İnşaat ve Tahhüt İşlerinde Vergiyi Doğuran Olay
İnşaat ve Tahhüt İşlerinde Vergiyi Doğuran Olay
Bir vergi borcunun meydana gelmesi için bazı şartların meydana gelmesi gerekir. Bir olay bir işlem veya bir durum dolayısıyla vergi borcu doğar ( Erginay, 1990:42 ) Başka bir ifade ile vergi yükümlüsünü vergi borçlusu haline getiren fiil ve olay vergiyi doğuran olay olarak adlandırılır. Türk,1992:179) Vergiyi doğuran olay özellikle vergilendirme döneminin saptanması açısından önemlidir. (Kırbaş, 1984:76)
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde vergiyi doğuran olay işin bitimidir. Nitekim G.V.K. Madde 44’ te “ İnşaat ve onarma işerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih; diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir.
10
Bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her ne nam ile olursa olsun elde edilen hasılat, bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kâr ve zararın tespitinde dikkate alınır.”
5035 Sayılı Kanunun 48 maddesiyle değişen ve 01.01.2004 tarihinden itibaren geçerli olan bu yasa maddesinden de anlaşılacağı üzere işin bitim tarihleri farklı şekilde tanımlanmıştır. Bunlar;
1. Geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan işlerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idare onaylandığı tarih işin bitim tarihi kabul edilmiştir. Tutanağın imzalanması ve idarece onaylanmasına rağmen işte bir takım noksanlar bulunursa dahi iş bitmiş sayılır. Kamu kuruluşlarına yapılan, işler bu usule tabidir. Örneğin bir inşaat onarım işinin tamamlanması nedeniyle 28.12.2004 tarihinde geçici kabul tutanağı düzenlenmiştir Ancak idarece (yetkililerce) yapılan kontroller neticesinde eksiklikler tespit edilmiş ve bu eksiklikler inşaat işletmesi tarafından giderildiği için 20.01.2005 tarihinde geçici kabul idarece onaylanmıştır. Bu durumda, kar ve zarar tespitinde 20.01.2005 tarihi esas alınacak ve bu işten elde edilen kazanç 2005 yılının kazancı olarak vergilendirilecektir.
2. Geçici ve kesin kabul usulüne tabi olmayan işlerde fiilen tamamlandığı tarih işin bitim tarihi sayılır. Kamu kuruluşlarına yapılan işler dışındaki işler genellikle geçici ve kesin kabul usulüne bağlı değildir. Bu nedenle bu işlerde işin fiilen tamamlanma tarihi işin bitim tarihi sayılır. Örneğin X inşaat işletmesi Z işletmesi adına yapımını üstlendiği ve yapımına 10.10.1999 tarihinde başladığı fabrika inşaatını 15.03.2004.tarihinde tamamlamış ve teslim etmiştir. X işletmesi işi fiilen 15.03.2004 tarihinde tamamlaması nedeniyle bu işten elde ettiği kazanç 2004 yılının kazancı sayılacaktır
3. İnşaat/taahhüt ve onarma işinin çeşitli nedenlerle müteahhit tarafından bırakıldığı tarih, fiilen bırakma tarihi kabul edilip, iş bitmiş sayılacaktır. Örneğin Y inşaat işletmesi K işletmesi adına yapımını üstlendiği ve yapımına 10.11.2000 tarihinde başladığı Yönetim Binası inşaatını iş sahibinin sözleşme koşullarını yerine getirmemesi nedeniyle 28.07.2004 tarihinde sözleşme sonlandırılarak Yönetim binası inşaatının yapımı fiilen sona erdirilmiştir. Y işletmesi işi fiilen 18.07.2004 tarihinde bıraktığı için bu tarih itibari ile iş bitmiş sayılacaktır ve bu işten elde ettiği kazanç 2004 yılının kazancı sayılacaktır.
Diğer taraftan işin bitiminden sonra ortaya çıkan gelirler ve giderler ortaya çıktıkları yılın kazancı sayılırlar. Örneğin 30.12.2005 tarihinde geçici kabul tutanağı idarece onaylanan ve 42 maddeye göre bitmiş kabul edilen bir yıllara yaygın stadyum inşaatında sonradan tespit edilen eksiklikler ( veya istenen ek işler ) nedeniyle kesin kabulü yapılmamıştır. Kesin kabul için eksiklikler ( veya ek işler ) 25.01.2006 tarihinde tamamlanmış ve bu işlemlerden dolayı 10.000 YTL. Hasılat elde edilmiş ve buna karşılık 9.500 YTL gider ortaya çıkmıştır. 42.madde gereği elde edilen 10.000 YTL. Hasılat ve 9.500 YTL. Gider 2006 yılına ait olup, buradan elde edilen 500 YTL. kazanç olarak vergilendirilecektir.