Kobiler ve Basel II’ ye Geçiş Süreci

KOBİ’lerin Karşılaşabilecekleri Zorluklar Neler?

Basel II’nin getirdiği düzenlemelerin 2007 yılında yürürlüğe girmesi planlandığından, KOBİ’ler değişim amacıyla yatırım yapmaya başlamak için mutabakatın tamamlanmasını beklememeli. Bunun yerine, nerede eksiklikleri bulunduğunu analiz etmeli ve kritik iş planlarını hazırlamaları gerek. Sözkonusu hazırlık sürecinde, KOBİ’lerin karşılaşabilecekleri sorunlar ise şöyle sıralanıyor:

Finansman: KOBİ’ler faaliyetlerini öncelikli olarak özkaynaklarıyla finanse ediyor, yeterli olmadığı noktada ticari bankaları kullanıyorlar. Diğer finansman araçları ise, göreceli olarak daha az tercih ediliyor. KOBİ’ler işletme faaliyetleri sırasında en çok finansman sorunlarıyla karşılaşıyor. Bu sorunların temelinde KOBİ’lerin özsermaye yapılarının zayıflığı yatıyor. Bağımsız derecelendirme kuruluşları ile bankalar tarafından derecelendirmeye tabi tutulacak olan KOBİ’lerin değerlendirilecek olan özelliklerinin başında, sahip oldukları işletme sermayesi var. Güçlü sermaye yapısına sahip KOBİ’lere verilen kredilerin maliyetleri, diğer KOBİ’lere verilen kredilerle karşılaştırıldığında daha düşük olacak. Bu yapı, doğal olarak güçlü sermayeli KOBİ’lere avantaj sağlayacak.

Yaşanan sermaye sorunlarıyla birlikte, KOBİ’lerin yöneticilerinin finansman bilgilerinin yeterli olmaması ve bu konuda yetişmiş eleman istihdam edilmemesi de sorunu derinleştiriyor. KOBİ’lerin hemen hepsinde sahip yöneticiler teknik kökenli olduğundan, finansman ve muhasebe konusunda çok az bilgiye sahipler.

Şeffaflık: Basel II’nin getirdiği yeniliklerin başında şeffaflık geliyor. Şeffaflık bankalar ve KOBİ’ler arasında sağlıklı bir işbirliğinin gerçekleşmesi için ön şart olarak görülüyor.

Şeffaflık, gerek KOBİ’lerin, gerekse kurumsal firmaların, sağlıklı bir derecelendirme ve dolayısıyla verimli bir kredi süreci yaşayabilmesi için finansal ve niteliksel bilgilerden oluşan gerekli tüm bilgilerini, bankalara ve bağımsız derecelendirme kuruluşlarına, zamanında, güvenilir ve yeterli bir şekilde sunmasını öngörüyor.

KOBİ’lerimizin zaman zaman farklı merciler için farklı mali raporlar (bilânço, gelir-gider tabloları vb.) üretmeleri sözkonusu. KOBİ bilânçolarının kredilendirmeye uygun olmaması (negatif sermaye, bilânçodaki zarar), kayıt dışı işlemlerin bulunması, derecelendirme aşamasında yaşanacak zorlukların başında geliyor. İyi yönetilen, iyi finanse edilmiş ve gerekli tüm bilgileri zamanında ve yeterli bir şekilde sunabilen KOBİ’ler, potansiyel olarak en iyi dereceyi alarak, en iyi şartlarda kredilendirilme imkânına sahip olacaklar. KOBİ’ler şeffaflığı artırmak için daha fazla finansal bilgi ile daha kapsamlı niteliksel bilgilerini bankalara sunabilmeli.

Risk bazlı fiyatlama ve teminatlandırma:

Basel II uygulamalarıyla birlikte, bankaların maruz oldukları riskleri daha iyi ölçmeleri bekleniyor. Bunun için, bankaların risk bazlı fiyatlamayı da hayata geçirecekleri öngörülüyor. Risk bazlı fiyatlama, bankanın daha çok risk aldığı ürünlerde ve düşük dereceli müşterilerde daha yüksek fiyatlama yapması olarak yorumlanabilir. Kredinin türü, vadesi, tutarı da risk bazlı fiyatlamayı etkileyen diğer unsurlar olarak karşımıza çıkıyor. Risk bazlı fiyatlamada zorlayıcı bir diğer unsur da, kullandırılacak krediler için firmaların verecekleri teminatlar.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

> Finansman: KOBİ’lerin özkaynak yapılarının zayıflığı (işletme sermayesinin önemi),

> Şeffaflık: Mali tabloların yeknesaklığı, kredilendirmeye uygun olmaması (negatif sermaye, zarar), kayıt dışı işlemlerin bulunması,

> Risk odaklı fiyatlama: Hem kredi kullananın, hem de kredi işleminin riskliliği nedeniyle bankanın risk odaklı kredi fiyatlaması yapması,

> Teminatlar: Piyasa ağırlıklı olarak kullanılan teminatlar yerine, BASEL II (standart yaklaşım) çerçevesinde uygun bulunan teminatlar (Halihazırdaki gerçek müşteri çek ve senetleri ile ortak ve grup şirketi kefaletleri BASEL II çerçevesinde teminat kapsamına alınmadı).