Döner Sermaye Ek Ödemelerinde Yapılan Bazı Hatalı Uygulamalar

DÖNER SERMAYE EK ÖDEMELERİNDE YAPILAN BAZI HATALI UYGULAMALAR
I-GİRİŞ
Sağlık personeline yapılan döner sermaye ek ödemelerinin hesaplanmasında birçok hata yapılmaktadır. Önceki yazımızda bu hatalardan birisine yer vermiştik. Bu yazımızda ise yapılan hatalardan bir diğerine değinilecektir.
II-DÖNER SERMAYE EK ÖDEME KATSAYISININ HATALI BELİRLENMESİ
Sağlık Bakanlığına Bağlı Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Görevli Personele Döner Sermaye Gelirlerinden Ek Ödeme Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde, dönem ek ödeme katsayısının kurumlarda, bu Yönetmeliğin 8 inci maddesine göre tespit edilip dağıtılacak döner sermaye miktarının hastane toplam puanına bölünmesi sonucu bulunan, kuruluşlarda ise bu Yönetmeliğin 11 inci maddesine göre tespit edilip dağıtılacak döner sermaye miktarının il toplam puanına bölünmesi sonucu bulunan katsayıyı ifade ettiği belirtilmektedir.
Dağıtılabilecek döner sermaye tutarının kurumlar için nasıl belirleneceği sözkonusu Yönetmeliğin 8 inci maddesinde, kuruluşlar için ise 11 nci maddesinde açıklanmıştır. Buna göre; döner sermaye komisyonu, döner sermaye gelirlerinden Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu payı, Hazine payı ve Bakanlık payını ayırdıktan sonra kalan miktarın, kurumlarda cari yıl sonundaki gelirinin % 50’sini, kuruluşlarda ise % 65’ini aşmayacak şekilde o dönem dağıtılabilecek miktarı belirleyebilecektir. Ancak, o dönem dağıtılan toplam ek ödeme miktarı, o dönem gelirlerinden Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Hazine payı ve Bakanlık payı düşüldükten sonra kalan miktarın kurumlarda %50’sinin kuruluşlarda ise % 65’inin, kurumsal performans katsayısı ile çarpımı sonucu bulunan miktarı geçemeyecektir. Burada dikkat edilmesi gereken husus dağıtılan toplam ek ödeme miktarının, komisyonca karar verilen tutar değil, komisyonca karar verilen tutar üzerinden bu Yönetmelik esaslarına göre yapılan hesaplamalar sonucu gerçekleşecek dağıtım tutarı olduğudur.
Dolayısıyla döner sermaye komisyonu belli bir dönem için dağıtılabilecek tutarı belirlemeden önce şunları göz önünde bulundurmalıdır:
Dönem gelirinden öncelikle;
a) SHÇEK payı ayrılmalı
b) Hazine hissesi ayrılmalı
c) Bakanlık payı ayrılmalı
Bu tutarlar ayrıldıktan sonra döner sermaye komisyonu kalan tutarın kurumlarda en fazla % 50’sini, kuruluşlarda ise % 65’ini dağıtmaya karar verebilir.
Bu durumu bir örnekle açıklayalım:
Örnek: X Devlet Hastanesinin Eylül 2006 dönemindeki gelirinin 4.000.-YTL, hastane toplam puanının 8.000 olduğunu varsayalım.
a) SHÇEK payı (% 1) = 40 YTL
b) Hazine hissesi (% 15) = 600 YTL
c) Bakanlık payı (% 4) = 160 YTL
Toplam 800 YTL
Dolayısıyla döner sermaye komisyonu Eylül 2006 dönemi için en fazla (4000 YTL-800 YTL = 3.200 YTL x % 50= 1600) 1600 YTL döner sermaye ek ödemesi dağıtmaya karar verebilir. Bu durumda döner sermaye ek ödeme katsayısı 1600/8000=0,2 olarak hesaplanmaktadır.
Sözkonusu katsayı kişilerin net performans puanlarıyla çarpılarak ödenmesi gereken tutar bulunur. Ancak eğer bulunan tutar tavan ek ödeme tutarını aşıyorsa kişiye en fazla tavan tutarı kadar ödeme yapılabilir. Bu tutardan da gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılarak kişiye ödenecek net tutar bulunur. Ancak uygulamada; nihai olarak kişilere dağıtılan tutarlar dağıtılabilecek tutarı (1600 YTL) geçmeyecek şekilde ek ödeme katsayısı hesaplanmaktadır. Yani dönem ek ödeme katsayısının hesaplanmasına esas teşkil eden paya yani dağıtılacak döner sermaye miktarı bölümüne döner sermaye komisyonunca dağıtılmasına karar verilen tutar yerine (ki bu tutar örneğimize göre 1600 YTL’yi geçemez) personele nihai olarak ödenecek toplam tutar 1600 YTL’yi geçmeyecek şekilde belirlenen daha yüksek bir tutar esas alınmaktadır. Dolayısıyla ek ödeme katsayısı yanlış hesaplanarak kişilere fazla döner sermaye ek ödemesinde bulunulmaktadır.
Örneğimizde döner sermaye komisyonunun 1600 YTL döner sermaye dağıtmaya karar verdiğini varsayalım. Personelin bir kısmı tavana takılacağından nihai olarak 1600 YTL dağıtılmayacaktır. Ancak uygulamada, nihai olarak ödenen tutar 1600 YTL yi geçmeyecek şekilde daha yüksek bir ek ödeme katsayısı hesaplanmakta, dolayısıyla tavana takılan personele dağıtılmayan tutar bir anlamda diğer personele dağıtılmış olmakta ve sonuç olarak da bazı personele yersiz ödeme yapılmaktadır.
Burada dikkat edilmesi gereken bir diğer husus da kurum performans katsayısıdır. Personele dağıtılan tutar o dönem gelirlerinden Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Hazine ile Bakanlık payı düşüldükten sonra kalan miktarın kurumlarda % 50’ inin, kuruluşlarda % 65’inin kurumsal performans katsayısı ile çarpımı sonucu bulunan miktarı geçemez. Eğer kurum performans katsayısı 1 ise sorun olmayacaktır Ancak 1’in altında ise durum değişecektir. Bunu örneğimizde uygularsak; kurum performans katsayısının 0,80 olduğunu varsaydığımızda; Eylül 2006 döneminde personele nihai olarak dağıtılan tutar 1600x% 80= 1280 YTL yi geçemeyecektir. Dolayısıyla ek ödeme katsayısı 0,2 olarak alındığında personele dağıtılan toplam tutar 1280 YTL yi geçiyorsa ek ödeme katsayısı daha düşük olarak belirlenmelidir.
III-SONUÇ
Sağlık Bakanlığına Bağlı Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Görevli Personele Döner Sermaye Gelirlerinden Ek Ödeme Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde ek ödeme katsayısı;
Kurumlarda;
Dağıtılacak Döner Sermaye Miktarı
Hastane Toplam Puanı
Kuruluşlarda;
Dağıtılacak Döner Sermaye Miktarı
İl Toplam Puanı
olarak çok açık bir şekilde tanımlanmıştır.
Dağıtılacak döner sermaye miktarının nasıl belirleneceği de Yönetmeliğin 8 ve 11 nci maddesinde açıkça belirtilmiştir. Döner sermaye komisyonunca dağıtılmasına karar verilecek tutar hiçbir şekilde dönem gelirinden Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Hazine ile Bakanlık payı düşüldükten sonra kalan miktarın kurumlarda % 50’ inin, kuruluşlarda % 65’ini geçemez. Dolayısıyla ek ödeme katsayısı formülasyonunda payda dikkate alınacak tutar döner sermaye komisyonunca dağıtılmasına karar verilen tutar olmalıdır. Ancak yukarıda belirtildiği üzere eğer kurum performans katsayısı nedeniyle dağıtılan tutarın daha az olması gerekiyorsa formülasyonda dağıtılacak döner sermaye miktarı daha düşük belirlenmelidir.