Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
Teftiş Kavramı
Teftiş kavramının sözlükler dışında tanımına (Yücel, 2009, s. 48) denetim
kavramıyla kıyasladığımızda daha az rastlanılmaktadır. Bir başka deyişle literatürde
denetimle ilgili çok sayıda tanıma ulaşmak mümkün iken, teftiş kavramı ile ilgili
sınırlı sayıda tanıma ulaşmak mümkündür (Yürekli, 2014, s. 39).
Sorup aratmak anlamına gelen fetş (Yeğin vd., 1992) kökünden üretilen/
türetilen teftiş, Türk Dil Kurumunun 1981 tarihli sözlüğünde, bir görevin yolunda
yürütülüp yürütülmediğini anlamak için yapılan denet olarak açıklanmıştır. Aynı
sözlükte denet kelimesi, denetleme işi, kontrol olarak açıklanmıştır. Türk Dil
Kurumunun 2005 tarihli sözlüğünde teftiş kelimesinin karşılığı olarak denetim
kelimesi gösterilmiştir.
Teftiş ve denetim kavramlarının uygulamadaki anlamını da incelemek
gerekir. Teftiş ve denetim kavramları teftiş kurullarının, müfettişlerin uygulamaları
açısından, bir başka ifadeyle mesleki açıdan kıyaslandığında bazı farklılıkların
olduğu görülmektedir. Teftiş kavramında insan unsurunun denetim kavramına
göre daha önemli olduğu, istisnaları olmakla birlikte geleneksel resmi kullanımda
teftişin genel olarak kamu kurumlarına ve görevlilerine yönelik faaliyetler
için kullanılmasına karşın, denetimin daha çok kamudan özel sektöre yönelik
faaliyetler için kullanıldığı; teftiş kelimesinin hukuka uygunluk denetimini aşan bir
denetimi, yerindelik denetimini de kapsadığı halde denetim kelimesinin sadece
hukuka uygunluk denetimi anlamında kullanıldığı; genel olarak hiyerarşik amirler
tarafından yapılan denetimlere teftiş değil denetim denildiği, teftiş kelimesinin
esas olarak denetim görevini meslek olarak/profesyonel anlamda yerine getiren
denetim görevlilerinin etkinliklerini tanımlamak için kullanıldığı; teftiş kelimesinin
öteden beri devlet teşkilatında baş yönetici adına yapılan denetim faaliyetlerini
ifade etmesine karşın, denetim kelimesinin daha alt düzeyde yöneticiler adına
yapılan denetim faaliyetlerini çağrıştırdığı söylenebilir (Yücel, 2009, s. 51-53).
İngiltere Kamu Denetim Forumu tarafından hazırlanan “Dış Denetim,
Kamu Yönetsel Teftiş Ve Denetim Sistemi ve Yeniden Yapılanması / Ö. YÜREKLİ
261
Teftiş ve Düzenlemenin Farklı Rolleri: Kamu İdaresi Yöneticileri İçin Rehber”
başlıklı dokümanda teftişin tanımı şu şekilde yapılmıştır: “ hizmetlerin ulusal
ve yerel performans standartlarını, yasal ve mesleki gereklikleri ve hizmetin
kullanıcılarının ihtiyaçlarını karşılayıp karşılamadığı hakkında bağımsız bir kontrol
sağlayan ve raporlamada bulunan periyodik ve hedefli bir inceleme sürecidir.”
(Yörüker, 2004)
Teftiş ve iç denetim konusunda TODAİE tarafından gerçekleştirilen bir
araştırma sonucunda yayınlanan kitapta; teftişin bakanın siyasi sorumluluğu ve
hizmetin kamu adına yerine getirilişine ilişkin bir denetim türü olduğu, bundan
dolayı yönetim içinde doğrudan doğruya örgütlendirilemeyeceği, teftişin hem
rutin olarak merkez, taşra ve bağlı, ilgili ilişkili kuruluşlar temelinde hizmetin
denetimini, hem de rutin denetime bağlı olarak veya olmayarak soruşturma,
inceleme süreç ve araçlarını kapsayan bir faaliyetin genel adı olduğu, teftiş
denetiminin karakteristiğinin bakanın siyasi sorumluluğu kapsamında hizmetin
denetlenmesi olduğu; teftiş faaliyetindeki denetimin tek başına bir anlam ifade
etmeyeceği, soruşturma ve incelemenin denetimin ayrılmaz parçaları olduğu,
soruşturma ve inceleme ile birlikte bir denetim faaliyetinin ancak teftiş başlığı
altında toplanabileceği belirtilmiştir (Akbulut vd., 2012). Bu tanımlamada teftiş
ve denetim kavramları arasındaki farklılığın açık bir şekilde ortaya konulduğu
görülmektedir.
Bazı sözlüklerde teftiş ve denetim eş anlamlı sözcükler olarak kullanılmakta
ise de, bu sözcükler yukarıda belirtilen açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, eş
anlamlı değillerdir. Teftiş denetim faaliyetinin yanı sıra inceleme ve soruşturma
faaliyetini de kapsayan bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır (Yürekli, 2014, s.
43).
adminDenetimde Çağdaş Yöntem ve Teknikler Denetimde çağdaş yöntem ve tekniklerin kullanılması kesinlikle klasik yöntemden vazgeçme anlamına gelmemektedir. Bu nokta kanımca çok önemlidir. Çünkü klasik tekniklerin üzerine günümüz teknolojisini ekleyerek…
adminÜniversitelerdeki “Özel Öğrenci” Statüsü Nedir? Özellik Gösteren Durumlar Nelerdir? Üniversitelerdeki “Özel Öğrenci” Statüsü Giriş Özel öğrenciler, üniversitede normal eğitim-öğretim programından birine kayıtlı olmadıkları halde, kendilerine yalnız bazı derslere katılma izni…
