İdarenin Hizmet Kusuru Nedir?

HİZMET KUSURU
A-GENEL OLARAK
İdarenin sorumluluğu kural olarak kusur sorumluluğudur. Bu sorumluluk failine göre kişisel kusur sorumluluğu veya hizmet kusuru sorumluluğudur.
Hizmet kusuru sorumluluğu : idarenin idare hukuku ilkelerine göre hizmetlerin yapılmasında ve işletilmesinde fiil ve işlemlerin hukuka aykırı olması nedeniyle doğan zararı ifade etmektedir. Diğer bir tanımla idarenin yürüttüğü kamu hizmetlerinin düzenlenmesinde veya işleyişindeki bozukluk,aksaklık veya boşluğu ifade eder.
Hizmet kusuru idare ajanlarının kusurlarından ayrı,müstakil bir nitelik arz eder. Diğer bir deyişle idare kamu personelinin kusuru olmasa bile,yürütülen hizmetin kuruluş, işleyiş veya düzenlenmesindeki aksaklık,bozukluk veya boşluk varsa burada hizmet kusuru vardır.
Anlatılan yönü ile hizmet kusuru B.K .´da ki istihdam edenin sorumluluğundan ayrılmaktadır. Çünkü istihdam edenin sorumluluğunda şayet hizmetlinin-istihdam edilenin kusuru yoksa istihdam edende sorumluluktan kurtulmaktadır. Başka bir anlatımla hizmet kusuru: kamu görevlisine izafe edilmesine gerek olmayan objektif,nesnel ve anonim nitelikli bir kusurdur. Nitekim bir Danıştay kararında ´hizmetin kötü işlemesi idare ajanın kusurundan ileri gelebileceği gibi bu ajana izafe edilemeyecek bir kusur olmaksızın da meydana gelebilir.
Hizmet kusuru özel hukuktaki adam çalıştıranın sorumluluğundan ayrı tamamen idare hukuku prensiplerine göre gelişen özel nitelikli nesnel nitelikli bir sorumluluk türüdür. Bu sebeplerden dolayı özel hukuktaki sorumluluğun tersine idare ajanını kusuru olmasa bile idare meydana gelen zararı ödemekle yükümlüdür.
İdarenin sorumluluğu geniş ölçüde kusur sorumluluğu esasına dayanır. Esasen tarihi gelişim süreci içinde ilk önce idarenin kusur sorumluluğu bölümü gelişmiş ileri ki aşamalarda ise idarenin kusursuz sorumluluğu teorisi gelişmiştir. Bilindiği gibi kusur daha çok sübjektif nitelikli gerçek kişilere atfedilebilecek psikolojik bir olgudur. Hal böyle olunca bir kamu tüzel kişisi olan devlet ve diğer kamu tüzel kişiliklerinin kusur işlemesi mümkün değildir. Burada kusur idare adına hareket eden onun ajanlarındır. Kusurun kimin tarafından yapıldığına bakılmaksızın kamu görevlilerinin yapmış oldukları kusurlu davranışlardan dolayı doğan zararın idarece karşılanmazı esası getirilmiştir.
Bunun sebepleri ilk olarak kamu görevlileri idare çarkının bir parçası olup çoğu zaman sorumluluğun hizmetten ayırmaya ve şahsa mal etmeye fiilen imken bulunmamaktadır. Diğer yandan bu zarardan dolayı kamu görevlisinin sorumlu tutulması, bu görevlilerin zayıf mali durumları nedeniyle davacının hakkını alması pek mümkün olmamaktadır. Ancak burada bahsi geçen kamu görevlisinin hizmete ilişkin olan görev kusurlarıdır. Kamu hizmeti ile bağlantısı kesilen haksız fiil niteliğindeki şahsi kusurlar bu anlatımın dışındadır.
Bu açıklamadan sonra yine idari eylemler bahsinde fiili yol terimini de açıklamakta fayda mülahaza ediyoruz. İdarenin açıkça hukuka aykırı olarak eylemde bulunması,idarenin kişilerin mülkiyet hakkına veya kamu hak ve hürriyetlerine ağır bir biçimde hukuk dışı bir tutumla hoyratça saldırması durumunda bahis konusu olmaktadır. Kısaca şartları:
Ortada maddi olarak icra edilen bir eylem olmalıdır.
Hukuka aykırılık açık ve ağır olmalıdır
İdari etkinlik mülkiyet hakkı veya hak ve hürriyetlere saldırı şeklînde olmalıdır.
Bu hallerde haksız fiil söz konusu olup bu eylemler idari eylem sayılmayacağı için özel hukuktaki bu sorumluluk kurulları tatbik edilmektedir.
Tüm bu açıklamalardan sonra konunun esasını teşkil eden idari eylemlerden doğan sorumluluk ve hizmet kusuru kavramına gelmiş bulunmaktayız.