Azalan Bakiyeler Usulünde Binek Otomobilde Ayrılmayan Kıst Amortisman Tutarının Ne Şekilde İşleme Tabi Tutulacağı

Amortisman konusu, işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve maddi olmayan duran varlıklar şeklindeki vb. iktisadi değerlerin kanun hükümlerine[1] göre yok edilmesidir. Kanun koyucu, amortisman yöntemlerini Vergi Usul Kanununda belirlemiş, uygulamanın detaylarını ve amortisman oranlarını ise çeşitli Tebliğlerle hükme bağlamıştır.

337 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile Vergi Usul Kanunu mükerrer 315. Maddesi düzeltilmiş ve azalan bakiyeler yönteminin normal amortisman oranının 2 katı olduğu ve bu oranın her ne suretle olursa olsun % 50’yi geçemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

İşletmeler iktisadi kıymetlerine uygulayacakları amortisman yöntemini serbestçe belirleyebilmektedirler. Bu seçimlik hak Vergi Usul Kanunu’nda Mükerrer 320. Maddede düzenlenmiştir. İşletmeler vergi pozisyonlarına veya planlamalarına göre isterlerse Normal Amortisman yöntemini isterlerse Hızlandırılmış Amortisman (Azalan Bakiyeler) yöntemini uygulayabilirler.

Diğer taraftan VUK 320. maddesinde “Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların haricindeki işletmelerin satın almış olduğu binek araçlar için otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir.” denmektedir. Buna göre işletmenizin araç kiralama şirketi haricinde bir işletme olması halinde, satın almış olduğunuz binek araç için kıst amortisman hesaplanması ve ilk yıl ayrılamayan amortismanın son yıl amortisman gideri yazılması gerekmektedir. Bu konuyu bir örnekle açıklayalım.

Örnek: Faaliyeti Araç Kiralama işi haricinde olan ABC Anonim Şirketi 16.11.2015 tarihinde 60.000,00 TL maliyet bedeli ile aktife dâhil edilen bir binek otomobil için aşağıdaki şekilde amortisman ayırmak ve gider yazmak durumundadır: (333 no.lu VUK Genel Tebliği gereği amortisman süresi 5 yıl; amortisman oranı % 20’dir.)

Normal amortisman yöntemini kullanan işletmeler için uygulama böyle iken; Hızlandırılmış Amortisman (Azalan Bakiyeler) yönteminin seçilmesi durumunda işler biraz karışmakta ve farklı görüşler ortaya çıkmaktadır.

Çünkü Azalan Bakiyeler usulünde amortisman uygulanacak matrah her yıl değişmektedir. Her yıl önceki yıl/yıllarda iktisadi kıymet için ayrılan toplam amortisman tutarının iktisadi kıymetin maliyet bedelinden düşülmesi sonucunda bulunan net değer o yıl amortisman hesaplanacak matrahı oluşturmaktadır. Kıst amortisman uygulanması dolayısıyla binek otomobilinin aktife girdiği yıl ayrılmayan amortisman tutarı burada farklı sonuçlar doğurmaktadır, ara yıllarda amortisman uygulanacak tutar ilk yıl ayrılmayan amortisman tutarı düşülerek mi yoksa ayrılmadığı için düşülmeden bulunacak rakam üzerinden mi hesaplanmalıdır? Yukarıda verdiğimiz örneği burada bu iki farklı görüş çerçevesinde açıklamak gerekirse ara yıllarda çıkan fark daha net görülebilecektir.

1-) Azalan Bakiyeler şeklinde amortisman uygulaması ve ilk yıl ayrılmayan amortismanın da ayrılmış gibi net değer hesabına katılması;

2-) Azalan Bakiyeler şeklinde amortisman uygulaması ve ilk yıl ayrılmayan amortismanın net değer hesabına katılmaması;

İdare tarafından çeşitli tarihlerde verilen özelgeler ve vergi incelemeleri neticesinde mükelleflere yöneltilen eleştirilerde idarenin görüşü, 1. örneğimizde olduğu gibi, kıst amortisman dolayısıyla aktife giriş yılında ayrılmayan amortisman tutarının, azalan bakiyeler yöntemini kullanan işletmelerde ara yıllarda net değer hesabına katılması ve bu tutar üzerinden amortisman ayrılması yönündedir.

Sonuç:

Yukarıda verilen örnekler ve açıklamalar doğrultusunda yılın son aylarında vergiden kaçınmak amacıyla alınan otomobillere azalan bakiyeler yönteminin kullanılmasının çok anlamlı ve iktisadi olmadığı ve yine de kullanılacaksa kıst amortisman uygulaması neticesinde ayrılmayan tutarında hesaba katılarak işlem yapılması gerektiğidir. İlk yıl ayrılmayan amortismanın unutulmaması için yapılacak örnek kayıt aşağıdaki gibi olmalıdır.

İlk yıl yapılması gereken kayıt;

————————–31.12.2015—————————

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ                    4.000,00.-

770.06 Amortisman Giderleri

280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER        20.000,00.-

2015 Yılı …….Plaka Kıst amortismanı

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR                    24.000,00.-

257.54 Taşıt Amortismanları

————————– / —————————————

Son yıla gelindiğinde yapılması gereken amortisman kaydı;

————————–31/12/2019————————–

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ                   27.776,00.-

770.06 Amortisman Giderleri

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR                      7.776,00.-

257.54 Taşıt Amortismanları

280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER       20.000,00.-

2015 Yılı …….Plaka Kıst amortismanı

—————————- / —————————–

[1] Vergi Usul Kanunu’nda amortisman mevzuu, 313, 314, 315, Mükerrer Madde 315, 316, 317, 318, 319, 320 ve Mükerrer Madde 320. maddelerinde hüküm altına alınmıştır.

kaynak:http://www.guncelgroup.com.tr/makaleler/azalan-bakiyeler-usulunde-binek-otomobilde-ayrilmayan-kist-amortisman-tutarinin-ne-sekilde-isleme-tabi-tutulacagi/