GÜNCEL HABERLERİDARE HUKUKUMahalli İdareler

BELEDİYE DIŞI İŞÇİ İSTİHDAMI

BELEDİYE DIŞI İŞÇİ İSTİHDAMI

1980’li yıllardan bu yana uygulanan özelleştirme politikası, geleneksel idari usulleri içerik ve amaç değişimine uğratmıştır. İhale mekanizması bir özelleştirme aracına dönüştürülmüş, bu araç ile kamu hizmetlerinin özel sektöre devri gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Belediyeler inşaat, temizlik ve çöp toplama, mezbaha, ulaşım, park ve bahçe düzenleme, ekmek üretimi, su bedellerinin ve vergilerin toplanması, mezarlık v.b. geçici ya da sürekli olarak üstlendikleri işleri sözleşme yoluyla taşeron

müteahhit kullanarak ya da şirket ler kurarak gerçekleştirmeye teşvik edilmişlerdir. Bu uygulamalara sık başvuran belediyeler, saçaklarında irili ufaklı şirket ve taşeron kurumların yer aldığı bir tür “holding merkezi” görünümündedir.

Belediye bünyesinde yürütülen hizmet alanıyla birlikte istihdam da daralmakta, buna karşılık istihdam, şirket ve taşeron kuruluşlarda genişlemektedir. Şirket ve taşeronlara devredilen işler, başlıca belediye hizmetleridir; belediye hizmeti yerel nitelikteki kamu hizmetlerindendir. Hizmetin piyasa kurallarına göre çalışan örgütler eliyle verilmesi yalnızca hizmetten yararlanan yurttaşlar açısından değil, aynı zamanda yönetim örgütlenmesi ve işgücü açısından da farklı sonuçlar doğurur. Belediye, her durumda, hizmetlerin eşitlikçi ve nitelikli bir şekilde sürdürülmesinden; bunun için gerekli örgütlenme ve istihdam koşullarının sağlanmasından sorumludur. Bu nedenle şirket ve taşeron saçakları, belediyenin tamamlayıcı parçasını oluşturmaktadır.

Hizmetlerin devri, işgücü üzerinde doğrudan etkiler yaratmaktadır. Bunlardan ikisi ön plana çıkmaktadır: (1)Belediye işçileri sendika ve toplu iş sözleşmesi hakkından yararlanırken, şirket ve taşeron işçileri bu anayasal ve yasal haklarından yararlanamamaktadır.Dolayısıyla bu kesime devredilen işçiler ücret düzeyi, iş güvencesi ve sosyal haklar bakımından gerilemektedirler. (2) Şirket ya da taşerona devredilen işlerin hangi işkoluna gireceği konusu kendi başına bir soruna dönüşmektedir. Yargı kararlarının genel eğilimi, işkolunu, yapılan işin niteliğine göre belirleme yönündedir. Belediyelerin hizmet alanı çeşitlilik gösterdiğinden, kuramsal olarak belediyeler 28 işkolunda 28 ayrı sendika ile toplu sözleşme yapmak gibi bir durum ile karşı karşıya kalmaktadırlar.

Şirketleşme

Belediyelerin, görevlerini şirket kurarak bunlar eliyle yürütmesi, bir tür dahili taşeronluk uygulamasıdır. Şirket karar organları belediye meclisi üyelerinden oluşmakta, karar süreci belediye yönetiminin tekelinde bulunmakta; ancak şirket belediye karşısında bir özel hukuk tüzelkişisi olarak belediye ihalelerinde yarışan ve ihale alan unsur rolü oynamaktadır.

Belediye şirketleri, Türk Ticaret Kanunu’na göre çalışan özel hukuk tüzelkişileridir. Bu yapıları nedeniyle piyasa mekanizması kurallarına göre çalışmakta, kamu kesiminin yönetsel denetim alanı dışında kalmaktadırlar. Bu şirketler, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca denetlenebilirler. Ancak bakanlık böyle bir denetim yapmamaktadır.

Elde edilebilen bilgilerin birebir kesinlikte olduğu söylenemez. Bununla birlikte, İçişleri Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı kayıtları ile anket uygulamasından sağlanan bilgiler ışığında, ülke genelinde belediyelerin %14’ünün şirket / vakıf kurucusu ya da ortağı olduğu saptanabilmiştir. 1998 yılı ortalarında 408 belediye, 480 şirket ve 32 vakıf olmak üzere 512 kuruluş ile kamu mekanizmalarının dışına taşmış durumdadır. Bu sayılar üzerinde yapılan inceleme, şirketleşmenin tüm ülke yüzeyine yayıldığını göstermiştir.

Belediyelerde Şirketleşmenin Bölgesel Dağılımı
Şirketleşen BelediyeToplam Belediye
BölgelerSayısı%Sayısı
Marmara7719,8389
Ege7915,5510
Akdeniz5613,8407
İç Anadolu8213,3620
Karadeniz7014,8474
Doğu Anadolu3011,4263
Güneydoğu Anadolu148,0174
Toplam40814,42837

Büyükşehir belediyelerinin tümünde şirket kuruluşu vardır. İl merkezi belediyelerin %70’i en az bir şirket sahibi ya da ortağıdır. İlçe merkezi belediyeler arasında şirketleşen belediye oranı %22’ye düşmekte, kasaba belediyeleri arasında ise %7 düzeyinde gerçekleşmektedir.

Şirket ve vakıf gibi kuruluşların saptanması oldukça uzun zaman almış, bu şirketlerde istihdamın özellikleri üzerine ülke genelinde çalışma yapmak mümkün olmamıştır. Ancak, şirketlerde istihdam koşulları araştırılmış, konu sendikalara uygulanan bir anket ile örneklendirilmeye çalışılmıştır. Şirketleşmenin işgücü üzerinde yarattığı etkiler, aşağıda (3) numaralı başlıkta aktarılmaktadır.

kaynak:yerelnet.tr

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.