Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Denetim Faaliyetlerine İlişkin Düzenlemeler

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Denetim Faaliyetlerine İlişkin Düzenlemeler: 

3568 sayılı Kanunda üç tane meslek ünvanı yer almaktadır. Bunlardan denetim yetkisi olanlar serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavir ünvanına sahip meslek mensuplarıdır. Serbest muhasebecilerin ise denetim yetkisi yoktur.

Serbest muhasebecilerin görevi; gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerin, genel kabul görmüş muhasebe prensipleri ve ilgili mevzuat hükümleri gereğince defterlerini tutmak, bilanço, kar-zarar tablosu ve beyannameleri ile diğer belgelerini düzenlemek ve benzeri işleri yapmaktır. Serbest muhasebecilerin denetim yapma yetkisi ve görevi yoktur.

Serbest muhasebeci mali müşavirlerin görev ve yetkileri ise Kanun’un 2’nci maddesinde şöyle açıklanmıştır;

Gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerin;

1. Genel kabul görmüş muhasebe prensipleri ile ilgili mevzuat hükümleri gereğince, defterlerini tutmak, bilanço, kar-zarar tablosu ve beyannameleri ile diğer belgelerini düzenlemek ve benzeri işleri yapmak,
2. Muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek, işletmecilik, muhasebe, finans, mali mevzuat ve bunların uygulamaları ile ilgili işlerini düzenlemek veya bu konularda müşavirlik yapmak,
3. Yukarıdaki bentte yazılı konularda, belgelerine dayanılarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak, mali tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek, tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri yapmaktır.

Yine aynı maddede, yeminli mali müşavirlerin de görev ve yetkileri açıklanmıştır.

Yeminli mali müşavirler, yukarıda (b) ve (c)’de belirtilen işleri yapmanın yanında tasdik işlerini yapmaya da yetkilidirler.

Yeminli mali müşavirler, muhasebe ile ilgili defter tutamazlar, muhasebe bürosu açamazlar ve muhasebe bürolarına ortak olamazlar.

Serbest muhasebeci mali müşavirlerin ve yeminli mali müşavirlerin yapacakları denetimlerle ilgili esaslar ise, 03.01.1990 tarihli Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ile belirlenmiştir. Yönetmeliğin 48’nci ve 49’ncu maddelerinde denetimin amacı şöyle açıklanmıştır:

Denetim, ilgili mevzuat ve genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine uygun olarak ekonomik olayların gerçek mahiyetinin muhasebe kayıtlarında yer alıp almadığını tarafsız olarak kayıtları ile araştırarak sonuçlandıran ve onaylayan sistematik bir çalışmadır. Bu denetimin amacı, firma, kurum ve kuruluşların sahip ve ortaklarına, alacaklıları ile kredi kuruluşlarına, işçi ve işveren kuruluşlarına, devletin ekonomik ve idari birimleri ile ayrıca vergi idaresine bunların mali tablolarında yer alan kayıtların gerçeğe uygun, doğru ve güvenilir olduğunu ortaya koymaktır.

Yönetmeliğin[1] 50’nci maddesinde ise, serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavirlerce yapılacak denetim faaliyetleri açıklanmıştır. Denetim faaliyeti, kurum ve kuruluşların ilgililere sundukları bilgilerin gerçeğe uygun, doğru ve güvenilir olduğunun tespitine yönelik tarafsız meslek mensubunca aşağıda belirtilen hususların araştırılması ile gerçekleşir.

1. Kurum ve kuruluşların varlıklarının kurum ve kuruluşların yararına kullanılıp kullanılmadığı,
2. Varlıkların adet ve değer olarak kayıtlarda gösterilip gösterilmediği,
3. Varlıkların ilgili mevzuat ve muhasebe prensiplerine uygun ve doğru olarak değerlendirilip, değerlendirilmediği,
4. Varlıklara giren ve çıkan değerlerin kayıtlarda tam ve doğru olarak yer alıp almadığı,
5. İşletmenin borç ve alacaklarındaki artış ve azalışların tam ve doğru olarak gösterilip gösterilmediği,
6. Kurum ve kuruluşların ekonomik faaliyetleri sonucu varlık artış ve azalışlarının kayıtlar ile mali tablolarda tam ve doğru olarak hesaplanıp, hesaplanmadığı,
7. Mali tabloların ilgili mevzuat ve genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine uygun düzenlenip düzenlenmediği,
8. Mali tablolara dayalı vergi beyannameleri ile diğer beyanname ve belgelerin ilgili mevzuata uygun olup olmadığı.

Bu madde ile, serbest muhasebeci mali müşavirlerin ve yeminli mali müşavirlerin denetim faaliyeti çerçevesinde araştırmaları gereken hususlar açıklanmış,aynı zamanda denetim faaliyetinin kapsamı da belirlenmiştir.

[1] SM,SMM,ve YMM’ lerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik