Eşik Dğer Nedir? Eşik Değer Ne İşe Yarar?

Eşik değer, ihale ilan süreleri ve kuralları ile ihalelere sadece yerli isteklilerin katılmasına veya yerli malı teklif eden yerli istekliler lehine fiyat avantajı sağlanmasına ilişkin hükümlerin uygulanmasında kullanılmak üzere, mal alımları için 4734 sayılı Kanunun 8 inci maddesinde belirlenen ve aynı Kanunun 67 nci maddesi uyarınca güncellenen parasal limitleri belirtmektedir.

Her sene Kamu İhale Kurumunca belirlenen eşik değerler, o yıl yapılacak ihalelerde kullanılır….

Belirlenen eşik değerler, yapılacak ihalenin ne şekilde yapılması gerektiğini…

İlanın nerelerde yapılacağını belirler…

Örneğin yüksek yaklaşık maliyetli bir ihalenin resmi gazetede  yayınlanmasını gerektirebilir….

EŞİK DEĞERLER ESAS ALINARAK YAPILAN DÜZENLEMELER

Bilindiği üzere, 4734 sayılı Kanun uygulamasında dikkate alınan düzenlemeler yukarıda da bahsedildiği üzere eşik değerler baz alınarak gerçekleştirilmektedir. Bu bağlamda,   Kanunun “Eşik Değerler” başlıklı 8 inci maddesinde, 4734 sayılı Kanunun 13 ve 63 üncü maddelerinde yer alan hükümlerin uygulanmasına esas olmak üzere, yaklaşık maliyet dikkate alınarak kullanılacak eşik değerler belirtilmiştir.

Yaklaşık Maliyet Eşik Değer İlişkisi Nedir?

Kamu idarelerinin satın alam,kiralama ve diğer harcamayı gerektiren işlemlerinde uygulanmak üzere 2886 sayılı Devlet İhale Yasasından farklı olarak çıkarılan ve 1.1.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4734 sayılı Kamu İhale Yasasının getirdiği kavramlardan birisi yaklaşık maliyet, diğeri de eşik değerdir. Yasa genelinde temel olarak kabul edilen bazı düzenlemeler, bu iki kavram  baz alınarak   yapılmaktadır.

Aşağıda yaklaşık maliyet ve eşik değerleri kavramları üzerinde durulduktan sonra Yasanın genelinde ilişkileri üzerinde durulmaya çalışılacaktır.

Yaklaşık maliyet, ihale yapılmadan önce idarece her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç  olmak üzere hesaplanan ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilen, ihale ve ön yeterlik ilanlarında yer verilmeyen, isteklilere veya ihale süreci ile resmi ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmayan, ihale konusu alım,hizmet işinin öngörülen bedeli ifade eden ve ihale literatümüze 4734 sayılı Yasayla giren bir kavramdır.

EŞİK DEĞERLER ESAS ALINARAK YAPILAN DÜZENLEMELER

Bilindiği üzere, 4734 sayılı Kanun uygulamasında dikkate alınan düzenlemeler yukarıda da bahsedildiği üzere eşik değerler baz alınarak gerçekleştirilmektedir. Bu bağlamda,   Kanunun “Eşik Değerler” başlıklı 8 inci maddesinde, 4734 sayılı Kanunun 13 ve 63 üncü maddelerinde yer alan hükümlerin uygulanmasına esas olmak üzere, yaklaşık maliyet dikkate alınarak kullanılacak eşik değerler belirtilmiştir.

1- Kanunun 13 üncü Maddesine Göre Eşik Değerler Baz Alınarak Yapılan İhale İlan Süreleri

Bütün isteklilere tekliflerini hazırlayabilmeleri için yeterli süre tanımak suretiyle;
a) Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede yer alan eşik değerlere  eşit veya bu değerleri aşan ihalelerden;
1) Açık ihale usulü ile yapılacak olanların ilânları, ihale tarihinden en az kırk gün önce,
2) Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılacak olanların ön yeterlik ilânları, son başvuru tarihinden en az ondört gün önce,
3) Pazarlık usulü ile yapılacak olanların ilânları, ihale tarihinden en az yirmibeş gün önce,
Resmî Gazetede en az bir defa yayımlanmak suretiyle yapılır.
Yaklaşık maliyeti eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan belli istekliler arasında yapılacak ihalelerde ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda yeterliği belirlenen adaylara ihale gününden en az kırk gün önce davet mektubu gönderilmesi zorunludur.

b) Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede belirtilen eşik değerlerin altında kalan ihalelerden;
1) Yaklaşık maliyeti kırkdokuzbin beşyüzondokuz Yeni Türk Lirasına kadar olan mal veya hizmet alımları ile doksandokuzbinotuzdokuz Yeni Türk Lirasına kadar olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az yedi gün önce ihalenin ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin en az ikisinde,
2) Yaklaşık maliyeti kırkdokuzbinbeşyüzondokuz Yeni Türk Lirası ile doksandokuzbinotuzdokuz Yeni Türk Lirası arasında olan mal veya hizmet alımları ile doksandokuzbinotuzdokuz Yeni Türk Lirası)* ile sekizyüzyirmibeşbinüçyüzkırk Yeni Türk Lirası arasında olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az ondört gün önce Resmî Gazetede ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde,
3) Yaklaşık maliyeti doksandokuzbin otuzdokuz Yeni Türk Lirasının* üzerinde ve eşik değerin altında olan mal veya hizmet alımları ile sekizyüzyirmibeşbinüçyüzkırk Yeni Türk Lirasının üzerinde ve eşik değerin altında olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az yirmibir gün önce Resmî Gazetede ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde
En az birer defa yayımlanmak suretiyle ilân edilerek duyurulur.
Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede yer alan eşik değerlerin altında kalan belli istekliler arasında yapılacak ihalelerde ön yeterlik ilanlarının son başvuru tarihinden en az yedi gün önce (b) bendindeki süre hariç diğer usullere göre yapılması ve ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda yeterliği belirlenen adaylara ihale gününden önce (b) bendindeki sürelere göre davet mektubu gönderilmesi zorunludur.
İlan edilecek ihalelerden hangilerinin, ayrıca Basın İlân Kurumu aracılığıyla Türkiye çapında dağıtımı olan gazetelerin birinde ilân edileceğini belirlemeye Kurum yetkilidir.
İhalenin yapılacağı yerde gazete çıkmaması halinde ilân, aynı süreler içinde ilgili idare ile hükümet ve belediye binalarının ilân tahtalarına asılacak yazılar ve belediye yayın araçları ile yapılır. Bu işlemler bir tutanakla belgelenir.
İdareler, yukarıda belirtilen zorunlu ilanların dışında işin önem ve özelliğine göre ihaleleri, uluslararası ilan veya yurt içinde çıkan başka gazeteler veya yayın araçları, bilgi işlem ağı veya elektronik haberleşme (internet) yolu ile de ayrıca ilan edebilir. Ancak, uluslararası ilan yapılması halinde yukarıda belirtilen asgari ilan sürelerine oniki gün eklenir.

2- Kanunun 63 üncü Maddesi Uyarına Eşik Değerler Baz Alınarak Yerli İstekliler  Lehine Yapılan Düzenlemeler

4734 sayılı Kanunun “Yerli İstekliler İle İlgili Düzenlemeler” başlıklı 63 üncü maddesi hükmü uyarınca, idarelere,
1) Yaklaşık maliyeti eşik değerlerin altında kalan ihalelerde, ihaleye sadece yerli isteklilerin katılması hususunda ihale dokümanlarına hüküm konulabilmesine,
2) Yaklaşık maliyeti eşik değerlerin üzerindeki ihalelerde ise; hizmet alımları ve yapım işlerinde bütün yerli istekliler lehine, mal alımlarında ise Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile diğer ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Kurum tarafından yerli malı olarak belirlenen ve bu Tebliğin “VI-C Yerli Malı Belgesi” başlığı altında yer alan malları teklif eden yerli istekliler lehine, % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanması hususunda ihale dokümanlarına hüküm konulabilmesine,
İmkan tanınmıştır.

a-Yaklaşık Maliyeti Eşik Değerin Altında  Olan İhalelerde Yerli İstekliler Lehine Getirilen Düzenlemeler
Yukarıda yer alan kanuni düzenleme gereği, idareler, yaklaşık maliyeti eşik değerlerin altında kalan ihalelerde, ihale dokümanına sadece yerli isteklilerin katılması yönünde hüküm koyarak, ihaleyi yabancı isteklilerin katılımına kapatabilirler. Yine, yaklaşık maliyeti eşik değerlerin üzerindeki ihalelerde ise, idareler, ihale dokümanına hizmet alımları ve yapım işlerinde bütün yerli istekliler lehine, mal alımlarında ise Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile diğer ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Kurum tarafından yerli malı olarak belirlenen malları teklif eden yerli istekliler lehine, % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanması yönünde hükümler koyarak, ihaleye katılacak yerli isteklilere fiyat avantajı tanıyabilirler.

İdarelere tanınan her iki düzenleme imkanı da sınırsız olmayıp, ihalenin yaklaşık maliyetinin yukarıda verilen eşik değerlerin altında veya üzerinde olmasına bağlıdır. İdarelerin, ihale dokümanlarına sadece yerli isteklilerin katılması hususunda hüküm koymak suretiyle, ihaleyi yabancı isteklilerin katılımına kapatabilmesi imkanı, ancak yaklaşık maliyeti eşik değerin altına olan ihaleler için söz konusudur. İdarelerin yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan ihalelerde, ihale dokümanlarına sadece yerli isteklilerin katılması hususunda hüküm koymak suretiyle, ihaleyi yabancı isteklilerin katılımına kapatması mümkün değildir.

b-Yaklaşık Maliyeti Eşik Değerin Üzerinde Olan İhalelerde Yerli İstekliler Lehine Getirilen Düzenlemeler İle  Sağlanan Fiyat Avantajlarının Esasları
Yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan ihalelerde ise, yerli istekliler lehine farklı bir düzenlemeyle yapılmaya çalışılmıştır. Yabancı isteklilerin katılımına kapatılamayan bu tür ihalelerde, idarelerce istenmesi halinde, yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanması öngörülebilir. Ancak, idarelerce, ihale dokümanlarına yerli istekliler lehine fiyat avantajı sağlanmasını öngören hükümler koymak suretiyle, ihalelerde yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanması, sadece, yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan ihalelerde mümkün olup, yaklaşık maliyeti eşik değerin altında olan ihalelerde, idarelerin, ihale dokümanlarına yerli istekliler lehine fiyat avantajı sağlanmasını öngören hükümler koymaları ve yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulamaları mümkün değildir.
Yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan hizmet alımları ve yapım işlerinde, isteklilerin fiyat avantajından yararlanabilmesi için “yerli istekli” olması yeterli iken, yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan mal alımları ihalelerinde, isteklilerin fiyat avantajından yararlanabilmesi için “yerli istekli” olması yeterli değildir. Yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan mal alımları ihalelerinde, isteklilerin fiyat avantajından yararlanabilmesi için, “yerli istekli” olması yanında ayrıca “yerli malı” sayılan malları da teklif etmesi gerekir.
Yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan mal alımları ihalelerinde, yerli malı olarak değerlendirilecek mallara ilişkin olarak 63 üncü madde de sözü edilen belirleme, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile diğer ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak, Kurum tarafından yapılmıştır. Yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan mal alımı ihalelerinde idarelerin Kurumca “yerli malı” sayılan malları yerli malı olarak değerlendirmesi ve bu malları teklif eden “yerli istekli” ler lehine ihale dokümanında öngörülen fiyat avantajını uygulaması gerekmektedir.
Yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan mal ve hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde yerli istekliler lehine öngörülecek fiyat avantajı en fazla %15’le sınırlıdır. Bu oran her ihalede uygulanması zorunlu tek oran olmayıp, idareler ihalelerinin özelliklerine göre, Kanunla belirlenen üst limit olan %15 oranının aşılmaması kaydıyla, farklı oranlar belirleyebilirler.
Yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan mal ve hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde, yerli istekliler lehine öngörülecek fiyat avantajı uygulamasının ne şekilde yapılacağı ise, ilgili Uygulama Yönetmeliklerinin eki olan ve ihale usullerine göre hazırlanan “Tip İdari Şartnameler”de düzenlenmiştir.
Bu şartnamelerin “Ekonomik Açıdan En Avantajlı Teklifin Belirlenmesi” başlıklı maddelerinde yer alan “yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanması” konu başlığının dipnotunda yapılan açıklamada, idarelerin, yaklaşık maliyeti yürürlükteki eşik değerin üzerinde olan ihalelerinde tekliflerin değerlendirilmesinde yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulayacakları durumlarda, işin idari şartnamesindeki ilgili madde metninin, dipnotta yer alan hükmün esas alınması suretiyle düzenlenmesi gerektiği ifade edilmiştir.
Bu hüküm gereğince yerli istekliler lehine uygulanacak fiyat avantajının hesaplanması, ihaleye katılan yabancı isteklilerin tekliflerinin, teklif ettikleri bedelin idarece öngörülen oran kadar arttırılması suretiyle yapılacaktır. İdarelerce, yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanmasında, bu hesap yönteminden farklı yöntemlerle hesaplama yapılarak tekliflerin değerlendirilmesi mümkün değildir.
Bunun yanında, yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanacağı belirtilen ihalelerde, 4734 sayılı Kanunun 63 üncü maddesi gereğince, yabancı isteklilerle iş ortaklığı veya konsorsiyum şeklinde, ortak girişim oluşturmak suretiyle ihaleye katılan yerli isteklilerin anılan  fiyat avantajından yararlanması mümkün görülmemektedir.

Ayrıca, yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanacağı belirtilen ihalelerde, fiyat avantajından yararlanmak isteyen yerli isteklilerin, “yerli istekli” olunduğuna ilişkin ilgili Uygulama Yönetmeliğinde belirtilen belgeleri de teklifleri kapsamında idareye sunmaları gerekir. Söz konusu avantajın uygulanacağı belirtilen mal alım ihalelerinde ise, yerli isteklilerin “yerli istekli”olunduğuna ilişkin belgelerin yanı sıra, teklif ettikleri malların “yerli malı” olduğunu tevsik eden ve   alacakları “yerli malı belgesi” ni de sunmaları gerekmektedir.
Bu konuda bir diğer husus, yaklaşık maliyeti eşik değerin altında olan ihalelere sadece yerli isteklilerin katılmasına ilişkin düzenleme ile yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan ihalelerde yerli istekliler lehine tanınacak fiyat avantajına ilişkin düzenlemelere, ihale dokümanı ile ihale ilanı veya davet belgesinde yer verme zorunluluğudur.
4734 sayılı Kanunun “İhale İlânlarında Bulunması Zorunlu Hususlar”ı düzenleyen 24 üncü maddesinin (g) bendinde;
İhalenin sadece yerli isteklilere açık olup olmadığı ve yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanıp uygulanmayacağının ihale ilanlarında belirtilmesinin zorunlu olduğu,
“İhale ve Ön Yeterlik Dokümanının İçeriği ve İdari Şartnamede Yer Alması Zorunlu Hususlar”ı düzenleyen 27 nci maddesinin (l) bendinde;
İhalenin sadece yerli isteklilere açık olup olmadığı ve yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanıp uygulanmayacağı hususunun idari şartnamede belirtilmesinin zorunlu olduğu,
Hüküm altına alınmıştır.
Bu itibarla, yaklaşık maliyeti eşik değerlerin altında olan ihalelerin sadece yerli isteklilere açık olup olmadığı hususu ile yaklaşık maliyeti eşik değerlerin üzerindeki ihalelerde yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanıp uygulanmayacağı hususunun mutlaka belirtilmesi gerekmektedir.

2017 Yılı Eşik Değerleri….