Başabaş ve Kaldıraç Analizleri

İşletmeler hedefledikleri karlılığı kendilerine sağlayacak iş hacmini belirlemek isterler. Başabaş noktası analizi ile çeşitli üretim düzeylerinde birim maliyet ve en az satış fiyatı belirlenebilir. İşletmeler en karlı üretim bileşenini de bu amaca göre düzenleyebilirler. İşletmeler yeni kurulmuş ve pazarda pay alma çabası içindeyseler belirli bir süre başabaş noktasında faaliyet göstermeyi düşünebilirler.

Doğrusal başabaş analizi bir takım varsayımlar üzerine kuruludur. Uzun dönemde doğrusal başabaş analizinin dayandığı tüm varsayımlarda değişikliklerin olması beklenebilir. Bu nedenle başabaş analizi kısa dönemli bir analiz olarak kabul edilir.

Sabit varlıkların üretim sırasında aşınması ve yıpranması kaçınılmazdır. Sabit varlıklar kullanılsalar da kullanılmasalar da içindeki bulundukları ortam (su, hava, buhar, toz vb) nedenlerle yıpranacaklardır.

Gelir tablosu başabaş noktası için revize edilirken klasik gelir tablosundaki giderler, sabit ve değişir giderler halinde gruplandırılarak iki kalem haline getirilir.

İşletmelerin sabit ve değişken giderlerinin yanısıra yarı değişken gider olarak tanımlanabilecek giderleri de mevcuttur. Yarı değişken giderler belirli üretim miktarlarında sabit, ancak üretim miktarı arttığında artan ve belli bir üretim hacminde yine sabit kalan giderlerdir. Üretim tamamen durduğunda sıfır olmayan bununla birlikte üretimin artmasıyla sıçramalar gösteren giderlerdir. Bu tür giderlere yönetici personele ödenen aylıklar, yakıt, enerji, su, haberleşme giderleri örnek gösterilebilir.

Satış miktarı arttıkça birim başına satış gelirleri azalmaktadır. Toplam giderler ise belli bir üretim hacmine kadar birim başına azalmakta ve daha sonra artmaktadır.

Satışları artan işletmelerde kârlar daha hızlı artıyorsa bu tür işletmelerin çalışma kaldıracı daha yüksektir ve risk derecesi yüksek işletmeler içinde sınıflandırılabilir. Satışları düzenli olan işletmeler üretim sürecinde daha yüksek oranda duran varlık kullanabilirler. Satışları düzenli olan işletmelerde faaliyet kaldıracı artıyorsa işletmenin kârlılığında artıştan sözedilebilir.

Sabit varlıklara yoğun yatırım yapmak durumunda olan işletmeler faaliyet ve finansal kaldıraçlardan yararlanmayı düşünebilirler. Birleşik kaldıraç etkisinden yararlanacak bir finansman politikası izlenmesi işletme ortaklarını da memnun edecektir.