Darphane Döner Sermayeli İşletme Muhasebe Yönetmeliği

DARPHANE DÖNER SERMAYE MUHASEBE YÖNETMELİĞİ

    Resmi Gazete Tarihi: 00/00/0000

    Resmi Gazete Sayısı: 0000

    Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünden:

    Yönetmelik Resmi Gazetede yayınlanmamıştır.

    GENEL HÜKÜMLER

    Dayanak ve Kapsam :

    Madde 1-Bu Yönetmelik Darphane ve Damga Matbaası Döner Sermayesinin kuruluşuna ilişkin 08/06/1984 gün ve 234 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Madeni Ufaklık ve Hatıra Para Basımına yetki veren 28/05/1970 gün ve 1264 Sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılmıştır.

    Madde 2- Bu yönetmelik 234 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 16 ncı maddesi ile Darphane ve Damga Matbaası Döner Sermayesine tahsis edilmiş sermaye ve bu sermayeye 1264 sayılı kanun gereğince verilecek avanslar ile ilgili yapılacak her türlü iş ve işlemleri kapsar.

    Madde 3- Bu yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde Döner Sermaye Muhasebesi Hesap Yönetmeliğindeki esaslara uyulur.

    İta Amiri, Sayman, Tahakkuk Memuru :

    Madde 4- Yönetmeliğin uygulandığı işlemlerde ita amiri Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürüdür.

    Madde 5- Saymanlık görevi Darphane ve Damga Matbaası Döner Sermaye Saymanlığınca yürütülür.

    Madde 6– Gider tahakkuk memuru Kuruluş Kanununa göre idari kademede Genel Müdürden sonra gelen kademe amiridir.

    Gelir tahakkuk memuru veya memurları ita amiri tarafından belirlenir ve görevlendirilir.

    Uygulama :

    Madde 7– Bu yönetmelik kapsamına giren işler 234 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve 1264 Sayılı Kanun uyarınca 1050 Sayılı Kanuna ve Sayıştay’ın tescil ve vizesine tabi değildir.

    MUHASEBE USULÜ VE DEFTERLER

    Kayıt Usulü ve Kullanılacak Defterler :

    Madde 8- Muhasebe kayıtları çift kayıt ve Amerikan Yevmiye Sistemine göre tutulur.

    Madde 9- İşlemlerin kaydında bu Yönetmeliğin 2.2. sayılı bölümünde tanımlanan aşağıda yazılı hesaplar kullanılır.

    Aktif Hesaplar :

    _____________

    11- Kasa Hesabı

    12- Basılmış Tedavül Paraları Kasa Hesabı

    13- Basılmış Hatıra Paraları Kasa Hesabı

    14- Pul Kasası Hesabı

    15- Değerli Kağıtlar Kasası Hesabı

    16- Kıymetli Madenler Kasası Hesabı

    17- Bankalar Hesabı

    18- Müessese Alacakları Hesabı

    19- Avans ve Krediler Hesabı

    20- Hammadde ve Malzeme Ambarı Hesabı

    21- Mamuller Ambar Hesabı

    22- Hurdalar Ambar Hesabı

    23- Atölyeler Hesabı

    24- Makine, Demirbaş ve Bağlı Değerler Hesabı

    Pasif Hesaplar :

    ______________

    25- Sermaye Hesabı

    26- Hazine Cari Hesabı

    27- Para Basım Avansı Hesabı

    28- Emanetler Hesabı

    29- Müessese Borçları Hesabı

    30- Birikmiş Amortismanlar Hesabı

    31- Kar ve Zarar Hesabı

    32- Para Karşılıkları Hesabı

    33- Pul ve Değerli Kağıt Karşılıkları Hesabı

    Gelir – Gider Hesapları :

    ____________________

    34- Satış Hesabı

    35- Gelirler Hesabı

    36- Hammadde ve Malzeme Giderleri Hesabı

    37- İşçilik Giderleri Hesabı

    38- İdare İşletme Giderleri Hesabı

    39- Genel Giderler Hesabı

    40- Fireler Hesabı

    41- Kıymetli Madenler Değer Farkları Hesabı

    Nazım Hesaplar :

    ____________________

    42- Teminatlar Hesabı

    43- Teminat Alacakları Hesabı

    HESAPLARIN TANIMI VE İŞLEYİŞİ

    Kasa Hesabı :

    Madde 10- Bu hesap her ne ad ile olursa olsun kuruluşun kasasına giren ve bu kasadan çıkan paraların kaydına mahsustur.

    Kasaya giren paralar için tahsil fişi, çıkan paralar için ödeme fişi kullanılır.

    Basılmış Tedavül Paraları Kasa Hesabı :

    Madde 11– Bu hesap atelyelerde basılarak kasaya teslim edilen her nevi tedavül paraların takibi amacı ile tutulur.

    Basımı tamamlanarak kasaya teslim edilen tedavül paraları itibari değeri üzerinden bu hesaba borç, para karşılıkları hesabına alacak yazılır.

    Madde 12- Bu paraların kasaya tesliminde üretimde kullanılan hammadde ve malzeme giderleri ile fire tutarları atelyeler hesabına alacak, hammadde ve malzeme giderleri hesabı ile fireler hesabına borç kaydedilir.

    Madde 13- Bu paraların saymanlıklara sevk edilmek üzere genel bütçe saymanlığına devredilmesinde, itibari değerleri üzerinden bu hesaba alacak, para karşılıkları hesabına borç yazılarak hesap kapatılır.

    Bu hesabın borç bakiyesi basıldığı halde genel bütçe saymanlığına devredilmemiş tedavül paralarının itibari değerleri toplamını gösterir.

    Basılmış Hatıra Paraları Kasa Hesabı :

    Madde 14- Bu hesap basılarak satışa sürülen hatıra paralar ile bunlardan satılanların takibi amacı ile tutulur.

    Basımı tamamlanarak atelyelerden vezneye teslim edilen hatıra paralar, satış değerleri üzerinden bu hesaba borç, para karşılıkları hesabına alacak yazılır.

    Sonradan satış fiatlarının arttırılması dolayısı ile oluşacak değer farkları mevcut stok miktarlarının üzerinden bu hesaba borç, para karşılıkları hesabına alacak yazılır.

    Madde 15- Hatıra paraların kasaya tesliminde bu paraların üretiminde kullanılan hammadde ve malzemeler ile gerçek fire tutarları teslim alındılarına dayanılarak hammadde ve malzeme giderleri hesabı ve fireler hesabına borç, satış hesabına alacak yazılır.

    Madde 16- Hatıra paraların satış hasılatları her gün düzenlenecek bir liste ile kasa hesabına borç, satış hesabına alacak kaydedilir.

    Satış hasılatını gösteren tahsil fişine dayanılarak aynı tutar, hatıra paralar kasası hesabına alacak, para karşılıkları hesabına borç kaydedilir.

    Madde 17- Tedavülden kaldırılmasına karar verilen hatıra paralar düzenlenecek onay belgesine dayanılarak satış değerleri ile bu hesaba alacak, para karşılıkları hesabına borç yazılarak ilgisine göre atelyelere veya ambara teslim edilir.

    Madde 18- Atelyelere veya ambara teslim edilen tedavülden kaldırılmış hatıra paralar metal değerleri ile değerlendirilerek, ilgisine göre Hammadde ve malzeme ambarı, mamuller ambarı veya atelyeler hesaplarına borç, giderler hesabına alacak kaydedilir.

    Pul Kasası Hesabı :

    Madde 19- Atelyelerden basımı tamamlanarak gelen ve genel bütçe saymanlığına intikal ettirilmek üzere ambarlara teslim edilen pullar itibari değerleri üzerinden pul kasası hesabına borç, pul ve değerli kağıt karşılıkları hesabına alacak yazılır.

    Madde 20- Basılarak kasaya alınan bu pulların üretiminde kullanılan hammadde ve malzemeler tutarı teslim fişlerine dayanılarak hammadde ve malzeme giderleri hesabına borç, atelyeler hesabına alacak yazılır.

    Madde 21- Basılarak dağıtıma hazır hale gelmiş pulların saymanlıklar arası dağıtımının sağlanması amacı ile genel bütçe saymanlığına intikalinde pul kasası hesabına alacak, pul ve değerli kağıt karşılıkları hesabına borç yazılarak kapatılır.

    Değerli Kağıtlar Kasası Hesabı :

    Madde 22– Atelyelerden basımı tamamlanarak gelen ve Genel Bütçe Saymanlığına intikal ettirilmek üzere ambarlara teslim edilen değerli kağıtlar itibari değerleri üzerinden değerli kağıtlar kasası hesabına borç, pul ve değerli kağıt karşılıkları hesabına alacak yazılır.

    Madde 23 -Basılarak kasaya alınan bu değerli kağıtların üretiminde kullanılan hammadde ve malzemeler tutarı teslim fişlerine dayanılarak hammadde ve malzeme giderleri ve fireler hesaplarına borç, atelyeler hesabına alacak yazılır.

    Madde 24- Basılarak dağıtıma hazır hale gelmiş değerli kağıtların saymanlıklar arası dağıtımının sağlanması amacı ile genel bütçe saymanlığına intikalinde değerli kağıtlar kasası hesabına alacak, pul ve değerli kağıt karşılıkları hesabına borç yazılarak kapatılır.

    Madde 25- Genel bütçe saymanlığına teslim edilerek dağıtımı yapılan pul ve değerli kağıtların imal bedellerini gösteren faturalar düzenlenerek ilgili Bakanlığa gönderildiğinde müessese alacakları hesabına borç, satış hesabına alacak yazılır.

    Kıymetli Madenler Kasası Hesabı :

    Madde 26– Bu hesap altın, gümüş, platin gibi kıymetli madenlerin ve bunların standart alaşımlarının işlenmesi amacı ile tutulur.

    Satınalınan kıymetli madenler ile her ne suretle olursa olsun döner sermayeye teslim edilen kıymetli madenler her yıl başında genel müdürlük onayı ile belirlenen standart fiyatları ile bu hesaba borç, ilgisine göre kasa, bankalar, müessese borçları veya emanetler hesabına alacak yazılır.

    Gerçek değerler ile standart değerler arasındaki farklar kıymetli madenler değer farkları hesabına işlenir.

    Madde 27- Hatıra para, madalyon veya Cumhuriyet sikkeleri üretimi için kasadan teslim alınan madenler, standart fiyatları ile atelyeler hesabına borç, kıymetli madenler kasası hesabına alacak yazılır.

    Madde 28– Gerek yaptırılan hatıra para ve madalyonları, gerekse Cumhuriyet sikke ve ziynet altınları için bedelsiz olarak teslim edilen kıymetli madenler standart fiyatlarla bu hesaba borç, emanetler hesabına alacak yazılır.

    Yıl içindeki tüm işlemler kıymetli maden değer farkları hesabı ile ilgilendirilmez.

    Bankalar Hesabı :

    Madde 29- Bu hesap bankalara yatırılan paralar için bankaca gerçekleştirilen faizlerin ve kasaya konulmak üzere çekilen ya da çek ile ödenmesi bankalara emredilen paraların kaydına mahsustur.

    Bu hesabın borcu kuruluşun bankalara yatırılan paralarını, alacağı da bankalardan geri alınmak suretiyle kasaya konulan ya da çek ile bankalardan hak sahiplerine ödenen paraları gösterir. Normal olarak her zaman borç artığı vermesi gereken hesabın bu artığı kuruluşun bankada ne kadar parası olduğunu gösterir.

    Müessese Alacakları Hesabı :

    Madde 30 – Bu hesap veresiye satılmış olan mal ya da yapılmış hizmet bedelleri ile ziyana sebep olma, görevini kötüye kullanma ya da kanun, tüzük ve yönetmeliklere aykırı harcama yapma gibi nedenlerle doğan kuruluş alacaklarının kaydına mahsustur.

    Avans ve Krediler Hesabı :

    Madde 31- Bu hesap mutemetlere avans olarak verilecek paralarla bunlardan geri alınanların ve mahsup edilenlerin kaydına mahsustur.

    Akreditif hesapları da bu hesapta izlenir.

    Avans olarak verilen paralar bu hesabın borcuna, kasa veya bankalar hesaplarının alacağına, bu avanstan yapılan mahsuplarla geri alınan paralar da kasa yada ilgili olduğu hesabın borcuna, bu hesabın alacağına kaydolunur. Hesabın borç artığı işletmenin henüz mahsubu yapılmamış alacağını gösterir.

    Hammadde ve Malzeme Ambarı Hesabı :

    Madde 32- Bu hesap makine, demirbaş ve kıymetli madenler dışında kalan ve kuruluş ambarına giren her türlü hammadde ve malzemelerin ve işletmede elde edilen yarı mamullerin kaydına mahsustur.

    Borcunda yazılı tutarlar ambara giren, alacağında yazılı tutarlar ambardan çıkan madde ve malzemenin maliyet bedelini gösterir.

    Mamuller Ambar Hesabı :

    Madde 33– Bu hesap, para, pul ve kıymetli kağıtlar ile özellikleri nedeni ile yalnızca Darphanede yapılması gerekli mühür, soğuk damga ve hatıra madalyonları, kamu kuruluşlarınca kullanılan giriş, geçiş biletleri v.b. gibi mamullerin takibi amacı ile tutulur.

    Söz konusu bu mamuller atelyelerden teslim alındıklarında, düzenlenecek maliyet pusulalarına dayanılarak maliyet bedelleri ile bu hesaba borç,

    Bu mamullerin üretiminde kullanılan hammadde ve malzeme giderleri ile yapılan işçilik giderleri, idare ve işletme giderlerinden ayrılacak paylar ile amortisman payları ve fire karşılıkları, ilgili gider hesaplarına alacak, kaydedilir. Maliyet bedelinin içinde yer alan kar gelirler hesabına kaydolunur.

    Madde 34- Bu hesapta kayıtlı mamullerden satış konusu olanlar, ilgilisine teslim edildiklerinde, maliyet bedelleri ile bu hesaba alacak, satış hesabına borç yazılır.

    Bu hesabın borç bakiyesi üretildiği halde ilgilisine teslim edilmemiş mamullerin maliyet bedellerinin toplamını gösterir.

    Hurdalar Ambar Hesabı :

    Madde 35- Bu hesap makine, demirbaş ve bağlı değerler hesabında kayıtlı değerler ile imalat sırasında hurdaya ayrılan ve yeniden işlenmesi mümkün olmayan hammadde ve işletme malzemelerinin takibi amacı ile tutulur.

    Atelye işlemleri sırasında hurdaya ayrılan hammadde ve işletme malzemeleri ile onarım ve sair nedenlerle hurdaya ayrılan, makina, tesisat, taşıt araçları, döşeme ve demirbaşlar ile bunların parçaları, ilgili atelye müdürü veya bölüm müdürü tarafından düzenlenecek hurdaya ayırma belgesinin genel müdürlükçe onaylanması üzerine kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak yazılarak muhasebeleştirilir.

    Madde 36– Bu hesabın borcunda kayıtlı madde ve malzemelerin satılması yolu ile elden çıkarılmasında kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, satış hesabına borç yazılır. Satış bedeli ile kayıtlı değer arasındaki fark kar ve zarar hesabına aktarılır.

    Atelyeler Hesabı :

    Madde 37– Bu hesap işlenmek üzere ambardan, kasadan, diğer atelyelerden verilen her çeşit hammadde ile işlenmiş, yarı işlenmiş olarak ambara, kasaya veya diğer bölümlere teslim edilen eşya ve maddenin kaydına mahsustur.

    Atelyelere verilen her türlü hammadde ve malzeme kayıtlı değerleri ile bu hesabın borcuna, ilgili hesapların alacağına, atelyelerden teslim edilen işlenmiş veya yarı işlenmiş maddeler, hammadde ve malzeme fiyatları ile bu hesabın alacağına, ilgisine göre; hammadde ve malzeme giderleri veya mamuller ambar hesaplarının borcuna yazılır.

    Üretim sırasında oluşan hammadde ve malzeme fireleri, teslim sırasında bu hesaba alacak, fireler hesabına borç yazılır.

    Madde 38- Atelyelere verilen ve herhangi bir mamulün imalinde doğrudan kullanılan ancak mamulün bünyesinde yer almayan boya, asit, temizleme ve parlatma malzemeleri gibi malzemeler ambardan teslim alındığında maliyet bedelleri ile bu hesaba borç, hammadde ve malzeme ambarı hesabına alacak kaydolunur.

    Madde 39- Atelyelerde kullanılan yağ, genel temizlik malzemesi gibi genel işletme, bakım ve onarım malzemeleri ilgili atelye sorumlularına teslim edilerek bu hesap ile ilgilendirilmez.

    Bu malzemelerin tüketilmelerinde sorumlular tarafından düzenlenen ve ilgili birim yetkililerince onaylanmış tüketim belgelerine dayanılarak, maliyet bedelleri ile idare ve işletme giderleri hesabına borç, Hammadde ve Malzeme Ambarı hesabına alacak yazılır.

    Makina, Demirbaş ve Bağlı Değerler Hesabı :

    Madde 40- Bu hesap kuruluşa başlangıçta veya sonradan sermaye olarak verilen yada kuruluşça yapılan veya satın alınan ve kullanılma süreleri bir yılı aşan yapı, döşeme ve demirbaş, eşya araç, gereç ve araba gibi taşınır taşınmaz malın kaydına mahsustur.

    Satınalınan veya üretilen makina ve demirbaşlar maliyet bedelleri ile bu hesaba borç, ilgisine göre kasa, banka, sermaye, müessese borçları veya atelyeler hesabına alacak yazılır.

    Madde 41- Satılan, imha edilen, diğer bir kuruluşa devredilen herhangi bir kişinin kusuru ile kaybedilen veya hurdaya ayrılan makina ve demirbaşların bedelleri ilgisine göre satış, hurdalar ambar, sermaye, müessese alacakları veya birikmiş amortismanlar hesaplarına borç, bu hesaba alacak yazılır.

    Sermaye Hesabı :

    Madde 42- Bu hesap döner sermayeye çeşitli nedenlerle tahsis edilmiş nominal sermayenin kaydına mahsustur.

    Bu hesabın alacağında kayıtlı tutarlar kuruluşun nominal sermayesini gösterir.

    Hazine Cari Hesabı :

    Madde 43– Bu hesap gerek madeni paralar ve gerekse hazine namına basılmış diğer değerli kağıtların maliyet bedellerinin takibi amacı ile tutulur.

    Basımı sağlanarak hazine namına genel bütçe saymanlığına teslim edilen değerlerin, mamuller ambar hesabında kayıtlı maliyet bedelleri faturaları düzenlendiğinde bu hesaba borç, mamuller ambar hesabına alacak yazılır.

    Bu bedellerden nakden veya hesaben tahsil edilenler, ilgili hesaplara borç, bu hesaba alacak yazılarak muhasebeleştirilir.

    Para Basım Avansı Hesabı :

    Madde 44- Genel bütçe saymanlığından 1264 Sayılı Kanuna göre alınan avanslar bu hesaba alacak, ilgisine göre kasa veya bankalar hesaplarına borç yazılır.

    Gerektiğinde genel bütçe saymanlığına geri verilen veya hazine namına basılan değerlerin maliyet bedelleri ile mahsup edilen tutarlar bu hesaba borç kaydedilir.

    Bu hesabın alacak bakiyesi, alındığı halde mahsup edilmeyen avans artığını gösterir.

    Emanetler Hesabı :

    Madde 45- Bu hesap her ne suretle olursa olsun kuruluşun değerlerinden ayrı olarak işletmeye bırakılmış veya döner sermayeye teslim edilmiş değerlerin izlenmesi amacı ile tutulur.

    Kuruluşa teslim edilen değerler ilgisine göre hammadde ve malzeme ambarı veya kıymetli madenler kasası hesaplarına borç, bu hesaba alacak yazılır.

    Bu hesapta kayıtlı değerlerin iadesinde bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak yazılır.

    Madde 46- Başka kurum ve kuruluşlar tarafından sözleşmeleri gereği hatıra para basımında kullanılmak üzere teslim edilen hammadde ve kıymetli madenler bu hesaba alacak, ilgisine göre hammadde ve malzeme ambarı, kıymetli madenler kasası veya atelyeler hesaplarına borç kaydedilir.

    Emaneten alınmış bu gibi madenler karşılığında tüketilen miktar esas alınarak atelye çıkışında atelyeler hesabına alacak, bu hesaba borç yazılarak emanetten çıkarılır. Fire karşılığı olarak alınmış emanette kalan değerler yıl sonlarında mahsup fişi ile gelirler hesabına aktarılır.

    Madde 47– Emanetler hesabına kaydı gereken kıymetli madenlerin kaydında kıymetli madenler için yıl içinde uygulanan standart fiyat esas alınır.

    Bu hesap işlemlerinde yıl içinde fiyat değişikliği yapılmaz.

    Müessese Borçları Hesabı :

    Madde 48- Bu hesap işletme gelirleri dışında gerek kişiler gerekse daire ve kurumlardan tahsil edilen paralar döner sermayeye nakit olarak teslim edilen paralar ile müessesenin tahakkuk edip ödenmemiş borçlarına mahsustur.

    Birikmiş Amortismanlar Hesabı :

    Madde 49– Bu hesap, makine, demirbaş ve bağlı değerler hesabında kayıtlı değerlerin amortismanı amacı ile tutulur.

    Uygulanacak amortisman nisbetleri Bakanlık onayı ile tesbit edilir.

    Madde 50– Yıl sonunda makine ve tesisler ile döşeme ve demirbaş defterlerinin partilerinde kayıtlı değerlerin borç artıkları belirlenmiş amortisman oranları ile çarpılarak ayrılacak amortisman tutarları bulunur. Bu tutarlar bu hesabın alacağına, genel giderler hesabının borcuna yazılır.

    Ayrılan amortismanlar toplamı, makine, tesisat ile döşeme ve demirbaşların kayıtlı değerlerini geçemez.

    Madde 51– Amortismana tabi bir değerin satılmasında kayıtlı değerden, birikmiş amortisman tutarı düşüldükten sonra kalan değer satış hesabının borcuna aktarılarak satış değeri ile oluşacak farkın yıl sonunda kar ve zarar hesabına aktarılması sağlanır.

    Kar ve Zarar Hesabı :

    Madde 52- Bu hesap işletmenin bir yıl içinde yapılan masrafları ile gelirlerinin karşılıklı olarak toplanıp kaydedilmesine ve bu suretle bir yıl içinde yapılmış olan bütün işlerden elde edilen sonucun görülmesine mahsustur.

    Kar ve zarar hesabının borcu işletmenin masraflarını, alacağı da gelirlerini gösterir. Hesap borç artığı gösterirse gösterdiği bu fark kadar işletmenin zarar ettiği, alacak artığı verirse bu fark kadar kar ettiği anlaşılır.

    Madde 53- Giderler ve fireler hesaplarının borç artıkları yıl sonunda aynı hesapların alacaklarına, kar ve zarar hesabının borcuna, gelirler ve satış hesabının alacak artıkları da bu hesapların borcuna, kar ve zarar hesabının alacağına yazılır.

    Madde 54– İşletmenin karı kendisine ait ise, bunun sermaye hesabına aktarılması gerekeceğinden, bu hesabın gösterdiği kar artığı, aynı hesabın borcuna, sermaye hesabının alacağına geçirilir.

    Kar işletmeye ait olmayıp Hazineye verilmesi gerekli bulunduğu takdirde, kar ve zarar hesabının borcuna, müessese borçları hesabının alacağına yazılmak suretiyle Hazineye ödenir.

    Bu hesap borç artığı verdiği takdirde ertesi yıl defterinde aynı hesabın borcuna geçirilmek suretiyle devrolunur.

    Satış Hesabı :

    Madde 55– Darphane tarafından hazine adına basılmış madeni para, hatıra para, pul ve değerli kağıtların dışındaki her türlü satışlara ait tutarlar bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç yazılır.

    Bedeli peşinen kasa veya bankaya yatırılmış işlere ait tutarlar bu hesaba alacak, kasa veya bankalar hesabına borç yazılır.

    Madde 56- Bu hesabın alacak bakiyesi parası tahsil edildiği halde ilgilisine teslim edilmemiş siparişlerin satış bedelleri toplamını gösterir.

    Gelirler Hesabı :

    Madde 57- Bu hesap kuruluşun her çeşit gelirlerinin kaydına mahsus olup sağlanan gelirler ilgili oldukları hesabın borcuna,bu hesabın alacağına kaydolunur. Hesabın borcu dönem sonunda bir kez işlem görerek alacağından toplanan miktarlar bu hesabın borcuna, kar ve zarar hesabının alacağına kaydolunur.

    Hammadde ve Malzeme Giderleri Hesabı :

    Madde 58- Bu hesap madeni para pul ve kıymetli kağıtlar ile üretilen diğer mamullerin üretiminde doğrudan kullanılan maddeler ile bu üretimin gerçekleşmesi için mamul ile ilgili doğrudan tüketilen boya, asit, temizleme ve parlatma malzemelerinin tüketiminin kaydına mahsustur.

    Mamulün üretiminde kullanılan hammadde ve malzeme tutarları teslim fişlerine dayanılarak kayıtlı değerleri ile bu hesabın borcuna, ilgisine göre hammadde ve malzeme ambarı veya atelyeler hesaplarının alacağına yazılır.

    Dönem sonlarında hesabın borç ve alacak toplamları farkı kar ve zarar hesabına aktarılır.

    İşçilik Giderleri Hesabı :

    Madde 59– Bu hesap döner sermayenin maaş, ücret, gündelik, yolluk, ikramiye ve diğer sosyal giderlerinin kaydına mahsustur.

    Bu hesaba borç yazılan işçilik giderlerinden madeni para, pul ve değerli kağıtlar dışında diğer mamülleri ilgilendiren bölümleri, dönem sonlarında düzenlenecek maliyet pusulalarına göre bu hesaba alacak, mamuller ambar hesabına borç yazılarak muhasebeleştirilir.

    Madde 60- Dönem sonunda hesabın borç ve alacak toplamları farkı kar ve zarar hesabına aktarılır.

    İdare İşletme Giderleri Hesabı :

    Madde 61- Bu hesap kuruluşun hammadde ve malzeme, işçilik ve makine, demirbaş ve amortisman giderleri dışındaki posta, sigorta, yapım, onarım, kamulaştırma, elektrik, su ve benzeri hizmet ve tüketim giderleri ile diğer bütün işletme giderlerinin kaydına mahsustur.

    Atelyelerde kullanılan yağ, genel temizlik malzemesi gibi genel işletme bakım ve onarım malzemelerine ait tüketimler ilgili birim yetkililerince düzenlenmiş tüketim belgelerine dayanılarak, bunların dışındaki giderler ise harcama belgelerine dayanılarak kaydolunur.

    Hesabın borç ve alacak toplamları farkı yıl sonlarında kar ve zarar hesabına aktarılmak suretiyle kapatılır.

    Genel Giderler Hesabı :

    Madde 62- Bu hesap işletmeye yönelik olmayan giderler ile amortisman giderlerinin kaydına mahsustur.

    Makine, Demirbaş ve Bağlı Değerler Hesabına kayıtlı değerlerden yıl sonlarında ayrılan amortisman tutarları bu hesaba borç, birikmiş amortismanlar hesabına alacak kaydedilir.

    Döner sermayeden ödenmesi gereken tazminatlar bu hesaba borç, ilgisine göre kasa veya bankalar hesabına alacak yazılır.

    Hesabın borç bakiyesi yıl sonlarında kar ve zarar hesabına aktarılmak suretiyle kapatılır.

    Fireler Hesabı :

    Madde 63- Bu hesap atelyelere üretim için verilen hammaddelerin atelyelerde işlenmesi sırasında ortaya çıkacak noksanlıkların izlenmesi amacı ile tutulur.

    Bu fireler her bir parti üretim sonunda o üretim için alınan madde ile teslim edilen veya üretilen madde arasındaki farkın alaşım fiyatları ile çarpılması suretiyle bulunur. Malın atelyeden çıkışında bu hesaba borç atelyeler hesabına alacak yazılarak muhasebeleştirilir.

    Yıl sonlarında bu hesabın borç ve alacak toplamları farkı kar ve zarar hesabına aktarılarak kapatılır.

    Kıymetli Madenler Değer Farkları Hesabı :

    Madde 64– Bu hesap kıymetli maden fiyatlarında meydana gelen değişmeleri takip etmek amacı ile tutulur.

    Satınalınan kıymetli madenler standart maliyetler üzerinden ambar hesaplarına alınırlar ve gerçek maliyet ile standart maliyet arasındaki fark bu hesaba borç veya alacak kaydedilir.

    Bu hesabın borç artığı standart maliyet fiyatı ile değerlendirilmemiş kıymetli maden stoklarındaki değer azalışını, alacak artığı bu stoklardaki değer artışını gösterdiğinden yıl sonlarında bir kalemde sermaye hesabına aktarılarak kapatılır.

    TEMİNATLAR HESABI

    Teminat Alacakları Hesabı :

    Madde 65- Herhangi bir suretle Döner Sermayeye teminat olarak teslim edilen banka teminat mektubu, esham ve tahvilat bu hesaba kaydolunur.

    Madde 66– Teminat olarak teslim edilen banka teminat mektubu ile esham ve tahvilat teminatlar hesabına borç, teminat alacakları hesabına alacak kaydolunur. Teminatın ilgiliye iadesinde teminat alacakları hesabına borç, teminatlar hesabına alacak kaydedilir.

    FİŞLER VE DİĞER BELGELER

    Muhasebe Fişleri :

    Madde 67-Döner Sermayeyi ilgilendiren tahsil, ödeme ve mahsup işlemleri ve bu işlemlerin esas defterine kayıtları muhasebe fişleri ile yapılır.

    Muhasebe Fişlerinde:

    a) İşlem Tarihi

    b) Esas Defteri sıra numarası

    c) Borçlu ve alacaklı hesapların adı

    d) İşlem tutarı

    e) İşlem hakkında gerekli açıklamalar

    f) İlişik belgelerin adı

    g) İta amiri ve sorumlu saymanın

    imzaları bulunur.

    Madde 68– Muhasebe fişleri biri asıl diğeri örnek olmak üzere ikişer nüsha olarak düzenlenir. Asıl olan nüsha sarf belgelerine bağlanır ve Sayıştay’a gönderilir; örnekler dip koçanı şeklinde saymanlıkta saklanır.

    Madde 69– Döner sermaye muhasebesinde:

    a) Tahsil fişi

    b) Ödeme fişi

    c) Mahsup fişi

    olmak üzere üç çeşit fiş kullanılır.

    Veznece yapılan tahsilatla tahsil fişleri, ödemelerde ödeme fişleri kullanılır. Banka aracılığı ile yapılan tahsiller ile ödemeler için mahsup fişi kullanılır.

    Mahsup fişi, kasa ile ilgili olmayan ve tamamen mahsup işlerini ilgilendiren işlerde kullanılır.

    Ambar giriş ve çıkış fişlerine, maliyet pusulalarına ve işlemin özelliğine göre düzenlenecek diğer belge ve cetvellere göre esas defterine kaydedilecek işletme içi işlemler için de mahsup fişi düzenlenir.

    Belgeler :

    Madde 70- İşlemleri ve üçüncü kişilerle olan ilişkileri ispat eden alındılar, çekler, faturalar, senetler ve taahhütlere ilişkin kağıtlar, banka dekontları belgeleri oluşturur.

    Muhasebe İşlemlerinin dayanağı olan belgelerin asılları muhasebe fişlerinin birinci parçasına bağlanarak Sayıştay’a yollanır.

    Madde 71– Aylık ve ücret bordroları yasal hak kesintilerinin her biri ayrı ayrı gösterilecek şeklinde ayrıntılı olarak düzenlenir.

    Belge Niteliğinde Olan Kağıtlar :

    Madde 72– Döner Sermaye İşletmelerinde kullanılan aşağıda yazılı kağıtlar belge niteliğindedir.

    a) İhtiyaç pusulası

    b) Muayene tahlil veya döküm raporu

    c) Devir cetveli

    d) Ayniyat alındısı

    e) Ambardan malzeme istemi kağıdı

    f) Sipariş pusulası ve sipariş alma sözleşmesi

    g) Satış fişi ve faturalar

    h) Maliyet pusulası

    ı) İrsaliyeler

    Bu kağıtların şekli ve kullanımı Yönergelerle tespit edilir.

    Mizan, Tutanaklar ve Bilanço :

    Madde 73- İşletmenin aylık yada yıllık durumunu tesbit etmek maksadıyla her hesabın borç ve alacak toplamları ile artışlarını gösterir şekilde düzenlenen cetvellere mizan denir.

    Üç çeşit mizan vardır:

    a) Aylık Mizan

    b) Geçici Mizan

    c) Kesin Mizan

    Bilanço, kesin mizanın borç ve alacak artıkları sütunundan çıkarılan ve işletmenin belirli süre içindeki çalışma sonucunu özet halinde gösteren bir mizandır.

    Dönem sonlarında bilanço çıkarılmadan önce bir heyet tarafından işletme kasasında, ambarlarında, atelyelerinde, mevcut para, mal ve demirbaşların sayılmak, ölçülmek ve tartılmak suretiyle tesbit edilip kayıtlarla karşılaştırılmak suretiyle düzenlenen tutanaklara sayım tutanakları denir.

    Defter ve Belgelerin Düzenlenmesi :

    Madde 74– Genellikle Döner Sermaye Muhasebesi Hesap Yönetmeliğinde belirtilen defter ve belgeler kullanılır.

    Ancak işlerinin özelliği nedeniyle defter ve belgeler üzerinde kolaylaştırıcı düzenlemeler getirmeye Genel Müdürlük yetkilidir.

    İŞLEMLER

    Ambar ve Ayniyat İşlemleri :

    Madde 75- Derhal harcanabilecek ve tüketilebilecek bütün hammadde, yiyecek maddeleri ve akaryakıtlarla, uzunca süre kullanılmaya dayanıklı olmayan ve kullanılmasında değerini tüm kaybeden eşya ve malzeme ambar konusuna girer.

    Madde 76- Satınalınan veya işletmede elde edilen her çeşit madde, malzeme ve mamul, ayniyat alındısı ile ambara alınır.

    Demirbaşlar ambara alınmaksızın doğrudan doğruya Saymanlık tarafından teslim alınır ve demirbaş kaydı yapılarak kullanılacağı ayniyat mutemetliğine teslim edilir. Bedeli 5.000.- TL. yı geçmiyen veya amortilerini tamamlayan kıymetli ayniyattan satılan, imha edilen, devredilen veya herhangi bir kişinin kusuru olmaksızın kaybolan veya hasara uğrayanlar ita amirinin onayı ile bu hesaba alacak ilgili hesaplara borç yazılır.

    Madde 77- Ambardan yapılacak her türlü çıkışlar ilgili servislerce düzenlenecek istem belgelerine dayanılarak yapılır.

    Genel Müdürlükçe veya yetki verdiği takdirde yetkili birimce onaylanmayan çıkış belgelerine dayanılarak ambar çıkışı yapılamaz.

    Bu çıkış pusulalarının bir sureti işlem günü ambar memurunca saymanlığa verilir.

    Madde 78- Saymanlar makine, demirbaşa bağlı değerler ve ambar konusuna giren madde ve malzemenin muhasebesinden, ambar memurları, ayniyat mutemetleri ve atelye ambar sorumluları kendisine verilmiş madde ve malzemenin saklanmasından ve korunmasından sorumludur.

    Madde 79- Satış sureti ile mamul eşya ambarından çıkarılacak eşya, satış fişlerine dayanılarak çıkarılır.

    Bu fişler faturalara dayanılarak ilgili servislerce düzenlenir, saymanlıkça kayda alındığı belirtilerek Genel Müdürlüğün onayına sunulur.

    Atelye İşlemleri :

    Madde 80- İşlenmek üzere atelyeye verilen her çeşit hammadde ve malzeme ambardan malzeme isteme kağıdı düzenlenerek çıkarılır.

    Bunlardan üretilecek malın içine giren hammaddeler ile diğer işletme malzemeleri atelyeler defterinde ayrı ayrı bölümlere kaydedilir.

    İşlenmiş hale getirilerek atelyeden geri gönderilen eşya, maliyet pusulasına dayanılarak mamul eşya ambarına konur.

    Atelyeden satış yapılamaz. Bütün mamullerin önce ambara konulması gerekir.

    Madde 81– Maliyet pusulaları her çeşit eşya için ayrı ayrı düzenlenir. Bir cinsten olmayan birden fazla eşya için toplu olarak maliyet pusulası düzenlenemez. Siparişlere ait maliyetlerin sipariş pusulalarına paralel olarak düzenlenmesi gerekir.

    Madde 82- Sipariş için tespit edilecek fiyat Atelye Müdüründen alınacak yazılı maliyetlere dayanılarak yapılır.

    Sipariş için atelyeye verilecek hammadde ve malzeme ilgili atelye şeflerince hesap edilecek miktar üzerinden ve siparişe yetecek kadar verilir.

    Mamul eşyanın ambarca teslim alınmasından sonra maliyet pusulalarından bir örnek aynı gün saymanlığa verilir.

    Maliyet İşlemleri :

    Madde 83- Atelyelerce imal edilecek her çeşit eşyanın maliyet fiatları, maliyet pusulalarına göre tespit edilir.

    Bir mamulün maliyeti:

    a) Hammadde ve malzeme bedeli

    b) Harcanan işçilik

    c) İdare ve işletme masrafları

    d) Amortisman karşılıkları

    e) Kar

    olmak üzere beş unsurdan teşekkül eder.

    Bu unsurlardan:

    a) Hammadde ve malzeme bedelleri, mamulün meydana gelmesi için harcanan hammadde ve malzeme bedelleri toplamını,

    b) İşçilik, mamulün üretilmesi için çalışan işçilerin aylık ücret ya da yevmiye tutarlarının o işin yapılması için harcanan çalışma saatlerine isabet eden miktarını,

    c) İdare ve İşletme masrafları ve amortisman karşılığı, iş programında tesbit edilen iş hacmi ile masraf olarak gider cetveline konulan ödenekler arasındaki yüzde oranına göre hesap edilecek yönetim ve işletme giderlerinin,

    d) Amortisman karşılıkları, makine, demirbaş ve bağlı değerlerin yıl sonunda ayrılacak amortismanlarına göre tespit edilecek amorti tutarlarını,

    e) Kar, işin özelliğine göre Genel Müdürlükçe tespit edilen esaslara göre hesap edilen miktarı ifade eder.

    Madde 84- Hammadde ve malzeme kullanılmayıp yalnız işçiliğin hesaba katılması gerektiği hallerde kar maktuan tayin edilir.

    Devir İşlemleri :

    Madde 85– Saymanlarla sayman mutemetleri çeşitli nedenlerle işlerinden ayrılırken devir vermek zorundadırlar.

    Saymanların ayrılacakları güne kadar olan bütün işlemler esas ve yardımcı defterlerine tamamen geçirilip hesapların toplamları yapıldıktan sonra bir ara mizanı çıkarılarak hesap artıklarıyla vezne, banka, makine, demirbaş ve bağlı değerler mevcutları ve diğer hesapların artıkları yeni saymana devir ve teslim edilir.

    Yıl Sonu İşlemleri :

    Madde 86– Yıl sonunda bütün işlemler noksansız olarak kayda geçirildikten ve yapılacak başka iş kalmadığı anlaşıldıktan sonra mevcut demirbaşların bir listesi çıkarılır ve bunların usulüne göre amortisman payları ayrılır.

    Ayrılan amortisman toplamı bir mahsup fişi ile birikmiş amortismanlar hesabının alacağına;genel giderler hesabının borcuna kaydedilir.

    Madde 87- Sayım tutanakları esas ve yardımcı defterindeki hesaplar ve kayıtlarla karşılaştırılır. Tutanaklarla kayıtlar arasında uygunluk sağlandıktan ve bütün hesapların borç ve alacak sütunlarının toplamı yapıldıktan sonra geçici mizan çıkarılır.

    Madde 88- Birinci mizan çıkarıldıktan sonra kar ve zarar hesabına aktarılması gereken hesapların borç ve alacak sütunları eşit hale getirilmek ve borç sütunlarına geçirilen miktarlar kar ve zarar hesabının alacak sütununa, alacak sütununa geçirilen miktarlar da kar ve zarar hesabının borç sütununa kaydedilmek suretiyle bu hesaplar kapatılıp kar ve zarar hesabına aktarılır ve bilançoya esas teşkil edecek olan kesin mizan çıkarılır.

    Madde 89– Kesin mizan da çıkarıldıktan sonra borç artığı veren hesapların bu artıkları alacaklarına, alacak artığı veren hesapların alacak artıkları borcuna geçirilmek suretiyle bütün hesaplar kapatılır.

    Madde 90– Kesin mizanın borç artıkları sütunundaki miktarlar aktif tablosuna, alacak artığı sütunundaki miktarlar da pasif tablosuna geçirilmek suretiyle bilanço düzenlenir.

    Bilançonun aktif ve pasifinde yer alan hesap artıkları yeni dönemin esas defterinin birinci sahifesinde ve ait oldukları hesap sütunlarına ilk madde olarak kaydolunur. Açıklama sütununa da (geçen yıl bilançosundan devir) açıklaması yapılır.

    Bu rakamlar esas defterine paralel olarak yeni dönem yardımcı defterine de müfredatlı olarak geçirilir.

    Madde 91– Kar ve zarar hesabının borcuna aktarılan tutarlar borç tarafına, alacağına aktarılan tutarlar da alacak tarafına yazılmak suretiyle bir kar ve zarar tablosu düzenlenir.

    Bilançoya Bağlanacak Tutanaklar ve Cetveller :

    Madde 92- Döner Sermayeli Kuruluşlarca her dönem sonunda düzenlenecek bilançolar bilançoya bağlanması gereken sayım tutanakları, müfredat cetvelleri, esas defteri ve bütün bir yıllık gelir ve gider belgeleri,

    Kuruluş kanunlarında belirtilen süre içinde Sayıştay’a; bilanço ve eklerinin tasdikli birer örnekleri de aynı süre içinde Maliye ve Gümrük Bakanlığına gönderilir.

    Bilançoya bağlanması gereken tutanak ve cetveller:

    a) Bilanço izahnamesi

    b) Kar-Zarar tablosu

    c) Kasa sayım tutanağı

    d) Banka dekontu

    e) Ambar sayım tutanağı

    f) Atelyeler sayım tutanağı

    g) Demirbaş sayım tutanağı

    h) Amortisman cetveli

    ı) Alacaklar müfredat cetveli

    i) Borçlar müfredat cetveli

    j) Sermaye döküm cetveli

    k) Gelirler müfredat cetveli

    l) Giderler müfredat cetveli

    SON HÜKÜMLER

    Madde 93- Bu Yönetmelik 01/01/1986 tarihinden itibaren yürürlüğe girer.

    Madde 94- Bu Yönetmelik hükümleri Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürünce yürütülür.

    Madde 95- 832 Sayılı Sayıştay Kanunu’nun 105. maddesi hükmü uyarınca yönetmelik hakkında Sayıştay görüşü alınmıştır.