Marjinal Fonlama Oranı Nedir?
Para politikasıyla ilgili olarak son dönemde sıklıkla kullanılan Marjinal Fonlama Oranı, poltika faiz oranı gibi kavramların reel ekonomi üzerinde ne anlama geldiği çeşitli kaynaklardan sizler için araştırdık…
Yaptığımız araştırma neticesinde; Mahfi Hoca ile ekşi sözlük sitesine yazan yorumcuların yorumları sizler için bir hayli aydınlatıcı olacaktır….
İşte detaylar……
Marjinal fonlama oranı: TCMB’nin gecelik borç verme oranının üst limiti marjinal fonlama oranı olarak da anılmaktadır.
Merkez Bankası marjinal fonlama oranı nedir?
Türkiye Merkez Bankası, Türkiye’de banknot ihracı imtiyazına münhasıran sahip ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu kapsamında yazılı görev ve yetkileri haiz olmak üzere “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası” unvanı ile kuruldu.
Bankanın temel amacı fiyat istikrarını sağlamaktır. Banka, fiyat istikrarını sağlamak için uygulayacağı para politikasını ve kullanacağı para politikası araçlarını doğrudan kendisi belirler. Peki, Merkez Bankası marjinal fonlama oranı nedir?
Marjinal fonlama oranı faiz koridorunun üst sınırı anlamına geliyor.
Faiz Koridoru Ne Demek?
Gecelik işlemlerde uygulanan faiz: TCMB’nin, gecelik olarak borç almak ya da gecelik olarak borç vermek isteyen bankalara uyguladığı faize bu ad veriliyor. Merkez Bankasının ilan ettiği borç alma faiz oranı ‘taban’ olarak, borç verme faiz oranı ise ‘tavan’ olarak ifade ediliyor.Bu ikisi arasında oluşan aralığa da ‘faiz koridoru’ deniyor.
Gecelik faiz oranları söz konusu tavan ve taban oranlar arasında yani faiz koridoru içinde gerçekleşiyor. Gün içinde likidite sıkışıklığı yaşanması halinde, bankalar limitleri ile sınırlı olmak üzere teminatları karşılığında Bankalararası Para Piyasasında TCMB borç verme faiz oranından borçlanabiliyor, likidite fazlalığı oluşması halinde ise limitsiz olarak TCMB borçlanma faiz oranından Merkez Bankasına TL borç verebiliyorlar.
TCMB’nin gecelik vadede (O/N-over night) borç verme faiz oranıdır. TCMB’nin bir hafta vadeli repo ihaleleri ile yapmış olduğu fonlama faizi “İstikrarlı Fonlama Oranı 1”, açık piyasa işlemleri çerçevesinde piyasa yapıcısı bankalara repo işlemleri yoluyla tanınan borçlanma imkanı faizi ise “İstikrarlı Fonlama Oranı 2” olarak tanımlanmaktadır.
Ekşi sözlük yorumları
faiz koridoru, merkez bankalarının para arzını kontrol için uyguladıkları modern bir para politikası aracıdır.mb’nın gecelik veya haftalık borç alma ve borç verme faiz oranlarını belirleyerek, bankaların kredi kanalıyla para arzına olan katkılarını belirlemek suratiyle yapılır.bankaların parasal tabana olan etkisi para çarpanı yoluyla oluyor.faiz koridoru, merkez bankasının borç alma-verme arasında oluşan alana deniliyor ve bu alanın genişlemesi yada daralması bankaların fon maliyetlerini etkilediği için kredi kanalını da etkiliyor.para arzı mekanizması da bu yönüyle etkilenir ki bu noktadan sonraki açıklamalar da klasik “para arzı çoğlarsa/azalırsa enflasyon ne olur?”sorusunun cevabının aynısıdır.
alt sınırı merkez bankası’nın borçlanma faizini üst sınırı da merkez bankası’nın borç verme faizini gösterir.
merkez bankasının borç verme faizi ile borç alma arasındaki arasındaki farktır. enflasyon hedeflemesi rejimi uygulanan çoğu ülkede bu sistem uygulanır.
borç verme faiz oranı; geçici likidite sıkışıklığına düşen bir bankanın, merkez bankası’ndan kısa vadeli borçlanmak için ödemeyi kabul ettiği faiz oranı demektir.
borç alma faiz oranı; geçici likidite fazlası olan bir bankanın, bu fonu değerlendirerek, bir faiz getirisi sağlamak için merkez bankası’na bu fonu mevduat şeklinde yatırması halinde almayı kabul ettiği faiz oranı demektir.
merkez bankasının borç verme faiz oranı ile borç alma faiz orani arasındaki farktır. borc verme faiz oranı daha yüksek olduğu için üst bandı oluşturur. para politikasını kontrol edebilmek için merkez bankası koridoru genişletir veya daraltır. diyelim ki üst bant aşağı çekildi bu durumda bankalar daha düşük faizle kredi alabildiği için likidite artar piyasa faiz oranları düşer, döviz kuru yükselir. şayet merkez bankası borç verme faiz oranını arttırırsa, ulusal paranın değeri artar ayrıca döviz kurundaki spekülatif artışa engel olunur.
genişletilmesi merkez bankasına esneklik kazandıran koridordur. esasında faiz koridoru, adı üzerinde bir bant veya sadece bir aralık. kredi kartı limiti gibi düşünebiliriz. banka 10.000 tl kart limitini 12.000 tl’ye çıkarttı diye sizin harcamanız artmaz, sadece size esneklik kazandırır. faiz koridoru da buna benzer bir mantığa sahiptir. kısa vadeli sermaye hareketlerine ve buna bağlı olarak kur volatilitesine hızlı tepki vermeyi sağlar.
koridorun üst sınırı yükselitilirse piyasa açısında para pahalılaşacak, faizler daha yukarı seviyelerde oluşacaktır. ancak bu bir ihtimaldir, sonuçta merkez bankasının politika faizi neyse ona yakın bir ortalamayı tutturmak her zaman asıl hedefidir ki enflasyon hedeflemesi açısından bir sapma yaşanmasın. dolayısıyla faiz koridorunun üst bandı her zaman için kurlara veya faize daha sanal bir etki yapar. adı üzerinde olan politika faizinin yükselmesidir. politikayı 3’te tutan bir para otoritesinin sözgelimi %7,5 üst bandı ne yabancı portföy için ne de lokal oyuncu için çok inandırıcı değildir.
kanaatimce bant çok smart bir çözüm değil. 2011’de merkez fiyat istikrarı yanında finansal istikrarı (piyasa faizlerini ve dolayısıyla kur hareketleri, dolayısıyla da cari açığı) gözetme kararı alınca böyle bir aracı da sıklıkla kullanma ihtiyacı doğdu. beraberinde zorunlu karşılıklar, otomatik dengeleyici opsiyon mekanizmaları vs. gibi makroihtiyati tedbirlere başvurdu ki bu noktada politika faizine dokunmadan önüne gelen değişkeni dürtmeye yarayacak güzel bir oyuncak olarak kullanıyor. görünen o ki hiçbir işe yaramıyor. kurlar 2,20’nin üzerinde stabilleşeceği gibi, yarın öbür gün enflasyonu da tutamayacağız, izleyelim hep birlikte.
ülkemizdeki cari açık probleminin makro ekonomik riskler yaratmasını engellemek amacıyla kullanılan faiz koridoru sistemiyle kredilerin büyüme hızının yavaşlatılması ve döviz kurundaki aşırı değerlenme hareketlerinin engellenmesi amaçlanmıştır.
kaynak:emlakkulisi.com, Mahfi Eğilmez, tcmbblog.org, ekşisözlük.com,