Fazla veya Yersiz Ödenen KDV’nin İadesi

Fazla veya Yersiz Ödenen KDV’nin İadesi

Özet

Fazla veya yersiz hesaplanan KDV, vergiye tabi bir işlem söz konusu olmadığı halde düzenlenen fatura veya benzeri belgelerde KDV gösterilmesi, KDV””yi fatura veya benzeri belgelerde göstermeye hakkı bulunmayan mükelleflerin düzenledikleri bu tür belgelerde KDV göstermeleri veya fatura veya benzeri belgelerde olması gerekenden daha yüksek meblağda KDV hesaplanması ve gösterilmesi durumlarında söz konusu olabilmektedir. Bu gibi sebeplerle fazla ödenen vergiler, Maliye Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslara göre ilgililere iade edilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Fazla veya yersiz ödenen KDV, iade, satıcılar, vergi dairesi.

1. Giriş

Maliye Bakanlığınca, fazla veya yersiz ödenen KDV ile ilgili olarak yapılacak işlemler 23 (2) , 91 (3) ve 93 (4) seri no.lu KDV genel tebliğlerinde belirlenmiş, söz konusu tebliğlerde bu vergilerin alıcılar tarafından indirim yoluyla telafi edilmesini, indirim yoluyla telafi edilmesinin mümkün olmaması halinde ise iadesi uygun görülmüştür.

116 (5) seri no.lu KDV genel tebliğinin yayımı ile 23 ve 91 no.lu tebliğlerinin öngördüğü, alıcı mükelleflerin fazla veya yersiz muhatap oldukları KDV””leri indirim yoluyla telafi etmeleri yöntemini kaldırmış, iadede ise önceki uygulamanın aksine alıcıları değil satıcıları muhatap almıştır.

Yeni uygulamada, fazla veya yersiz ödenen KDV””nin alıcılar tarafından indirilmemesi, satıcı tarafından alıcılara iade edilmesi, daha sonra ise satıcı tarafından iade olarak talep edilmesi öngörülmüştür. Alıcı bu vergiyi indirim konusu yapmış ise fazla veya yersiz ödenen KDV tutarını indirim hesaplarından çıkartarak düzeltecektir.

Daha önceki düzenlemelerin temel esası, fazla veya yersiz ödenen vergilerin indirim konusu yapılamayan ya da indirim konusu yapılıp fiilen indirilemeyen kısmının iade edilmesiyken; 116 Seri No.lu Genel Tebliği ile getirilen düzenlemenin temel esası, işlemin fazla veya yersiz KDV ödenmesinden önceki haline getirilmesi olmuştur. Bu uygulama 1 Mayıs 2014 tarihinde yürürlüğe giren KDV Genel Uygulama Tebliğinde de benimsenmiştir.

3065 sayılı Kanunun (8/2)””nci maddesine göre, vergiye tabi bir işlem söz konusu olmadığı veya KDV””yi fatura veya benzeri vesikalarda göstermeye hakkı bulunmadığı halde, düzenlediği bu tür vesikalarda KDV gösterenler, bu vergiyi ödemekle mükelleftirler. Bu husus kanuna göre borçlu oldukları vergi tutarından daha yüksek bir meblağı gösteren mükellefler için de geçerlidir.

Bu gibi sebeplerle fazla ödenen vergiler, Maliye Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslara göre ilgililere iade edilir.

Örneğin; Gelir Vergisi Kanununa göre vergiden muaf olanlar, mal ve hizmet satışları dolayısıyla KDV hesaplamazlar. Kanun hükmüne rağmen satış bedellerinde vergi gösterip müşteriden vergi tahsil edenler, bu vergiyi vergi dairesine yatırmak zorundadırlar.

Aynı şekilde kanuna göre borçlu oldukları vergi tutarından daha yüksek bir meblağı gösteren mükellefler de fazla tahsil ettikleri vergiyi vergi dairesine ödemek mecburiyetindedirler.

Örnek: 100.000 TL””lik bir satış için 8.000 TL vergi hesaplaması gerekirken, 18.000 TL hesaplayıp müşteriden tahsil edenler, fazla tahsil ettikleri bu vergiyi ilgili vergi dairesine beyan edip ödemek zorundadırlar.

2.Fazla veya Yersiz Ödenen Verginin İadesi

Fazla veya yersiz ödenen KDV””nin iadesi ile ilgili usul ve esaslar önceki tarihlerde yayımlanmış olan tüm Katma Değer Vergisi Genel Tebliğlerini de yürürlükten kaldırarak 1 Mayıs 2014 tarihinden itibaren yürürlüğe giren Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği””nde (6) belirlenmiştir.

Tebliğe göre 3065 sayılı Kanunun (8/2) nci maddesi kapsamında fazla veya yersiz ödenen verginin iadesi aşağıdaki esaslara göre gerçekleştirilir.

Kural olarak, fazla veya yersiz hesaplanan vergi bulunması durumunda, gerek satıcı gerekse alıcı nezdinde işlemin KDV uygulanmadan önceki hale döndürülmesi esastır.

Fazla veya yersiz olarak hesaplanan vergi, öncelikle satıcı tarafından alıcıya iade edilecektir.

Alıcının indirim hakkı bulunan mükellef olmaması durumunda, satıcının söz konusu fazla veya yersiz KDV tutarını alıcıya ödediğini gösterir bir belge ile vergi dairesine başvurması gerekmektedir.

Alıcının indirim hakkı bulunan bir mükellef olması durumunda ise, satıcının fazla veya yersiz KDV tutarını alıcıya ödediğini gösterir belgeye ek olarak, alıcının fazla veya yersiz KDV tutarını indirim hesaplarından çıkarmak suretiyle düzeltme yaptığının alıcının vergi dairesinden alınacak bir yazıyla tevsiki de istenecektir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa (7) ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla fazla ve yersiz uygulanan vergi, söz konusu idare, kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenecek yazıya istinaden vergi dairesi tarafından yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda alıcıya iade edilir.

Söz konusu yazının genel bütçeli idarelerde söz konusu tutarın tahsil edildiği ve gelir hesaplarına aktarıldığı, diğer idare, kurum ve kuruluşlarda ise beyan edilerek vergi dairesine ödendiğini tevsik etmesi gerekir.

Satıcının, fazla veya yersiz olarak hesaplanan vergiyi alıcıya ödediğini gösterir belge ve indirim hakkı bulunan alıcıların düzeltmeyi yaptığını gösterir vergi dairesi yazısı ile birlikte, beyanlarını düzeltmesi gerekmektedir.

Bu kapsamda, fazla veya yersiz hesaplanan KDV tutarı, ilgili dönem beyannamesinden tenzil edilir ve sonraki dönemler de buna göre düzeltilir.

Fazla veya yersiz olarak ödendiği iddia edilen KDV””nin, satıcı tarafından iade olarak talep edilebilmesi için, KDV beyannamesinde hesaplanan KDV olarak beyan edilmesi ve beyana konu edildiği dönem ile iade talep edilen dönem arasında asgari söz konusu KDV tutarı kadar ödenecek KDV çıkması gerekmektedir.

– Beyan edilen dönemle iade talep edilen dönem arasında, fazla veya yersiz uygulanan KDV tutarından daha düşük tutarda ödenecek KDV çıkması durumunda, sadece bu tutar iadeye konu edilebilecektir.

– Beyan edilen dönemle iade talep edilen dönem arasında ödenecek KDV çıkmaması durumunda ise, sadece düzeltme yapılacak olup, iade söz konusu olmayacaktır.

İthalat sırasında fazla veya yersiz uygulanan vergiler, 3065 sayılı Kanunun (48) inci maddesi hükmüne göre; indirim hakkına sahip olmayanlara Gümrük Kanununa göre iade olunacaktır.

İthalat sırasında fazla veya yersiz uygulanan verginin indirim hakkına sahip mükelleflere iadesi, mükellefin beyanlarının düzeltilmesi üzerine bağlı olduğu vergi dairesince gerçekleştirilir. Bunun için, indirim hakkına sahip mükellef, gümrük idaresine bir dilekçe ile başvurarak, gümrük idaresi fazla veya yersiz tahsil ettiği vergi tutarını mükellefin vergi dairesine doğrudan göndereceği bir yazı ile bildirir. Vergi dairesi bu yazı üzerine iade talebini sonuçlandırır.

8/10/2012 tarihli ve 2012/3792 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının (8) 1, 2 ve 3””üncü maddelerinde, 6/6/2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa (9) ekli (I) sayılı listenin (B) cetvelindeki vergi tutarları uygulanarak teslim edilen malların, imalatçılar tarafından imalatta kullanılmaları halinde, vergi tutarlarının indirimli uygulanmasına yönelik düzenlemeler yapılmıştır.

Söz konusu Kararnamede düzenlenen indirimli vergi uygulamalarından kaynaklanan vergi farklılaştırmalarının alıcılara iade yöntemi ile uygulanması, ÖTV Kanununun 12””nci maddesinin dördüncü fıkrasında Maliye Bakanlığına verilen yetkiye istinaden uygun görülmüş olup, bu düzenlemelerin uygulama usul ve esasları, 25 Seri No.lu Özel Tüketim Vergisi Genel Tebliğinde (10) belirlenmiştir.

Bu uygulamada, satıcılar tarafından teslime konu mallar için bağlı oldukları vergi dairelerine ödenmiş olan ÖTV, KDV matrahına dâhil olduğundan, bu ÖTV””nin 25 Seri No.lu Özel Tüketim Vergisi Genel Tebliğinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde imalatçılara iade edilen kısmı üzerinden hesaplanan KDV de fazla/yersiz hesaplanan KDV niteliğine dönüşmektedir. Bu şekilde fazla/yersiz hesaplanan KDV niteliğine dönüşen vergi, bu bölümde yer alan açıklamalar doğrultusunda iade edilir.

Örnek 1: Basit usule tabi bir mükellef sattığı araç için düzenlediği faturada sehven KDV hesaplamış ve bu KDV tutarını da tahsil etmiştir.

Basit usule tabi mükellefin her türlü teslim ve hizmet ifaları Kanunun (17/4-a) maddesine istinaden KDV den istisna olmasına rağmen, satılan araca ilişkin düzenlenen faturada sehven hesaplanan KDV””yi beyan ederek ödemesi gerekmekte olup, fazla ve yersiz ödenen bu vergi, söz konusu aracı alanın indirim hakkı bulunup bulunmamasına göre yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde alıcıya iade edilebilecektir.

Örnek 2: Pamuk ipliği imalatı ve satışı ile uğraşan (L) AŞ, Ocak/2014 döneminde (M) AŞ””ye satmış olduğu 200.000 TL değerindeki iplik için düzenlediği faturada (%18) oranında KDV göstermiştir. Faturada gösterilen KDV dönem beyannamesinde (L) AŞ tarafından Hesaplanan KDV, (M) AŞ tarafından ise indirilecek KDV olarak beyan edilmiştir. Kasım/2014 dönemine gelindiğinde düzenlenen faturadaki KDV oranının (%18) değil (%8) olması gerektiği fark edilmiş ve (M) AŞ vergi dairesine başvurarak satıcıya fazladan ödemiş olduğu [(%18-%8) x 200.000=] 20.000 TL””nin iadesini talep etmiştir.

Ocak/2014 döneminden Kasım/2014 dönemine kadar satıcı (L) AŞ tarafından verilen KDV beyannamelerinde toplam 15.000 TL ödenecek KDV beyan edilmiştir.

Bu durumda fazla hesaplanan 20.000 TL KDV satıcı (L) AŞ tarafından (M) AŞ””ye iade edildikten ve beyannameler karşılıklı olarak düzeltildikten sonra fazla hesaplanan verginin hazineye intikal eden kısmı olan 15.000 TL talep etmesi halinde (L) AŞ””ye iade edilecektir.

3.Fazla veya Yersiz Tevkif Edilen Vergilerin İadesi

Fazla veya yersiz tevkif edilerek ödenen vergi bulunması halinde, gerek alıcı gerekse satıcının beyanlarının düzeltilmesi suretiyle işlemin tevkifat uygulanmadan önceki hale döndürülmesi gerekir.

Fazla veya yersiz tevkif edilen vergi, öncelikle tevkifatı yapan alıcı tarafından satıcıya iade edilir.

Alıcının, fazla veya yersiz tevkif ettiği KDV tutarını satıcıya ödediğini gösterir belge ve satıcının düzeltmeyi yaptığını gösterir vergi dairesi yazısı ile birlikte başvurması halinde, fazla veya yersiz tevkif edilen vergi, bu vergiyi vergi dairesine beyan ederek ödeyen alıcıya iade edilir.

Tevkifata tabi olmadığı halde tevkifat uygulanan ve satıcı tarafından verginin tamamının beyan edildiği durumlarda, satıcının düzeltmeyi yaptığını gösterir vergi dairesi yazısının ibrazı aranmaz.

Tevkifata tabi olan ve tevkifata tabi tutulan, ancak satıcı tarafından verginin tamamının beyan edildiği durumlarda, satıcının düzeltmeyi yapmasından sonra, varsa önceki beyanı üzerine ödenen KDV””nin, söz konusu işlemle sınırlı kısmı satıcıya iade edilir. Dolayısıyla bu durumda alıcıya iade söz konusu olmaz.

Yapılacak iadelerde teminat, YMM KDV İadesi Tasdik Raporu ve Vergi İnceleme Raporu aranmaz.

Tevkifata tabi tutulan KDV””nin alıcı tarafından beyan edilmiş ancak ödenmemiş olması halinde, sorumlu sıfatıyla beyan edilen bu vergi tahakkuktan terkin edilir.

Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin muhasebe birimleri tarafından yapılan fazla veya yersiz tevkifatlar, satıcının beyanlarını düzelttiğini gösterir vergi dairesi yazısını ibraz etmesi üzerine ödemeyi yapan muhasebe birimlerince düzeltilir ve gereken durumlarda iade edilir.

4.Sonuç

KDV Genel Uygulama tebliğinde fazla ve yersiz ödenen KDV dolayısıyla, gerek alıcı gerekse satıcı nezdinde işlemin KDV uygulanmadan önceki duruma getirilmesi esası benimsenmiştir.

Fazla veya yersiz ödenen KDV””nin öncelikle satıcı tarafından alıcıya iade edilmesi, daha sonra ise satıcı tarafından beyan edilip ödenen KDV tutarının vergi dairesince satıcıya iade edilmesi usulü getirilmiştir.

Fazla veya yersiz olarak hesaplanan vergi, öncelikle satıcı tarafından alıcıya iade edilecektir. Böylelikle alıcı tarafından ödenen verginin tamamı geri alınmış olacaktır. Bu işleme ilişkin olarak satıcının söz konusu fazla veya yersiz KDV tutarını alıcıya ödediğini gösterir bir belge düzenlenmesi gerekmektedir.

İndirim hakkına sahip olmayan alıcılar açısından ödemeye ilişkin belgenin düzenlenmesi dışında herhangi bir işlem yapılmasına gerek yoktur. Alıcının indirim hakkı bulunan bir mükellef olması durumunda ise, alıcının fazla veya yersiz KDV tutarını indirim hesaplarından çıkarmak suretiyle düzeltme yapması ve bu düzeltmeyi yaptığına ilişkin vergi dairesinden yazı alması gerekmektedir.

Satıcı fazla veya yersiz olarak hesaplanan vergiyi alıcıya ödediğini gösterir belge ve indirim hakkı bulunan alıcıların düzeltmeyi yaptığını gösterir vergi dairesi yazısı ile birlikte bağlı olduğu vergi dairesine başvurarak KDV beyanlarını düzeltecektir. Bu kapsamda, fazla veya yersiz hesaplanan KDV tutarı ilgili dönem beyannamesinden tenzil edilecek ve sonraki dönemlerde buna göre düzeltilecektir.

Fazla veya yersiz olarak ödendiği iddia edilen KDV””nin, satıcı tarafından iade olarak talep edilebilmesi için KDV beyannamesinde hesaplanan KDV olarak beyan edilmesi ve beyana konu edildiği dönem ile iade talep edilen dönem arasında asgari söz konusu KDV tutarı kadar ödenecek KDV çıkması gerekmektedir.

Kaynakça

– 23 seri no.lu KDV Genel Tebliği

– 91 seri no.lu KDV Genel Tebliği

– 93 seri no.lu KDV Genel Tebliği

– 116 seri no.lu KDV Genel Tebliği

– KDV Genel Uygulama Tebliği

– ATİLA, Özkan; VERGİ DÜNYASI, SAYI 368, NİSAN 2012

———-o———-

(1) Bu yazıda yer alan görüşler tümüyle yazarına ait olup, hiçbir şekilde yazarın görev yaptığı kurumun görüşü olarak değerlendirilemez.

(2) 18.07.1986 tarih ve 19168 sayılı Resmi Gazete””de yayımlanmıştır.

(3) 28.02.2004 tarih ve 25387 sayılı Resmi Gazete””de yayımlanmıştır.

(4) 19.01.2005 tarih ve 25705 sayılı Resmi Gazete””de yayımlanmıştır.

(5) 19.01.2012 tarih ve 28178 sayılı Resmi Gazete””de yayımlanmıştır.

(6) 26⁄04⁄2014 tarih ve 28983 sayılı Resmi Gazete””de yayımlanmıştır.

(7) 24.12.2003 tarihli ve 25326 sayılı Resmi Gazete””de yayımlanmıştır.

(8) 09.10.2012 tarihli ve 28436 sayılı Resmi Gazete””de yayımlanmıştır.

(9) 12.06.2002 tarihli ve 24783 sayılı Resmi Gazete””de yayımlanmıştır.

(10) 11.10.2012 tarihli ve 28438 sayılı Resmi Gazete””de yayımlanmıştır.