Tenfiz Nedir? Tenfiz Davası Nedir?
Kanunların yerelliği ilkesi, yasama yetkisinin yerelliği gereğince, her kanun çıkarıldığı ülkede geçerlidir.
Bu kapsamda; bu kanunların uygulanması amacıyla açılan davalarda sadece dava açılan ülke sınırları içerisinde geçerlidir.
Bunun anlamı şudur; bir ülkede açılan dava sonucu mahkeme bir karar vermişse, bu kararın uygulanması yalnızca bu ülke sınırları içerisinde mümkündür….
Yani almanyada açılan bir davanın sonucun da verilen bir kararın sonucunun türkiyede uygulanmasını bekleyemezsiniz….
Bu noktada ortaya tenfiz davası girmektedir….
Peki tenfiz davası nedir?
Tanıma Tenfiz Davası, Yabancı bir ülkede verilen kararın Türkiye’de de geçerli olabilmesi için açılan dava türü. Tanıma ve Tenfiz davasını açmadan Yabancı ülkede alınan kararın Türkiye’de bir geçerliliği olmaz.
Tanıma, yabancı bir ülkede verilen bir mahkeme kararının kesin hüküm etkisinin kabul edilmesi anlamına gelir. Başka bir deyişle yargılaması yabancı bir ülkede yapılan bir hukuk davasına ilişkin hükmün, Türkiye’de yargılaması yapılmış gibi kesin hüküm oluşturması halidir.
Yalnızca çekişmeli davalar değil, çekişmesiz yargı işlerinin, kesinleşmiş ve icra kabiliyeti kazanmış veya taraflar için bağlayıcı olan yabancı hakem kararlarının da tanınması mümkündür. Tanıma kararının verilebilmesi için öncelikle bazı şartlar aranır:
İlâmın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmesi şartıyla ilâmın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı hâlde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması
Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması
O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk mahkemesine itiraz etmemiş olması
Tanıma istemi dilekçeyle yapılır. Kararın tanınmasında yararı bulunan herkes tanıma talebinde bulunabilir. Tanıma talebinde görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. Yetkili mahkeme ise davalının Türkiye’deki yerleşim yeri mahkemesi, yoksa mutad meskeninin bulunduğu yer mahkemesi, Türkiye’de yerleşim yeri veya mutad meskeni yoksa Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden biridir.
Tanıma istemine ilişkin dava basit yargılama usulüne tabidir. Eğer, çekişmeli bir dava hükmünün tanınması söz konusuysa karşı tarafın belirtilmesi zorunludur. Tanıma talebi, yabancı mahkemenin verdiği kararın tanınmasıyla sınırlıdır. Tanıma kararının verilmesi ile kesin hüküm etkisi yabancı mahkeme kararının kesinleştiği andan itibaren hüküm doğurur.
Tenfiz Davasının Şartları Neledir?
Tenfiz talebinde bulunulması için birtakım şartların sağlanması gerekmektedir, bu şartlar Milletlerarası Özel Hukuk Kanunu’nun 54. maddesinde sayılmıştır. Buna göre:
-Türkiye Cumhuriyeti ile ilâmın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşma yahut o devlette Türk Mahkemelerinden verilmiş ilâmların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiilî uygulamanın bulunması,
-İlâmın, Türk Mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmesi şartıyla ilâmın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı hâlde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması,
-Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması,
-O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk Mahkemesine itiraz etmemiş olması.
Tenfiz istemi de tanıma istemi gibi dilekçeyle yapılır. Kararın tenfiz edilmesinde hukukî yararı bulunan herkes tenfiz isteminde bulunabilir. Tenfiz talebinde görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi’dir, yetkili mahkeme ise davalının Türkiye’deki yerleşim yeri mahkemesi, yoksa mutad meskeninin bulunduğu yer mahkemesi, Türkiye’de yerleşim yeri veya mutad meskeni yoksa da Ankara, İstanbul veya İzmir Mahkemelerinden birinden istenebilecektir.
Tenfiz kararının konusu eğer çekişmeli ise, tenfiz istemine ilişkin dilekçe, duruşma günü ile birlikte karşı tarafa tebliğ edilir. İhtilâfsız kaza kararlarının tanınması ve tenfizi de aynı hükme tâbidir. Hasımsız ihtilâfsız kaza kararlarında tebliğ hükmü uygulanmaz. İstem, basit yargılama usulü hükümlerine göre incelenerek karara bağlanır. Karşı taraf ancak tenfiz şartlarının bulunmadığını veya yabancı mahkeme ilâmının kısmen veya tamamen yerine getirilmiş yahut yerine getirilmesine engel bir sebep ortaya çıkmış olduğunu öne sürerek itiraz edebilir.
Tenfize konu karar eğer boşanmaya ilişkinse, tenfiz davası sonuçlanıncaya değin evlilik Türkiye’de hukuken hükmünü devam ettirir. Tanıma ve tenfiz davaları yabancı ülkede görülmüş olan davadan farklı bir dava olduğu için tenfiz davasında yabancı ülkede süren yargılama açısından milletlerarası derdestlik itirazı ileri sürülemez.
Fransa’da yaşayan Türk vatandaşları, boşanma davasını ister Fransa’da, ister Türkiye’de açabilirler. Boşanma davası Fransız Mahkemesinde açıldığı takdirde, taraflardan her ikisi de Türk Vatandaşı ise, davada Türk Hukuk kuralları uygulanacaktır. Taraflardan birisi Türk, diğeri Fransa vatandaşı ise Mahkeme Fransız hukuk kurallarını uygulayacaktır. Fransız Mahkemesi tarafından verilmiş olan boşanma kararının Türkiye’de hükmü yoktur. Bu boşanma kararının Türkiye’de geçerli olması için tanınması ve tenfizi gerekmektedir. Tanıma ve tenfiz davalarında, Türk Mahkemeleri tarafından kontrol edilecek husus, Türk Hukuk kurallarının doğru uygulayıp uygulamadığını veya Fransa Hukuk kuralları uygulandı ise, bu durumun Türk kamu düzenini ihlal edip etmediği yönündedir.
Fransa mahkemelerince verilen kararların ülkemizde hüküm doğurabilmesi için bir dava açılması gerekmektedir. Hükmün niteliğine göre açılacak dava tanıma davası veya tenfiz davası olacaktır. İcra edilebilirliği bulunan her türlü karar tenfiz davası ile ülkemizde hüküm doğurmaktadır. İcra yeteneği bulunmayan hukuksal bir durumu gösteren her türlü karar ise tanıma davası ile hüküm doğurmaktadır. Örneğin Fransa’da alınmış bir boşanma kararı ülkemizde tanıma davası ile hüküm doğuracakken, verilen bir nafaka kararı ise tenfiz davası ile hüküm doğuracaktır.
TANIMA VE TENFİZ NE DEMEKTİR ?
Tenfiz ; verildiği ülkeden başka bir ülkede bir mahkeme hükmünün zorla icra etkisini göstermesidir. Tenfiz davasının açılabilmesi ise tanıma davasının şartlarından başka iki şart daha aranmaktadır:
- Karşılıklılık İlkesi: İki devlet arasında bu konuda bir anlaşma ya da böyle bir anlaşma olmasa dahi fiilen tenfize dair bir uygulama varsa veya yabancı ülke yasalarında ilamlarının tenfizine ilişkin bir hüküm varsa yabancı mahkeme ilamı tenfiz edilebilir.
- Savunma Hakkına Uyulmuş Olması: O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyapta hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk Mahkemesine itiraz etmemiş olması gereklidir.
Tanıma ; yabancı bir ülkede bir mahkeme hükmünün kesin hüküm etkisinin kabul edilmesi demektir. Tanıma davasının açılabilmesi aşağıdaki şartlara bağlıdır:
- Yabancı mahkemeler tarafından verilmiş bir ilam olmalıdır.
- Dava konusu ilamın şekli ve maddi anlamda kesinleşmiş olması gerekir.
- İlamın Hukuk Davalarına İlişkin Olması Gerekir.
- Yabancı İlamın Türk Mahkemelerinin Münhasır Yetkisine Girmeyen Bir Konuda Verilmiş Olması Gerekir.
- Dava Konusu Yabancı İlamın Türk Kamu Düzenine Açıkça Aykırı Olmaması Gerekir.
- Yabancı İlamın Kanunlar İhtilafı Kurallarına Uygun Olması Gerekir.
Fransa’daki Mahkemenin verdiği boşanma kararı Türk Mahkemelerince tanıma veya tenfiz yolu ile kabul edilmedikçe, taraflar Türkiye’de boşanmış sayılmazlar.
Böyle bir durumda;
- Taraflar Türkiye’de halen evli olarak kabul edileceğinden, evlilik birliğinden kaynaklanan tüm haklar devam edecektir. Miras ve edinilen mallar açısından ileride sorunlar çıkabilecektir
- Evlilik birliği Türkiye’de devam ediyor göründüğünden, tarafların yeniden evlenmesi de mümkün olmayacak, buna rağmen yapılmış olan evlilikler bir hüküm taşımayacaktır.
- Fransa’da boşanmış fakat bu boşanma kararını Türk Mahkemesinde tanıtmamış olan vatandaşlarımız, daha sonra Türk Vatandaşlığından çıkıp başka ülke vatandaşlığına geçseler bile, tekrar evlilik yapmak istediklerinde (özellikle yeni evlilik bir Türk Vatandaşı ile olacak ise) sorun yaşayacaklardır. Çünkü Türkiye’de halen evli görünmektedir.
Tanıma yabancı bir mahkeme ilamının diğer ülkedeki kanunların içerdiği koşullara uygunluğunun tespiti iken , tenfiz bu koşullara uygun olan ve Türkiye’de tanınmış olan yabancı mahkeme ilamının icrasına karar verilmesidir. Yani bir yabancı mahkeme ilamının tenfizine karar verilmesi demek , aynı zamanda bu ilamdaki hükmün kanuni açıdan varlığı ve kesinliğinin de tanınması demektir.
Fransa’da alınmış olan boşanma kararlarının Türkiye’de tanınmasını sağlamaktayız ve bunu Paris’te olan ofisimizde ve Paris, Lyon, Marseille, Bordeaux, Strasbourg ve Nantes Konsolosluklari aracılığı ile vekalet vererek bu avukatlık hizmetini Fransa’da alabilirsiniz.
TANIMA TENFİZ DAVASINDA ONAY VE APOSTİL NEDİR
Onay, Fransız mahkemesi tarafından verilmiş olan kararların, resmi bir merci tarafından verildiğini izah eden işlemdir. Lahey anlaşmasını imzalayan ülkelerden biri olan Fransa’da alınan kararlarda “apostille” onay yerine geçer.
Apostil 5 Ekim 1961 tarihinde Den Haag’da taraf ülkelerce imzalanan Lahey Konvansiyonuna göre, bir ülkede düzenlenen resmi bir belgenin diğer bir ülkede ibraz edilebilmesine olanak sağlayan bir onaydır. Apostil, taraftar (sözleşmeyi imzalayan) bir ülkenin sınırları dahilinde düzenlenen, diğer bir taraftar ülkenin sınırları içinde ibraz edilmesi gereken resmi belgeler için, bu belgenin hangi yetkili makamdan verildiğini belirten o ülkenin (belgenin düzenlendiği ülkenin) yetkili makamları tarafından yapılan bir onaydır (belge hangi ülkede düzenlendiyse apostil o ülkede yapılır). Sözleşme taraftarı her ülke, apostilin hangi makamlarca düzenleneceğini kendi belirler. Türk mahkemeleri karar üzerinde konsolosluk onayı ya da apostille görmeden tanıma kararı vermez.
BOŞANMA TANIMA TENFİZ DAVASI NE KADAR SÜRER ?
Boşanma kararının Türkiye’de tanınması tarafların ulaşılabilirliğine bağlıdır. Eğer her iki tarafında avukatı duruşmada hazır ise tanıma tek celsede gerçekleşecektir. Aksi takdirde davalı eş Fransa’da ise Fransa’ya tebligat yapılması gerekecektir. Davalı eş itirazda bulunmazsa yine tanıma gerçekleşir.
TANIMA VE TENFİZ ARASINDAKİ FARKLAR NELERDİR ?
- Tanıma kararı , Fransız mahkeme kararının tespit edilmesine yönelik bir karardır. Tanıma kararında, tenfiz de olduğu şekilde devlet organlarının harekete geçme ve işlem yapması gerekmemektedir.
- Tenfizde aranmakta olan bütün koşullar tanıma için aranmamaktadır. Tanımada daha az koşul bulunmaktadır.
- Fransız mahkeme kararına tanıma kararı alınması için tenfiz kararı alma şartı bulunmamaktadır. Fakat Fransız mahkeme kararına tenfiz kararı alabilmek için tanıma kararı şartı bulunmaktadır. Yani tenfiz kararı tanıma kararını kapsamaktadır.
- Tanıma ; görülmekte olan dava sırasında ya da bağımsız bir dava vasıtası ile verilebilir. Tenfiz ; sadece bağımsız bir dava yolu ile verilebilir.
- Tanıma kararı kesinleşmiş olan bütün mahkeme kararları için verilebilir. Tenfiz kararları ise sadece eda kararları hakkında verilebilmektedir.
- Tanımada kesin hüküm etkisinin , hükmün verildiği ülkede kesinleşme tarihinden itibaren geçerlidir. Tenfizin zorla icra etkisi ise , tenfiz kararının kesinleştiği tarih ile geçerli olmaktadır.
BOŞANMA TANIMA TENFİZ DAVASI AÇMA SÜRESİ
Fransa’da yapılmış bir boşanmayı Türk Mahkemelerinde tanıtmak için konulmuş bir süre kısıtlaması olmamakla beraber, boşanma kararının tanıtılmamasından kaynaklanacak sorunlar doğacaktır.
- Türkiye’de taraflar halen evli görüneceğinden, eşlerden birisi öldüğü takdirde, diğer eş onun mirasından pay sahibi olabilecektir.
- Fransa’da verilen boşanma kararının üzerinden yıllar geçmesi, ileride açılacak Boşanma tanıma davasında, karşı tarafın tebligat adresini değiştirmesi neticesini doğurabilir. Boşanma tanıma ve tenfiz davalarında, karşı tarafa tebligat yapılması zorunlu olduğundan, bu dava çok uzayacak, hatta tebligat yapılamaz ise sonuçlanmayacaktır.
BOŞANMA TANIMA TENFİZ YETKİLİ MAHKEME
Fransa’da verilen boşanma kararının Türk Mahkemeleri tarafından tanınması ve tenfizi için açılacak davada yetkili Mahkeme, davalı tarafın Türkiye’deki ikametgahı mahkemesidir. Davalı tarafın Türkiye’de ikametgahı bulunmuyor ise, sakini olduğu yerin mahkemesi yetkilidir. Bu da yok ise Boşanma tanıma tenfiz davası için, Ankara, İstanbul, İzmir mahkemeleri yetkilidir.
TANIMA TENFİZ DAVASINDA TARAFLARIN TÜRKİYE’YE GELMESİ GEREKLİ MİDİR ?
Fransa’da almış olduğunuz boşanma kararının Türkiye’de tanınması ve tenfizi için, Türkiye’de baroya kayitli bulunan bir Avukata vekaletname verdiğiniz takdirde, dava için Türkiye’ye gitmeniz gerekli değildir. Ayrıca, Türkiye’deki tanıma davası için eski (davalı) eşin duruşmaya gelmesi de gerekli değildir. Fakat davalı eşe Türk Mahkemesi tarafından çıkarılacak tebligatın kendisine ulaşması gerekmektedir. Davalı eşe tebligat ulaşmadan tanıma kararı verilmesi mümkün değildir. Bu konuda en doğru ve en hızlı çözüm her iki tarafın Türkiye’de birer Avukat’a vekalet vermesi olacaktır.
Kaynak:hukukdesteği.com, doyurur.av.tr, hukukcum.com,