Senelere Sari İnşaat ve Onarım İşinde Gelir Vergisi Tevkifatı

YILLARA YAYGIN YAPIM VE ONARIM İŞLERİNDE GELİR VERGİSİ KESİNTİSİ

Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesi 3. bendi uyarınca yıllara yaygın yapım ve onarım niteliği taşıyan işlerden %5 oranında vergi kesintisi yapılır.

a-Kesintisi Yapmakla Sorumlu Olanlar
Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinde sayılan kişi ve kurumlar, G.V. Kanununun 42. maddesi kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (kurumlar dahil) ödedikleri istihkak bedellerinden, avans olarak ödenenler dahil bu ödemeleri nakden veya hesaben yaptıkları sırada %5 vergi kesintisi yapmakla yükümlüdürler. Vergi kesintisi yapmakla yükümlü bulunan kişi ve kurumlar şunlardır.
– Kamu idare ve müesseseleri,

– İktisadi kamu müesseseleri,
– Sair kurumlar,
– Ticaret Şirketleri ve ortakları,
– Dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri,
– Menkul kıymetler yatırım fonu yöneticileri,
– Gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı,
– Zira kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler,
Yukarıda belirtilen tevkifatın yapılıp yapılmamasında en önemli konu önceki bölümde değinildiği gibi yapım ve onarım işinin birden fazla takvim yılına taşıp taşmadığıdır.
Önceki bölümde değinildiği gibi keşif artışı veya süre uzatımı verilmesi halinde hatta cezalı çalışma nedeniyle gelecek yıla yaygın hale gelen işlerde vergi kesintisi yapılması gerekir. Ancak değinilen durumların önceki yıl hak edişleri yapılırken bilinmesi gerçeği kuşkusuzdur. Bu durumda yılı içinde bitmesi kararlaştırılan yapım ve onarım işinin, herhangi bir nedenle izleyen yıla sarkmış olması halinde, başlangıçtan beri bütün hak edişlerden değil, izleyen yıla sarktığının belli olduğu tarihten sonra ödenen hak edişlerden kesilmesi gerekir.
Kesinti uygulamasına geçici kabul yapılıncaya kadar devam olunur. Bu edenle geçici kabul yapıldıktan sonra müteahhide yapılan ödemelerden gelir vergisi kesintisi yapılmaz. Çünkü geçici kabul yapıldıktan sonra alınan hak edişlerin ilgili yıl gelir vergisi beyannamesinde gösterilmesi gerekir. Gelecek yıla yaygın yapım ve onarım işinin kapalı zarf usulü ile veya emanet usulüyle yapılması arasında fark yoktur. Ancak pür emanet suretiyle yapılan işler taahhüt işi sayılmayacağından vergi kesintisi söz konusu olmaz.
Yapım ve onarım işinin yıllara yaygın olması koşulu gerçekleştiğinde işi taşeron olarak yapanlardan da kesinti yapılır. Yıllara yaygın yapım ve onarım işleri nedeniyle fiyat farkları ödendiğin de de vergi kesintisi yapılması gerekir.

b- Kesintiye Esas Matrah
Gelir vergisi kesintisi uygulanacak matrah K.D.V.’ siz matrahtır. Bu nedenle ihzarat, birim fiyat farkı, malzeme fiyat farkı matraha dahil olunur. Müteahhide avans verildiği takdirde, yapım ve onarım işi nedeniyle avans verilirken gelir vergisi kesintisi yapılır. Avans verildikten sonra yapılan hak ediş ödemelerinde, avans verilirken kesintisi yapılmadığından, bu kesinti gelir vergisi kesintisine esas olacak matrahtan düşülür.
Gelir vergisi kesintisine esas matrah hak ediş arka kapağına aktarılan, “(A) sözleşme fiyatları ile yapılan işler tutarı”, “(B) fiyat farkı tutarı”, “(C)= A+B toplamından”, “(D) bir önceki hak ediş toplamı tutarı” nın düşülmesi sonucu bulunan “(E) bu hak ediş tutarı”dır.
11.07.1992 tarih ve 21281 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3824 sayılı Kanuna göre yıllara yaygın yapım ve onarım işlerinde ödenen hak ediş bedellerinden tevkif edilen gelir vergisinin %10 oranında fon payı kesintisi yapılmakta iken 24.04.2003 tarih ve 25088 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 4842 sayılı Kanun ile söz konusu kanun hükümleri ilga edildiğinden 01.01.2004 tarihinden başlayarak hak ediş ödemelerinde fon kesintisi uygulanmasına son verilmiştir.