Orta Vadeli Program Nedir?

1. Orta Vadeli Program

Merkezî yönetim bütçesinin hazırlanma süreci, Bakanlar Kurulunun Mayıs ayının sonuna kadar Orta Vadeli Programı kabul etmesi ve programın Resmi Gazetede yayımlanması ile başlamaktadır.

5018 sayılı Kanuna göre Orta Vadeli Program; kalkınma planları, stratejik planlar ve genel ekonomik koşulların gerekleri doğrultusunda makro politikaları, ilkeleri, hedef ve gösterge niteliğindeki temel ekonomik büyüklükleri de kapsayacak şekilde hazırlanacaktır.

Eski uygulamada bütçe süreci Başbakanlık tarafından yayımlanan Bütçe Çağrısı ile başlamakta idi. Bütçe çağrısı yürütmenin başının gelecek döneme ilişkin “manifesto” niteliğindeki açıklamalarını içermekte idi.  O halde Orta Vadeli Program her şeyden önce harcamacı kurumlara bir takım mesajları ileten bir yapıyı içermesi gerekmektedir. Harcamacı kurumlar Orta Vadeli Programa bu açıdan yaklaşmalı, programın öngördüğü açılımların kurumun görev alanına etkisinin ne olduğu, kurumun fonksiyonlarından hangisinin güçlendirilmesi, hangisinin daha alt kategorilere atılması gerektiğinin düşünülmesi ve bu değişimlerin fonksiyonel manada harcama sepetine olan etkisinin tespit edilmesi gerekmektedir.

Orta Vadeli Program:

• Kamu ve özel kesim için öngörülebilirliği artıracak bir yol haritası niteliğindedir.
• Çeşitli alanlarda birbirleriyle tutarlı bir amaç, politika ve öncelikler seti sunmaktadır.
• Makro politikaların yanı sıra, temel gelişme eksenlerini ve ana sektörleri kapsar.
• Uzun vadeli amaçlara katkıda bulunacak şekilde, üç yıllık dönemde üzerinde yoğunlaşılacak öncelikleri tespit eder.
• Uygulamaların sonuçları ve genel şartlardaki değişmeler dikkate alınarak, her yıl yenilenecek dinamik bir yapı arzeder.
• Üç yıllık perspektife sahiptir.

2006-2008 çok yıllı bütçesiyle ilgili orta vadeli program 23.05.2005 tarihinde Bakanlar Kurulunca kararlaştırılıp, 31.05.2005 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Yayınlanmış olan Orta Vadeli Programı iki kısma ayırarak değerlendirmek mümkündür.

Birinci bölüm yukarda açıklanmış olan, programın yönlendirici özelliğidir. Bu kapsamda programa göre:

• Eğitimin niteliğinin artırılması amacıyla, müfredat, yenilikçiliği ve araştırıcılığı esas alacak şekilde güncellenecek; etkin bir rehberlik ve yönlendirme sistemi kurulacak; öğretmen, fiziki mekan ve bilgi teknolojisi alt yapısı güçlendirilecektir.
• Mesleki eğitimde piyasanın ihtiyaç duyduğu nitelikteki insan gücünü yetiştirmek için modüler ve esnek bir sisteme geçiş çalışmaları hızlandırılacaktır.
• Meslek yüksek okulları ile mesleki ve teknik ortaöğretim kurumları arasında program bütünlüğünü esas alan iş bölümü ve işbirliği kurulacak; sanayi ile işbirliği içinde uygulamalı eğitim yapmaları sağlanacaktır.
• Bilgi toplumuna dönüşüm süreci ile bölgesel, ulusal ve uluslar arası gelişme ve ihtiyaçlara göre yüksek öğretim kurumlarının birim ve programları güncellenecektir.
• İşgücü piyasasının daha esnek hale getirilebilmesi için gerekli düzenlemeler yapılacaktır.
• Eğitim ve sağlık hizmetlerine dezavantajlı grupların erişimi artırılacaktır.
• Sosyal yardımlarda yoksulluk kültürünün oluşmasını engelleyici, istihdam edilebilirliği artırıcı ve muhtaç durumdan üretici ve kendi hayatını kazanabilir duruma getirici faaliyetlere öncelik verilecektir.
• Zor koşullar altında yaşayan çocukların durumlarının iyileştirilmesi ve risk altındaki çocukların toplumla bütünleştirilmesine yönelik çalışmalara ağırlık verilecektir.

İkinci bölümde 2006-2008 dönemine ilişkin olarak gerçekleştirilecek olan hizmetlerin maliyetini tespite yarayacak olan ve ekonomik hedeflemelere ilişkin olan veriler yer almaktadır.

• Program döneminde ortalama yüzde 5’lik büyüme hedeflenmektedir.
• Program döneminde yıllık reel ortalama olarak kamu tüketim harcamalarının yüzde 0,6 ve kamu sabit sermaye yatırım harcamalarının yüzde 2,3 oranında artacağı öngörülmektedir.
• 2005 yılında yüzde 4,1 olacağı tahmin edilen kamu kesimi açığının GSYİH’ya oranının 2008 yılında yüzde 0,1’e düşürülmesi hedeflenmektedir.
• 2005 yılında yüzde 47,4 olması beklenen genel devlet harcamalarının GSYİH’ya oranının 2008 yılında yüzde 42,3’e düşürülmesi hedeflenmektedir.
• 2005 yılında yüzde 35,5 olacağı tahmin edilen genel devlet faiz dışı harcamalarının GSYİH’ya oranının 2008 yılında yüzde 35,7 olması öngörülmektedir.
• 2005 yılında yüzde 12 olması beklenen genel devlet faiz harcamalarının GSYİH’ya oranının 2008 yılında yüzde 6,6’ya düşürülmesi hedeflenmektedir.
• 2005 yılında yüzde 42,9 olacağı tahmin edilen genel devlet gelirlerinin GSYİH’ya oranının 2008 yılında yüzde 42 olması beklenmektedir.
• Genel bütçe kapsamında yapılan tarımsal desteklerin GSMH’ya oranının 2005 yılındaki yüzde 0,72’lik seviyesinden 2008 yılında yüzde 0,85’e ulaşması hedeflenmektedir.
• Yatırım programının rasyonalizasyonu çalışmaları çerçevesinde, yatırım programına her yıl azalan oranda yeni proje alınarak ve yatırımların bütçe içindeki payı artırılarak, 2005 yılında 6,6 yıl olacağı tahmin edilen stokun ortalama tamamlanma süresinin 2008 yılında 5 yıla indirilmesi hedeflenmektedir.
• Kamu brüt borç stokunun GSYİH’ya oranı azaltılmaya devam edilecektir. 2006-2008 döneminde 10 puanlık bir düşüş hedeflenmektedir.
• Enflasyon oranlarında AB ortalamalarına ve Maastricht kriterlerine ulaşılması temel hedefi çerçevesinde, yıllık TÜFE artış hızının 2006 yılında yüzde 5’e, 2007 yılında yüzde 4’e düşürülmesi, 2008 yılında da yine yüzde 4 seviyesinde tutulması hedeflenmektedir.