Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı

132 Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabı

Hesabın niteliği

MADDE 71- (1) Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabı; yılı bütçe kanunu veya ilgili mevzuatına dayanılarak vadesi faaliyet dönemiyle sınırlı olmak üzere, nakit olarak veya özel tertip iç borçlanma senedi ihracı suretiyle ikrazen verilen borçlardan kaynaklanan alacaklar, anaparaya eklenen faiz, masraf ve kur farkları, ikraz anlaşmasına dayanmayan teşvik uygulamaları çerçevesinde verilen krediler, duran varlıklar ana hesap grubu içindeki kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı alacaklardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inmiş olanlar, alacağın borçlusu ve döviz cinsi değiştirilen tutarlar, alacağı etkileyen diğer işlemler sonucu oluşan tutarlar ile bu alacaklara karşılık nakden veya mahsuben yapılan tahsilatlar, terkin veya tecil edilen tutarlar ve terkin veya tecilin iptalinden doğan tutarların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

MADDE 72- (1) Mevzuatı gereği ikraz anlaşmalarıyla yapılan borç verme işlemleri ile teşvik amaçlı kredi verilmesi işlemleri bütçedeki ödeneğine dayanılarak gerçekleştirilir. Bunlardan yapılan anapara ve faiz tahsilatları bütçeye gelir kaydedilir. İkraz anlaşmaları gereği özel tertip iç borçlanma senedi ihracı yoluyla yapılan borç verme işlemleri ise bütçeleştirilmeden gerçekleştirilir ve anapara tahsilatı bütçe ile ilişkilendirilmez. İkrazen verilen özel tertip iç borçlanma senetlerinden kaynaklanan hazine alacaklarının ilgili mevzuat çerçevesinde silinmesi hâlinde bu tutarlar yılı bütçesindeki ödeneğine dayanılarak bütçeye gider olarak kaydedilir.

(2) Özel tertip iç borçlanma senedi karşılığı olmayan kurumca verilen borçlardan doğan alacaklara ilişkin olarak hesaplanan işlemiş faizlerden alacağın aslına ilave edilenler bütçe ödenekleriyle ilişkilendirilmek suretiyle hesaplara kaydedilir. Ancak, alacağın aslına ilave edilen faizlerden yılı bütçe olanaklarıyla karşılanma imkânı olmadığı anlaşılan tutarlar, ödeneği temin edildiğinde bütçe ve ödenek hesapları ile ilişkilendirilmek üzere hesaplara alınır. Bütçe ödenekleriyle ilişkilendirilmeden hesaplara alınan tutarlardan ödeneği temin edilenler, ödeneğinin temin edildiği yılın bütçesine gider kaydedilir.

(3) Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı alacaklardan, vadesinde tahsil edilemeyenler takipteki kurum alacakları hesabına aktarılarak takibe alınır.

(4) Yıl sonlarında bu hesapta kayıtlı alacaklara ilişkin olarak ikraz anlaşmaları ve teşvik mevzuatı çerçevesinde hesaplanan ve takip eden yılda tahsili gereken işlemiş faizler, dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki gelir tahakkukları hesabına kaydedilir.

(5) Hazine alacaklarının takip ve tahsili 18/10/2005 tarihli ve 25970 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hazine Alacaklarının Yönetimi, Takip ve Tahsiline Dair Yönetmelik hükümlerine göre gerçekleştirilir.

Hesabın işleyişi

MADDE 73- (1) Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

1. a) Borç

1) Bütçedeki ödeneğine dayanılarak yapılan ve vadesi faaliyet dönemiyle sınırlı olan borç verme işlemlerinden doğan alacaklar bir taraftan bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2) İlgili kanunlar çerçevesinde, özel tertip iç borçlanma senedi ihraç edilmesi suretiyle vadesi faaliyet dönemiyle sınırlı olmak üzere ikrazen verilen tutarlar bu hesaba borç, 305-Bonolar Hesabı veya 404-Tahviller Hesabına alacak kaydedilir.

3) Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı, ikrazen verilen özel tertip iç borçlanma senetlerinden kaynaklanan alacaklara ilişkin olarak yapılan kupon ödemeleri ve kuponsuz senetler için vade sonu faiz ödemelerinden alacağın aslına ilave edilmesi ve faaliyet döneminde tahsili gereken tutarlar, ödeme tarihinde bu hesaba borç, faiz tutarının, ödemenin yapıldığı yıla ait kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir. Aynı zamanda söz konusu faiz giderinin içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı ise 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Faiz giderinin tamamı, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4) Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı özel tertip iç borçlanma senedi karşılığı olmayan alacaklara ilişkin olarak hesaplanan işlemiş faizlerden, alacağın aslına ilave edilen ve faaliyet döneminde tahsili gerekenler bu hesaba borç, faiz tutarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir. Ayrıca, ödeneği temin edildiğinde söz konusu tutar 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5) Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı ikrazen verilen özel tertip iç borçlanma senedi karşılığı alacaklardan, vadesi faaliyet dönemi ile sınırlı olarak senet değişimi yapılanlara ilişkin işlemiş faiz tutarı bu hesaba borç, söz konusu faiz tutarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir. Geri alınan ikrazen verilmiş özel tertip iç borçlanma senedinin anapara tutarı 305-Bonolar Hesabı veya 304-Cari Yılda Ödenecek Tahviller Hesabı ya da 404-Tahviller Hesabına, işlemiş faiz giderinin içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı ise 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, anapara ve faiz karşılığı ihraç edilen özel tertip iç borçlanma senedi tutarı 305-Bonolar Hesabı veya 404-Tahviller Hesabına alacak kaydedilir. Faiz giderinin tamamı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

6) Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı alacaklardan; ikrazen özel tertip iç borçlanma senedi karşılığı olanların düzenlenecek ikraz anlaşmalarıyla faaliyet dönemi ile sınırlı olarak ertelenmesi hâlinde, anapara ve işlemiş faiz tutarı toplamı bu hesaba borç; anapara tutarı ile varsa anaparaya eklenmiş olan faiz toplamı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş faiz gelirinin içinde bulunulan döneme ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş dönemlere ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

7) Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan bütçedeki ödeneğine dayanılarak verilmiş olanların, düzenlenecek ikraz anlaşmalarıyla veya teşvik mevzuatı çerçevesinde faaliyet dönemi ile sınırlı olarak ertelenmesi hâlinde, anapara ve işlemiş faiz tutarı toplamı bu hesaba borç, anapara tutarı ile varsa anaparaya eklenmiş olan faiz toplamı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş faiz gelirinin içinde bulunulan döneme ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş dönemlere ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir. Ayrıca, ödeneği temin edildiğinde söz konusu faiz tutarı, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

8) Dönem sonunda, duran varlıklar ana hesap grubundaki kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan vadesi bir yılın altına inenler bu hesaba borç, 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

9) Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli tutarların, kupon ödeme tarihlerinde Hazine Müsteşarlığınca belirlenen kur üzerinden değerlemesi ile ay sonlarında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

1. b) Alacak

1) Bütçedeki ödeneğine dayanılarak verilen borçların anapara ve faizleri karşılığı yapılan tahsilat, bir taraftan 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç, anapara ve anaparaya eklenmiş faiz tutarı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş faiz tutarının içinde bulunulan döneme ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş dönemlere ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak; diğer taraftan tahsilatın tamamı 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

2) İlgili kanunlar çerçevesinde ikrazen verilen özel tertip iç borçlanma senetlerinden kaynaklanan alacakların vadesinde nakden tahsil edilmesi hâlinde, bir taraftan anapara ve anaparaya eklenmiş faiz tutarı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş faiz tutarının içinde bulunulan döneme ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabı, geçmiş dönemlere ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak, tamamı 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç; diğer taraftan faiz gelirinin tamamı 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

3) İlgili kanunlar çerçevesinde ikrazen verilen özel tertip iç borçlanma senetlerinden kaynaklanan alacakların vadesinde kurum ve kuruluşların görev zararı alacaklarına mahsup edilmesi hâlinde, bir taraftan anapara ve anaparaya eklenmiş faiz tutarı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş faiz tutarının içinde bulunulan döneme ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş dönemlere ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak, anapara ve faiz tutarı 630-Giderler Hesabına borç; diğer taraftan faiz tutarının tamamı 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir. Ayrıca, ödeneği temin edildiğinde anapara ve faiz tutarı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir.

4) İlgili kanunlar çerçevesinde ikrazen verilen özel tertip iç borçlanma senetlerinden kaynaklanan alacakların vadesinde kurum ve kuruluşların ödenmemiş sermayesine mahsubu hâlinde, bir taraftan anapara ve anaparaya eklenmiş faiz tutarı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş faiz tutarının içinde bulunulan döneme ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş dönemlere ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak, anapara ve faiz tutarı ilgili malî duran varlık hesabına borç; diğer taraftan faiz tutarının tamamı 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir. Ayrıca, ödeneği temin edildiğinde anapara ve faiz tutarı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir.

5) Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan, herhangi bir nedenle tenzil veya terkini gereken tutarlar 630-Giderler Hesabına borç, anapara tutarı ve varsa anaparaya eklenmiş faiz toplamı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş faizlerin içinde bulunulan döneme ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş dönemlere ait olan kısmı 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir. Ayrıca, ödeneği temin edildiğinde anapara ve faiz tutarı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir.

6) Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı alacaklardan ikrazen özel tertip iç borçlanma senedi karşılığı olanların, senetlerin iade edilmesi şeklinde tahsil edilmesi durumunda, senedin anapara tutarı ve varsa anaparaya eklenmiş faiz toplamı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş faizleri 181-Gelir Tahakkukları Hesabı veya 600-Gelirler Hesabına alacak; senedin anapara tutarı ilgisine göre 305-Bonolar Hesabı veya 304-Cari Yılda Ödenecek Tahviller Hesabı ya da 404-Tahviller Hesabına, senedin işlemiş faiz borcu tutarı ise ilgisine göre 630-Giderler Hesabı veya 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç kaydedilir.

7) Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan bütçedeki ödeneğine dayanılarak verilmiş olanların, düzenlenecek ikraz anlaşmaları ile faaliyet dönemini aşan bir süreyle ertelenmesi hâlinde, anapara tutarı ve varsa anaparaya eklenmiş faizi bu hesaba, anaparaya eklenmemiş faizin içinde bulunulan döneme ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş dönemlere ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak, anapara ve işlemiş faiz tutarı toplamı 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç kaydedilir. Ayrıca, ödeneği temin edildiğinde söz konusu faiz tutarı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir.

8) Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı alacaklardan ikrazen özel tertip iç borçlanma senedi karşılığı olanların, düzenlenecek ikraz anlaşmaları ile faaliyet dönemini aşan bir süreyle ertelenmesi hâlinde, anapara tutarı ve varsa anaparaya eklenmiş faiz toplamı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş faizin içinde bulunulan döneme ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş dönemlere ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak, anapara ve işlemiş faiz tutarı toplamı 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

9) Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı alacaklardan vadesinde tahsil edilemeyenler ile varsa anaparaya eklenmiş faiz tutarı bu hesaba, herhangi bir şekilde anaparaya eklenmemiş işlemiş faiz alacakları ilgisine göre 181-Gelir Tahakkukları Hesabı veya 600-Gelirler Hesabına alacak, tamamı 137-Takipteki Kurum Alacakları Hesabına borç kaydedilir.

10) Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli tutarların, kupon ödeme tarihlerinde Hazine Müsteşarlığınca belirlenen kur üzerinden değerlemesi ile ay sonlarında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.