

İŞ ORTAKLIKLARINDA
İŞ DENEYİM BELGESİ VE ÖZELLİK GÖSTEREN DURUMLAR
1.GİRİŞ
Kamu ihalelerine katılacak firmalar, ihale konusu işin yerine getirilmesi amacıyla iş ortaklıklarına girmeleri gerekebilir. Bu tip iş ortaklıklarının oluşturulması halinde, ihaleye katılım konusunda aranılan kriterlerin yerine getirilmesi ortaklık şeklinde katılan firmalar açısından önem arz etmektedir.
Özellikle ihaleye katılan ana ortak dışındaki ortakların ihalede aranılan kriterlerin hangilerine sahip olması gerektiği ve bunun doğru olarak tespit edilmesi, uygulamada zaman zaman sorun yaratabilmektedir.
Bu çalışmada kamu kurumlarınca açılan ihalelere, ortaklık şeklinde katılan firmaların yeterlik kriterleri konusu üzerinde durulacak ve konu bir Kamu İhale Kurulu kararı ile örneklendirilecektir.
2.İŞ ORTAKLIĞI KAVRAMI
Kamu İhale Mevzuatında belirtilen iş ortaklıkları tanımı, kendine özgü bir nitelik taşımakta olup, Türk Ticaret Kanununda yer alan şirketlerin ortaklıklarına ilişkin hükümlerden tamamen farklılık göstermektedir.
Konu ile ilgili olarak ihale mevzuatımızda yer alan düzenlemeler, aşağıda gösterilmiştir.
İş Ortaklığı; Birden fazla gerçek veya tüzel kişi iş ortaklığı oluşturmak suretiyle her türlü ihaleye katılabilir. İş ortaklığını oluşturanlar, hak ve sorumluluklarıyla işin tümünü birlikte yapmak üzere ortaklık yapar. İş ortaklığı, başvuru veya teklifiyle birlikte pilot ortağın da belirlendiği İş Ortaklığı Beyannamesini vermek zorundadır.
İş ortaklığında en çok hisseye sahip ortak, pilot ortak olarak gösterilmek zorundadır. Ancak bütün ortakların hisse oranlarının eşit olduğu veya diğer ortaklara göre daha fazla hisse oranına sahip ve hisseleri birbirine eşit olan ortakların bulunduğu iş ortaklığında ise bu ortaklardan biri pilot ortak olarak belirlenir. Ortakların hisse oranları İş Ortaklığı Beyannamesinde gösterilir.
İhalenin iş ortaklığı üzerinde kalması halinde iş ortaklığı tarafından, sözleşmenin imzalanmasından önce noter onaylı ortaklık sözleşmesinin idareye verilmesi zorunludur. Bu sözleşmede, ortakların hisse oranları ve pilot ortak ile diğer ortakların işin yerine getirilmesinde müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğu açıkça belirtilir. ([1])
3.1.Bankalardan temin edilecek belgeler ( [2]
(1) Mali durumu göstermek üzere bankalardan temin edilecek yeterlik belgesi, banka referans mektubudur. Banka referans mektubu, Türkiye’de veya yurt dışında faaliyet gösteren bankalardan temin edilebilir. Banka referans mektubunun ilk ilan veya davet tarihinden sonra düzenlenmiş olması zorunludur.
(2) Banka referans mektubuna ilişkin yeterlik kriterleri aşağıdaki esaslara göre belirlenir:
(3) İş ortaklığında, ortaklardan biri, birkaçı veya tamamı tarafından ortaklık oranına bakılmaksızın bu yeterlik kriteri sağlanabilir. Konsorsiyumda ise bu belgelerin her bir ortak tarafından, kendi kısmı için belirlenen yeterlik kriterini sağlayacak şekilde sunulması gerekir.
(4) Gerek görüldüğünde, banka referans mektubunun teyidi ilgili bankanın genel müdürlüğünden veya şubesinden idarelerce yapılır. Yapılan teyitlerin bankanın en az iki yetkilisinin imzasını taşıması zorunludur.
3.2.Bilanço veya eşdeğer belgeler ( [3] )
(1) Bilançonun veya eşdeğer belgelerin istenildiği ihalelerde ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait;
her ikisinin de idarece istenilmesi zorunludur.
(2) Bilanço veya eşdeğer belgeler kapsamında;
(3) Adayın veya isteklinin ikinci fıkra uyarınca sunduğu belgelerde;
(4) Yukarıda belirtilen kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son iki yıla ait belgelerini sunabilirler. Bu takdirde, son iki yılın parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.
(5) İhale veya son başvuru tarihi yılın ilk dört ayında olan ihalelerde, bir önceki yıla ait belgelerini sunmayanlar, iki önceki yıla ait belgelerini sunabilirler. Bu belgelerde yeterlik kriterini sağlayamayanlar ise iki önceki yılın belgeleri ile üç önceki yılın belgelerini sunabilirler. Bu durumda, belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.
(6) 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 174 üncü maddesine göre takvim yılından farklı hesap dönemi belirlenen aday ve isteklinin bilançoları için bu hesap dönemi esas alınır.
…
(8) Yabancı ülkede düzenlenen yayımlanması zorunlu olmayan bilançoların veya bunların bölümlerinin ibraz edilmemesi durumunda, yukarıda belirtilen kriterlerin sağlandığı o ülke mevzuatına göre bu belgeleri düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış belge ile tevsik edilebilir.
…
(10) Aday veya isteklinin ortak girişim olması halinde, ortakların her birinin istenen belgeleri ayrı ayrı sunması ve üçüncü fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde veya serbest meslek kazanç defteri özetine ilişkin dokuzuncu fıkrada belirtilen kriterleri sağlaması zorunludur.
3.3.İş hacmini gösteren belgeler ( [4] )
(1) İş hacmini gösteren belgelerin istenildiği ihalelerde;
her ikisinin de idarelerce istenilmesi zorunludur.
(2) Aday veya isteklinin birinci fıkrada belirtilen belgelerden birini sunması yeterlidir. Serbest meslek erbabının iş hacmi serbest meslek kazanç defteri özeti ile belgelendirilir.
(3) Taahhüt altında devam eden işlerin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen işlerin parasal tutarını tevsik etmek üzere; hizmet işleri ile ilgili fatura örnekleri ya da bu örneklerin noter, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylı suretleri sunulur.
(4) Toplam ciro; gelir tablosundaki brüt satışlar tutarından, satıştan iadeler, satış iskontoları ve diğer indirimlerin tutarları düşülmek suretiyle ulaşılan net satışlar tutarıdır.
(5) Taahhüt altında devam eden işlerin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen işlerin parasal tutarının hesabında, yurt içinde ve yurt dışında gerçekleştirilen işlerden elde edilen gelirlerin toplamı dikkate alınır.
(6) İş hacmini gösteren belgelere ilişkin kriterler aşağıdaki esaslara göre belirlenir:
…
8) Altıncı ve yedinci fıkralardaki kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son iki yıla ait belgelerini sunabilirler. Bu takdirde, son iki yılın parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.
(9) İhale veya son başvuru tarihi yılın ilk dört ayında olan ihalelerde, bir önceki yıla ait gelir tablosunu sunmayanlar, iki önceki yılın gelir tablosunu sunabilirler. Bu gelir tablosunun yeterlik kriterini sağlayamaması halinde, iki önceki yılın ve üç önceki yılın gelir tabloları sunulabilir. Bu durumda, gelir tabloları sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.
(10) 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 174 üncü maddesine göre takvim yılından farklı hesap dönemi belirlenen aday ve isteklinin gelir tablosu için bu hesap dönemi esas alınır.
(11) Gelir tablosunun veya serbest meslek kazanç defteri özetinin yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylı olması zorunludur. Yabancı ülkede düzenlenen gelir tablosunun o ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve bu belgeyi düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış olması gereklidir.
(12) İş ortaklığı olarak ihaleye katılan aday ve isteklilerde; iş hacmine ilişkin kriterlerin, her bir ortak tarafından iş ortaklığındaki hissesi oranında sağlanması zorunludur.
(13) Konsorsiyum olarak ihaleye katılan aday ve isteklilerde; iş hacmine ilişkin kriterlerin, her bir ortak tarafından kendi kısmı için sağlanması zorunludur.
(14) Aday veya isteklinin, ortak girişimin ortağı olarak taahhüdü altında devam eden işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirdiği işlerinin parasal tutarı; iş ortaklığındaki hissesi oranında, konsorsiyumda ise taahhüt ettikleri iş kısımları üzerinden hesaplanır.
3.4.İş Hacmine İlişkin Belge Tutarlarının Güncellenmesi ( [5] )
(1) İş hacmine ilişkin belge tutarları aşağıdaki şekilde güncellenir:
4.ÖRNEK OLAY: (*)
Konuya örnek olması bakımından, Kamu İhale Kurulunca verilen bir karar aşağıda gösterilmiştir.
“İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) İhale üzerinde kalan İş Ortaklığının hisse oranlarına göre ciro yeterlik kriterini sağlamadığı,
…
İhale dokümanında yapılan mevcut düzenlemeye göre isteklilerin ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait toplam ciroyu gösteren gelir tablosunu veya taahhüt altında devam eden hizmet işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen hizmet işlerinin parasal tutarını gösteren ihalenin yapıldığı yıldan önceki yılda düzenlenmiş faturalardan herhangi birisini sunması, sunulan söz konusu belgelerden de toplam cironun teklif edilen bedelin % 25’inden, taahhüt altında devam eden işlerin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen işlerin parasal tutarının ise teklif edilen bedelin %15’inden az olmaması şartını sağlaması, bu kriterlerin bir önceki yılda sağlanamaması halinde ise son iki yıla ait belgelerinin sunulabileceği, bu takdirde de, son iki yılın parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılacağı anlaşılmaktadır.
…
İhale üzerinde kalan isteklinin 11.133.000,00 TL’lik teklif bedeli ile ihaleye iş ortaklığı olarak teklif verdiği, ortaklık oranlarının % 50 ile O.D.% 35 ile M.K.ve % 15 ile C.Temizlik Taşımacılık Turizm İnşaat Güvenlik Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. şeklinde olduğu, şikâyete konu somut olayda ihale dokümanında yapılan düzenlemelere göre teklif edilen bedelin % 25’i oranındaki toplam cironun 2.783.250,00 TL olması gerektiği, bu tutarın da her bir ortağın ortaklık oranları dâhilinde sağlanması gerektiği, ihale üzerinde kalan İş Ortaklığında pilot ortak (% 50) O.D.’ın 1.391.625,00 TL, özel ortak (% 35) M.K.’nın 974.137,50 TL, özel ortak (% 15) C.Temizlik Taşımacılık Turizm İnşaat Güvenlik Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.nin de 417.487,50 TL tutarında ciro yeterlik şartını karşılaması gerektiği anlaşılmıştır.
İhale işlem dosyasında yer alan belgeler incelendiğinde, ihale üzerinde kalan İş Ortaklığını oluşturan tüm ortakların ciroya ilişkin yeterlik şartını sağladığı anlaşılmıştır.
Bu itibarla başvuru sahibinin bu hususa yönelik iddiası yerinde bulunmamıştır.”
5.DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
Kamu ihale mevzuatı, kamu idarelerince açılan ihalelere ortak girişim şeklinde girilmesine müsaade eden bir anlayış içerisindedir. Bu noktada, ihalelere ortak girişim olarak girecek firmaların belli kriterleri hangi oranda sağlaması gerektiği yukarıda ayrıntılı olarak ifade edilmiştir.
Sonuç itibariyle;
-Bankalardan temin edilecek belgelerle ilgili olarak, iş ortaklığını oluşturan firmalar; İş ortaklığında, ortaklardan biri, birkaçı veya tamamı tarafından ortaklık oranına bakılmaksızın bu yeterlik kriteri sağlanabilir. Konsorsiyumda ise bu belgelerin her bir ortak tarafından, kendi kısmı için belirlenen yeterlik kriterini sağlayacak şekilde sunulması;
-Bilanço veya eşdeğer belgelerle ilgili olarak, iş ortaklığını oluşturan firmalar; Aday veya isteklinin ortak girişim olması halinde, ortakların her birinin istenen belgeleri ayrı ayrı sunması;
-İş hacmini gösteren belgelerle ilgili olarak iş ortaklığını oluşturan firmalar; İş ortaklığı olarak ihaleye katılan aday ve isteklilerde; iş hacmine ilişkin kriterlerin, her bir ortak tarafından iş ortaklığındaki hissesi oranında sağlanması, zorunludur.
[1] Hizmet Alımları Uygulama Yönetmeliği, 32.madde
[2] Hizmet Alımları Uygulama Yönetmeliği 34.madde
[3] Hizmet Alımları Uygulama Yönetmeliği 35.madde
[4] Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 36. maddesi
[5] Hizmet alımları Uygulama Yönetmeliğinin 37.maddesinde
TEKLİFLERİN ALINMASI VE AÇILMASI Teklifler ihale dokümanında belirtilen son teklif verme saatine kadar idareye verilir. İhale komisyonunca ihale dokümanında belirtilen saatte kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla tespit edilerek, hazır…
Karekodlu Çek uygulaması başlıyor Karşılıksız çek riskinin azaltılması ve iç piyasada ticaretin daha sağlıklı yapılabilmesi amacıyla, TOBB’un Kredi Kayıt Bürosu ile çalışarak geliştirdiği, 15 Haziran’da başlayacak olan karekodlu çekin lansmanı,…