Staj Yapan Öğrenciler Nasıl Sigortalanacak?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Bazı Sigorta Kollarının Uygulayacağı Sigortalılar” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde; “(Değişik:13.2.2011-6111/24 md.) 5.6.1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası; meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunun 46 ıncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, 82 inci maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır. Bu bentte sayılanlar, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının ( a ) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır.” Hükmü, mezkûr Kanun’un “Sigortalılığın Başlangıcı” başlıklı 7 inci maddesinde; “ Sigorta hak ve yükümlülükleri 4 üncü maddenin birinci fıkrasının; (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için çalışmaya, mesleki eğitime veya staja başladıkları tarihten itibaren başlar.” Hükmü ve aynı Kanun’un “Prim ödeme yükümlüsü” başlıklı 87 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde; “Bu Kanunun uygulanmasında kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası ve isteğe bağlı sigorta bakımından: 5 inci maddenin (b) bendinde belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim görenler ile meslek liselerinde staja tabi tutulan öğrenciler için Milli Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar, yükseköğrenim arasında staja tabi tutulan öğrenciler için öğrenim gördükleri yükseköğretim kurumu, prim ödeme yükümlüsü” hükmü vazolunmuştur.

28.09.2008 tarihli ve 27011 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 5510 Sayılı Kanun Gereğince Sigortalı Sayılanlar, Sayılmayanlar, Sigortalılığın Başlangıcı, Kuruma Bildirilmesi ve Sona Ermesi Hakkında Tebliğ’in III- Sigortalılığın Başlangıcı ve Kuruma Bildirilmesi Bölümünün A- Hizmet Akdine Tabi Çalışanlar kısmının birinci fıkrasında; “5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında hizmet akdine tabi sigortalı sayılanlar için sigortalılık, çalışmaya, mesleki eğitime veya zorunlu staja, başladıkları tarihten itibaren başlar. İşverenler, söz konusu sigortalıları bu tarihlerden önce örneği Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğiyle belirlenen sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmek zorundadır.” Düzenlemesine ve üçüncü fıkrasında; “Hizmet akdi ile çalışmamakla birlikte 3308 sayılı Kanunda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrencilerin bildirimleri, Milli Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar, yükseköğrenim sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler için ise öğrenim gördükleri yükseköğretim kurumlarınca yapılır.” Düzenlemesine yer verilmiştir.

5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin (b) 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası; meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi alınmakta olup 1.3.2011 tarihinden itibaren yapılan düzenleme ile bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanmaktadır.

Yine, 6111 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin (b) bendi ile 87 inci maddesinin ( e ) bendinde yer alan “zorunlu” ibaresi madde metninden çıkarılarak 1.3.2011 tarihinden itibaren yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrencilerden okudukları eğitim kurumlarında zorunlu staj şartı bulunanlar yanında okul tarafından staj yapması uygun görülen öğrencilerin de staja başladıkları tarih itibariyle sigortalı sayılmalarına imkân sağlanmıştır.

Kanunun 87 inci maddesinin ( e ) bendinde ise 5 inci maddenin (b) bendinde belirtilenlerden yükseköğretim sırasında staja tabi tutulan öğrencilerin öğrenim gördükleri yükseköğretim kurumu prim ödeme yükümlüsü olarak tanımlanmıştır.

Okumakta oldukları eğitim kurumlarının yönetmelikleri veya burs şartları gereğince işyerinde mecburi staja tabi tutulan öğrenciler, bu stajları müddetince ücret almış olsalar dahi işyerlerindeki çalışmaları serbest irade beyanı ile değil, ilgili eğitim kurumlarının statülerinden doğan bir zorunluluğa dayandığından stajda geçen sürelerde, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Bazı sigorta kollarının uygulanacağı sigortalar” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasının değişik (b) bendine göre, sadece iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanmaktadır.

Söz konusu öğrenciler bu iki sigorta kolu anlamında kısmi olarak, 5510 sayılı Kanunu’nun 4/1-a maddesi kapsamında sigortalı sayılmaktadır. Bunların prim ödeme yükümlüsü, öğrenim gördükleri yüksek öğretim kurumudur. Sigortalı işe giriş bildirgesinin yükseköğretim kurumunca staja başlamadan önce yapılması gerekir. Aksi halde, bu durumdaki her bir öğrenci için asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır.