeri, diğer mallar için Vergi Usul Kanununun 267. maddesinin 3. sırasına göre tespit edilen emsal değeridir),
7. Kiraya verenin yaptığı onarım giderleri (Emlakın iktisadi değerini artıracak surette tevsii, tadili veya bunlara ilaveler yapılması için ihtiyar olunan giderler onarım gideri sayılmaz),
8. Kiraya verilen mal ve haklara ait bakım ve idame giderleri,
9. Kiraladıkları mal ve hakları kiraya verenlerin ödedikleri kiralar ve diğer gerçek giderler,
10. Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları konutun kira bedeli (Kira indirimi gayri safi hasılattan GVK””””””””nın 74. maddesinin 1 ila 9 ve 11 numaralı bentlerinden yazılı giderler düşüldükten sonra, kalan miktar üzerinden yapılır; kiranın indirilemeyen kısmı 88. maddenin 3. fıkrasının uygulanmasında gider fazlalığı sayılmaz),
11. Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak mukavelenameye kanuna veya ilama istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar.
7.Emsal Kira Bedeli Uygulaması ve Emsal Kira Bedelinin Uygulanmayacağı Durumlar
Vergi güvenlik müesseselerinden biri olan emsal kira bedeli esası; kira gelirlerinin kısmen ya da tamamen beyan dışı bırakılmasını önlemeyi hedefleyen bir sistemdir. Kiraya verilen bina ve arazilerde emsal kira bedeli, varsa yetkili özel makamlarca veya mahkemelerce saptanmış kira bedelidir. O bina ya da arazi için kira takdiri veya tespiti yapılmamışsa; emsal kira bedeli, emlak vergisi değerinin % 5””””””””idir. Bina veya arazi dışında kalan mal ve haklarda emsal kira bedeli, bunların maliyet bedelinin %10””””””””udur. Bu bedel bilinmiyorsa, Vergi Usul Kanununun servetlerin değerlemesi hakkındaki hükümlerine göre belli edilen değerlerinin %10””””””””udur. Örneğin, kişi 2014 yılında emlak vergisi değeri 250.000 TL olan bir apartman dairesini arkadaşına bedelsiz olarak kiralaması durumunda, kira geliri elde etmediği halde, emsal kira bedeli hesaplanması ve buna göre bulunacak tutar kadar kira geliri elde etmiş sayılması gerekmektedir. Bu durumda, Emsal Kira Bedeli (250.000 X % 5 =) 12.500 TL olacak ve bu tutarı beyan edecektir.
GVK””””””””nın 73. maddesine göre aşağıda belirtilen hallerde emsal kira bedeli esası uygulanmaz;
• Boş kalan gayrimenkullerin korunması amacıyla bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması,
• Binaların mal sahiplerinin usul (anne-baba, büyükanne-büyükbaba), füru (çocuklar, torunlar) veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi (Anne ve baba, çocuklar ve kardeşlerden her birinin ikametine birden fazla konut tahsis edilmiş ise bu konutların yalnız birisi hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz. Kardeşler evli ise eşlerden sadece biri için emsal kira bedeli hesaplanmaz),
• Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede oturması,
• Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalar.
8.Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi ile Kira Gelirinin Beyanı
Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi (ÖHKBS), kira geliri elde eden mükelleflere ilişkin olarak üçüncü taraflardan (Tapu, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, banka, PTT, TOKİ, inşaat, sigorta, elektrik, su ve doğalgaz şirketleri gibi kurumlardan alınan bilgiler vb) elde edilen bilgiler ve diğer bilgiler kullanılarak GMSİ Beyannamelerinin Vergi İdaresi tarafından otomatik doldurulduğu ve mükelleflerin onayına sunulduğu bir sistemdir. Mükellefler, Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemine erişim ve uygulama hakkında detaylı bilgiye Gelir İdaresi Başkanlığının www.gib. gov.tr (4) internet adresinden ulaşabilmektedirler.
Sadece kira geliri olanlar bu sistem üzerinden beyanname verebilir. Kira geliri dışında ticari, zirai veya serbest meslek kazancı ile menkul sermaye iradı gibi gelir unsurlarından kazanç ve irat elde eden mükellefler, bu Sistem üzerinden beyanname veremezler. İlk olarak Sisteme; internet vergi dairesi şifresi kullanılarak (Şifre yoksa, herhangi bir vergi dairesine kimlikle başvurularak ücretsiz olarak alınabilir) veya kişiye özel hazırlanmış güvenlik soruları cevaplanarak giriş yapılır. Sonraki aşamada, Gelir İdaresi Başkanlığında bulunan bilgiler kullanılarak oluşturulan ve internet ortamında görüntülenen kira beyannamesi kontrol edilip, eksiklik, hata ve yanlışlıkların bulunması halinde düzeltilip onaylanması üzerine, beyan elektronik olarak alınacak ve vergi otomatik hesaplanıp tahakkuk ettirilecektir.
8.1. Sistemi Kullanmanın Kolaylığı ve Sağladığı Faydalar
Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sisteminde, kira gelirinin beyanı, tarh, tebliğ, tahakkuk ve tahsil dahil tüm vergilendirme süreçleri Sistem üzerinden online yapılmakta ve böylece mükelleflerin vergi dairesine gelmesine gerek kalmadan beyan işlemleri otomatik olarak tamamlanmaktadır. 414 Seri No.lu VUK Genel Tebliğinde yapılan açıklamalara göre Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi, öteden beri GMSİ mükellefiyeti bulunanlara hizmet sunduğu gibi ilk defa GMSİ mükellefiyeti tesis ettirerek beyanname gönderecekleri de kapsamaktadır.
8.2. Mükelleflerin Sisteme Girmesi ve Kullanması
Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi””””””””ne girişler Gelir İdaresi Başkanlığının internet adresi (www.gib.gov.tr) üzerinden gerçekleştirilmektedir. Mükellefler İnternet Vergi Dairesi şifrelerini kullanarak veya kendileri için hazırlanmış gü venlik sorularını cevaplayarak Sisteme giriş yapabileceklerdir. İnternet Vergi Dairesi şifresi bulunmayan mükellefler, bir örneği 414 Seri No.lu VUK Genel Tebliği ekinde yer alan “Elektronik Beyanname Gönderme Talep Formu” ile herhangi bir vergi dairesine bizzat başvurarak kullanıcı adı, şifre ve parola alabileceklerdir.
8.3. Sistemde İlk Defa Mükellef Olacakların Mükellefiyet Tesisi de Yapılmaktadır
Daha önce GMSİ mükellefiyeti bulunmayan kişiler, İnternet Vergi Dairesinde kendileri için hazırlanan GMSİ beyannamelerini elektronik ortamda onayladıkları anda, adlarına GMSİ mükellefiyeti tesisi ve vergi tahakkuku işlemleri otomatik olarak gerçekleştirilecektir. Böylece, kira geliri elde etmesine rağmen vergi dairesinde mükellefiyet kaydı bulunmayan kişiler, bu Sistemi kullanarak vergi dairesine gitmeden mükellefiyet tesisi işlemlerini gerçekleştirebilecek ve beyannamesini gönderebilecektir. Mükelleflerin, Sistemde yer alan bilgilerin farklı olması durumunda, değişiklik yapma imkanı bulunmaktadır.
Halen GMSİ mükellefiyeti bulunan ancak adres değişikliği nedeniyle GMSİ beyannamelerini yeni adreslerinin bağlı bulunduğu vergi dairesine vermek durumunda bulunan mükelleflerin; Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi üzerinden kendileri için hazırlanan beyannamelerini elektronik ortamda onaylamaları ile birlikte yeni adreslerine göre vergi dairesi değişikliği otomatik olarak gerçekleştirilecektir. Elektronik ortamda yapılan onay işlemi adres değişikliği bildirimi olarak kabul edilecektir.
8.4. Sistemde Hâsılattan Gider İndirimi, Diğer İndirimler ve Vergi Tevkifatının Mahsubu Mümkündür
Bu sistemde sicil, gayrimenkul, irat tür ve tutarı, gider türü, indirim, vergi kesintisi gibi kağıt ortamındaki normal GMSİ Beyannamesinde bulunan tüm bilgilerin görüntülenmesi, doldurulması ve değiştirilmesi işlemlerinin kolay, hızlı ve kontrol edilebilir bir şekilde yapılması mümkün olduğundan; bu Sistem üzerinden beyanname veren mükellefler, kağıt ortamında beyanname üzerinde yapılan mesken istisnasını, gider indirimini (% 25 götürü veya gerçek gider), GVK””””””””nın 89. maddesinde sayılan indirimleri ve de yıl içinde yapılan tevkifat tutarlarını indirim konusu yapabileceklerdir. Kişiler sistem üzerinde gerçek veya götürü gider yönteminden birini seçerek hasılattan gider indirimini kolayca yapabilmektedirler.
8.5. 2014 Yılı Mesken Kira Gelirlerine Uygulanacak 3.300 TL İstisnayı Sistem Otomatik Düşmektedir
2014 yılı için mesken kira gelirlerinin 3.300 TL””””””””si (285 Seri No.lu GV Genel Tebliği) gelir vergisinden istisnadır. Yani, bu tutarın altında kalan mesken kira gelirleri için beyanname verilmez. Sadece mesken kira geliri elde edenler, kira gelirinin 2014 yılı için tespit edilen 3.300 TL””””””””lik mesken istisnasını aşması halinde, gelir vergisi beyannamesi ile beyan ederler. Örneğin, kişinin 2014 yılında aylık 1.000 TL olarak kiraya verdiği konutundan toplam 12.000 TL kira geliri elde etmesi halinde, kira geliri 3.300 TL””””””””lik istisna tutarını aştığından yıllık beyanname ile beyan edilecek, istisna tutarı da hasılattan düşülecektir. 2014 yılı için mesken kira gelirlerine uygulanacak istisna tutarı olan 3.300 TL””””””””nin altında kalan mesken kira gelirleri için beyanname verilmez. Örneğin, kişinin 2014 yılında dairesini mesken olarak aylık 250 TL””””””””den kiraya vermesi durumunda, elde ettiği toplam (250 TL x 12 =) 3.000 TL kira geliri 3.300 TL””””””””lik istisna tutarını geçmediğinden beyan edilmeyecektir. Kişiler, mesken kira gelirinin beyanında, söz konusu istisnadan sistem üzerinde yararlanabilmektedir.
Ancak, mesken istisnasından yararlanmak için GVK””””””””nın 21. maddesinde yer alan şartların taşınması gerekmektedir. (5) Konutlardan elde edilen kira gelirleri beyan edilmez veya eksik beyan edilirse, 2014 yılı için 3.300 TL””””””””lik istisnadan yararlanılamaz.
Ancak, idarece herhangi bir tespit yapılmadan önce, süresinde beyan edilmeyen veya süresinde verilen beyannamede yer almayan konut kirası gelirlerinin, süresinden sonra verilen beyanname ile beyan edenler söz konusu istisnadan yararlanabilirler. Beyannamenin ÖHKBS üzerinden beyanname süresinden sonra verilmiş olsa dahi, idarece herhangi bir tespit yapılmadan önce verilmesi halinde mesken istisnasından kişiler yararlanacaktır.
8.6. Mükellefin Beyannameyi Onaylaması ve Gelir Vergisinin Tahakkuku
Bu Sistemde, vergi hesaplama adımları ve tahakkuk bilgileri hesaplanmış bir şekilde hazırlanıp mükellefin onayına sunulduğundan, önceden hazırlanmış GMSİ Beyannamesinin mükellef tarafından elektronik ortamda onaylanması ile beraber vergiye ilişkin tahakkuk işlemleri otomatik olarak gerçekleştirilmekte ve tahakkuk fişi aynı anda elektronik ortamda mükellefe yansıtılmaktadır. GMSİ beyannamelerinin Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sisteminden verilmiş sayılabilmesi için Sistem üzerinde onaylama işleminin yapılması şarttır. Vergi İdaresi tarafından doldurulan ve mükelleflerce elektronik ortamda onaylanan beyannamelerin içeriğinin doğruluğundan mükellefler sorumlu olmaktadır.
8.7. Bu Sistemde Düzeltme ve Pişmanlık Talepli Beyanname Verilmesi de Mümkündür
Mükellefler, bu sistem üzerinde onaylayıp gönderdiği beyannamede sonradan bir hata yaptığını fark ettiğinde, bu hatayı düzeltme beyannamesi ile düzelterek tekrar Sistem üzerinden göndermesi mümkün bulunmaktadır.
Öte yandan, kira beyannamesinin kanuni süresinden sonra Vergi Usul Kanununun 371. maddesine göre “Pişmanlık Talepli” olarak bu Sistemden verilebilmesi de mümkün bulunmaktadır. Kira gelirlerini ilgili beyan döneminde hiç beyan etmeyen veya eksik beyan eden kira geliri sahiplerinin bu gelirlerini, Vergi Usul Kanununun 371. maddesinde yer alan Pişmanlık ve Islah hükümlerinden yararlanarak beyan etmeleri de mümkündür.
Vergi dairesinin bilgisine girmeden önce vergi idaresine bildirilmesi ve 15 gün içerisinde ödenmesi halinde bu mükellefler de konut istisnasından yararlanacak ve gecikmeden dolayı adlarına vergi ziyaı cezası kesilmeyecektir. Bu mükellefler hakkında pişmanlık zammı uygulanacak ve 352/1. maddeye göre birinci derece bir kat usulsüzlük cezası kesilecektir.
Kesilen cezaya sistem üzerinden, Vergi Usul Kanununun 376. maddesi gereğince sistem üzerinden indirim talebinde bulunulması mümkün bulunmaktadır.
8.8. Sistemdeki Eksik ve Hatalı Bilgilerin Kişiler Tarafından Düzeltilmesi Mümkündür
Vergi İdaresi tarafından üçüncü taraflardan elde edilen bilgiler ve diğer bilgiler kullanılarak hazırlanan ve İnternet Vergi Dairesinde onaya sunulan beyannameler, mükellefler tarafından kontrol edilecek; eksiklik, hata ve yanlışlıkların bulunması halinde mükelleflerce düzeltilerek onaylanacaktır.
Mükellefler, eksik ya da hatalı gördükleri bilgileri; örneğin banka/PTT bilgisinin eksik veya fazla olması gibi, düzeltme imkanına sahip olacaklar ve her türlü vergi beyanında olduğu gibi mükellefin beyanı kendi düzelttiği ve onayladığı şekilde kabul edilecektir.
8.9. 2014 Yılında Kirasını Elden Nakit Tahsil Eden Mükellefler de Bu Sistemle Beyanname Verebilir
2014 Yılında mesken ve işyeri kirasını elden nakit olarak tahsil eden mükellefler de bu Sistem üzerinden beyanname verebileceklerdir. Bu durumda olan mükelleflerin beyannameleri, gelir kısmı hariç olmak üzere, önceden doldurulmuş bir şekilde hazırlanıp internet üzerinden mükelleflere yansıtılacaktır. Mükellefler nakit olarak tahsil ettikleri tutarı beyannamenin ilgili kısmına yazmak suretiyle beyannamelerini otomatik olarak kendileri doldurmuş olacaklardır.
9.Uygulanacak Vergi Tarifesi ve Tahakkuk Eden Verginin Ödenmesi
Mükellefler, Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi ile beyanname verebildikleri gibi, mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine elden kağıt ortamında beyanname doldurulup da verilebilecektir. Ya da vergi dairesi sisteme mükellefle birlikte giriş yaparak beyanname verilebilecektir.
Mükellefler ikametgahlarının bulunduğu yerin vergi dairesine bağlı oldukları için, kira gelirleriyle ilgili beyannamelerini de kira geliri elde ettikleri konut veya işyerinin değil, kendi ikametgahlarının bulunduğu yerin vergi dairesine verirler.
Yurtdışında ikamet eden Türk vatandaşları ise Türkiye””””””””de vergi muhatabı mevcut ise onun Türkiye””””””””de oturduğu yerin vergi dairesine; Türkiye””””””””de vergi muhatabı yoksa gayrimenkulün bulunduğu yerin vergi dairesine verirler.
GVK””””””””nın 103. maddesinde yer alan gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan tarife, 2014 takvim yılı gelirlerinin vergilendirilmesinde esas alınmak üzere 285 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.
|——————————————|————|
| 11.000 TL ye kadar | 15% |
| | |
|——————————————|————|
| 27.000 TL nin 11.000 TL si için 1.650 | 20% |
| TL, fazlası | |
| | |
|——————————————|————|
| 60.000 TL nin 27.000 TL si için 4.850 TL,| 27% |
| (ücret gelirlerinde 97.000 TL nin | |
| 27.000 TL si için 4.850 TL), fazlası | |
|——————————————|————|
| 60.000 TL den fazlasının 60.000 TL si | 35% |
| için 13.760 TL, | |
| (ücret gelirlerinde 97.000 TL den | |
| fazlasının 97.000 TL si için 23.750 TL), | |
| fazlası | |
|——————————————|————|
| oranında vergilendirilir. |
|——————————————————-|
2014 yılına ilişkin olarak Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi üzerinden hesaplanan gelir vergisi Mart ve Temmuz/2015 aylarında olmak üzere iki eşit taksitte; mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine, bağlı olunan vergi dairesindeki hesabın bildirilmesi şartıyla diğer vergi dairelerine ve tahsile yetkili banka şubelerine (6) ödenebilecektir. Ayrıca, Damga Vergisi Kanununa göre 2014 yılı için verilecek Gelir Vergisi Beyannamesi için 45,30 TL damga vergisinin birinci taksit ödeme süresi içinde, gelir vergisi birinci taksiti ile beraber ödenmesi gerekmektedir.
10. Sonuç
Tam/dar mükellef durumunda olan gerçek kişiler, 2014 yılına ait beyana tabi gelirlerini 1-25 Mart/2015 tarihleri arasında beyan etmek zorundadırlar. 2014 yılında kira geliri elde eden kişilerin, Gelir İdaresi Başkanlığının internet vergi dairesi üzerinden Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemini kullanarak beyannamelerini kolay ve hızlı bir şekilde vermeleri mümkün bulunmaktadır. Mükelleflerin kira gelirine ilişkin tereddüt ettikleri her konuda profesyonel olarak vergisel konularda danışmanlık hizmeti veren Gelir İdaresi Başkanlığının çağrı merkezi olan Vergi İletişim Merkezini (VİMER-444 0 189) aramalarında fayda vardır. Öte yandan, mükelleflerin bağlı oldukları vergi dairesine giderek de beyannamelerini vermeleri konusunda yardım istemeleri mümkün bulunmaktadır.
———-o———-
(1) Bu yazıda yapılan açıklamalar tamamıyla yazarına ait olup, hiçbir şekilde yazarın çalıştığı kurumunu bağlamaz, kurumunun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez.
(2) www.gib.gov.tr⁄Vergi İstatistikleri⁄Tablo 5-G.M.S.İ. faal mükellef sayıları, 01.02.2015.
(3) 287 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile mesken istisnası, 2015 takvim yılında elde edilen kira gelirleri için 3.600 TL olarak tespit edilmiştir.
(4) https:⁄⁄intvd.gib.gov.tr⁄kirabeyan
(5) Bu konuda gerekli açıklamalar, 18.02.2014 tarih ve 28917 sayılı Resmi Gazete””””””””de yayımlanan 286 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılmış bulunmaktadır.
(6) Ödeme yapılabilecek banka şubelerine ilişkin bilgilere, https:⁄⁄intvd.gib.gov.tr⁄kirabeyan⁄Kira Geliri Vergisi Ödeme Kanalları adresinden ulaşılması mümkündür.