Yabancı Ülkede Aktif veya Pasif Vergi İncelemesi

Yabancı Ülkede Aktif veya Pasif Vergi İncelemesi
Yabancı ülkede vergi incelemesinin iki farklı uygulaması vardır. Bu farklılıklar, vergi denetimi için anlaşma ile bağlı olunan ülkeye gönderilen müfettişlere tanınan yetkilerden kaynaklanmaktadır. Ülkelerin konuya yaklaşımları, aralarındaki, ticari, ekonomik, mali ilişkilerin yoğunluğu ve iç hukuk hükümleri uygulamanın içeriğini belirlemektedir. Şayet bir ülke, yabancı denetim elemanlarının yerli denetim elemanları tarafından gerçekleştirilen vergi denetiminin sadece bazı aşamalarına gözlemci olarak katılmalarına veya kendi denetim elemanları ile kontak kurmasına izin veriyorsa, yabancı ülkede “pasif” vergi denetiminden söz edilir. Pasif olarak tanımlanan bu uygulamada, “ziyaretçi” müfettişler, “yerli” meslektaşlarının sıkı markajı altındadır. Yabancı vergi memurlarının, vergi mükellefleri veya ilgili diğer kişilerle serbestçe görüşmelerine izin verilmez. Yabancı ülke sınırları içerisinde gerçek bir vergi incelemesi yapmaları söz konusu değildir. OECD’nin hazırlamış olduğu, bilgi değişiminin hukuki ve genel prensiplerinin değerlendirildiği rehberde, bu uygulama “Yetkili otorite tarafından görevlendirilen temsilcilerin ziyareti” şeklinde tanımlanmıştır ki, bu haliyle anlaşamaya taraf ülkeler açısından çok daha kolay kabullenilebilmektedir (OCDE, 2006:8). Zira vergi bağımsızlığı konusunda hassasiyeti yüksek olan ülkeler, yabancı ülkede vergi denetimi adı altında bir uygulamaya baştan karşı çıkmaktadır ve bunu kendi bağımsızlıklarının ihlali olarak görebilmektedir. Ancak daha kabul edilebilir bir isimlendirme ile bu uygulamaya izin verilebilir. Her hâlükârda daha yumuşak ifade edilen bu “ziyaretin” de ancak verilecek bir ön izinle gerçekleştirilebileceğini ifade etmek gerekir.
19 29. Türiye Maliye Sempozumu- Sakarya Ünversitesi Maliye Bölümü, 16-20 Mayıs 2014 – Antalya
Yabancı ülkede aktif vergi denetimi uygulamasında ise, akit ülkenin vergi inceleme elemanlarına, mükellefle görüşme, belgeleri inceleme izni verilir. Bu tip vergi kontrolleri, özellikle, mükellefe muhasebe kayıtlarını yabancı ülkede tutma izni veren ve mükellefin de yabancı ülkede vergi incelemesini kabul ettiği ülkeler için yararlıdır. Böylece mükellefin ikametgâhının bulunduğu ülke vergi idaresine, tutmak zorunda olduğu defter ve belgeleri gönderme külfeti ortadan kalkar (OCDE, 2006:4).