Dünya Bankası Kamu Harcamaları Yaklaşımı
Dünya Bankası son on yıldan beri ülkelerin kamu mali yönetimleri ile ilgili olarak önermiş olduğu politikalarda önemli bir değişim süreci yaşamaktadır. Bu değişim özellikle Dünya Bankası tarafından ülkelerin kamu mali yapılarını incelemek ve gerekli değerlendirmeleri yapmak amacıyla düzenli olarak hazırlanan Kamu Harcamaları Raporlarında (Public Expenditure Review) kendisini göstermektedir.
Dünya Bankası’nın Kamu Harcamaları Raporu (KHR) ile temel olarak amaçladığı ülkelerin bütün bir bütçe sürecinin gözden geçirilmesidir. Bankanın uyguladığı diğer politikalarla birlikte düşünüldüğünde ise, KHR’dan beklenilen ülkelerin uymak konusunda dikkat edecekleri konuların sadece bir bir gözden geçirilmesinin dışında başka konularında amaçlandığı görülmektedir. Bu anlamda banka KHR yoluyla aşağıda sıralanan konuları gerçekleştirmeye çalışmaktadır;
- Bütçe süreci konusunda detaylı bir bilgiye sahip olmak,
- Ülke ile ilgili olarak gerekli olan bilgileri ve gelişmeleri takip etmek,
- Banka’nın vermiş olduğu mali yardım ve uyumlaştırma kredilerinin uygun bir şekilde kullanılıp kullanılmadığı konusunu araştırmak,
- Hükümetlerin dönem içinde yürütmekte olduğu politikaları anlamaya çalışmak,
- Ülkeyle sürekliliği olan bir diyalog oluşturmak ve bu diyalog içinde hükümete teknik konularda yardımcı olmak ve yardımcı olduğu konuları bu çerçevede denetlemek,
- Banka’nın kamu mali yönetim ile ilgili geliştirdiği ve ülkelere önerdiği politikaların uygulamasına yardımcı olmak ve bu uygulamaların sonuçlarını kontrol etmek.
Ülkeye kredi veren bir kuruluş olarak Banka KHR’nı kendi iç karar alma süreci içinde ülkeyle ilgili değerlendirmelerinde önemli bir doküman olarak kullanmaktadır.
İlk baskısını 1998 yılı sonunda yapan Kamu Harcamaları Yönetimi El Kitabı (The Public Expenditure Management Handbook) ile Banka kamusal karar alma süreci içinde kamu kaynaklarının nasıl etkin ve verimli bir şekilde dağıtılacağının yeni prensiplerini ve uygulama çerçevesini ülke örnekleri ile birlikte vermeye çalışmaktadır. Bu anlamda Dünya Bankası,
- makro disiplinin sağlanmasını,
- stratejik önceliklere göre kamu kaynaklarının dağıtılmasını,
- ve bu kaynakların uygulamada etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasını
temin etmek amacıyla Orta Vadeli Harcama Sistemi (Medium Term Expenditure Framework – MTEF) diye adlandırdığı ve çok yıllı (üç yıl) bütçe projeksiyonlarına dayanan bir kamu kaynak kullanım sistemi geliştirmektedir.
Aslında asıl olarak Banka, bu çalışma ile ülke departmanlarının (country departments) gelişmekte olan ülkelerin mali ve ekonomik yapılarının işleyişi sürecinde önermiş olduğu kamu mali yönetimi ve kaynak kullanımı ile ilgili politikaların birbirleriyle olan tutarlılıklarının sağlanması çabasını da taşımaktadır.
Çalışma beş ana bölümden oluşmaktadır:
Birinci bölümde iyi bir bütçeleme ve mali yönetimin temel ilkeleri anlatılırken, ikinci bölümde ise daha iyi bütçesel sonuçlar için gerekli olan kurumsal düzenlemeler el kitabının getirdiği açıklamalar belirleyiciliğinde ele alınmıştır.
MTEF’in tanımı ve temel amaçları üçüncü bölümde ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu bölümü takip eden dördüncü bölümde ise politika oluşturma, planlama ve bütçe ilişkisini kurmada MTEF ve getirdiği öneriler incelenmiştir.
Son bölümde MTEF’in genel bir değerlendirmesi yapılmıştır.