Üniversite Mütevelli Heyeti Başkanına ait gayrimenkulün kiralanacağı ve Ticaret Odasınca tespit edilen kira bedeli üzerinden tevkifat yapılıp yapılmayacağı hk.

İlgi (a) ve (b) yazılarınızın incelenmesinden, Üniversiteniz tarafından Üniversitenizin Mütevelli Heyeti Başkanı Prof. Dr. …..’ye ait gayrimenkulün kiralanacağı ve bu nedenle, Ticaret Odasınca tespit edilen kira bedeli üzerinden tevkifat yapılıp yapılmayacağı ve gayrimenkulün sahibi tarafından gayrimenkul sermaye iradı yönünden beyanname verilip verilmeyeceği konusunda tereddüte düşüldüğü anlaşılmıştır.
Bilindiği üzere, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinin birinci fıkrasında “Aşağıda yazılı mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar gayrimenkul sermaye iradıdır ” denilmiş, aynı maddenin bir numaralı bendinde, Arazi, bina (döşeli olarak kiraya verilenlerde döşeme için alınan kira bedelleri dahildir), maden suları, menba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatının kiraya verilmesinden elde edilen iratların gayrimenkul sermaye iradı olduğu hükme bağlanmıştır.

Anılan Kanunun 74 üncü maddesinde; gerçek gider usulüne göre safi iradın bulunması için gayrisafi hasılattan indirilecek giderler sayılmış, aynı maddenin son bendinde ise mükelleflerin (hakları kiraya verenler hariç) diledikleri takdirde maddede yazılı giderlere karşılık olmak üzere hasılatlarından % 25’ini götürü gider olarak indirebilecekleri hükme bağlanmıştır.

Aynı Kanunun 94 üncü maddesinde ise “Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakten veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergisine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar” denilmiş; yine aynı maddenin 5/a bendinde 70 inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden tevkifat yapılacağı hükme bağlanmıştır. Yapılacak tevkifatın oranı ise 99/13646 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 01.12.1999 tarihinden itibaren % 20 olarak tespit edilmiştir.

Bu hükümlere göre, Üniversitenizce, mülkiyeti Üniversiteniz Mütevelli Heyet Başkanı Prof. Dr. …..’ye ait olan bina için Ticaret Odasınca belirlenen kira bedeli, Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinin 1 numaralı bendine göre gayrimenkul sermaye iradı niteliğinde olduğundan, aynı Kanunun 94/5-a bendine göre, kira bedelinin gayrisafi tutarı üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılması ve tevkif edilen vergi üzerinden fon payı hesaplanması gerekir.

Öte yandan, aynı Kanunun 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının (d) bendine göre, tevkif suretiyle vergilendirilen gayrimenkul sermaye iratlarının gayrisafi tutarının toplamı aynı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin birinci ve ikinci gelir dilimleri toplamının yarısını aşması halinde, yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.

Yine aynı Kanunun 121 inci maddesinde “Yıllık beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan bu kanuna göre kesilmiş bulunan vergiler, beyanname üzerinden hesaplanan Gelir Vergisine mahsup edilir. Mahsubu yapılan miktar Gelir Vergisinden fazla olduğu takdirde aradaki fark vergi dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine ret ve iade olunur.” hükmüne yer verilmiştir.

Bu hükümlere göre; adı geçen tarafından elde edilen gayrimenkul sermaye iradının gayrisafi tutarının 86 ncı maddede belirtilen hadleri aşması halinde, yıllık beyanname ile beyan edilmesi ve seçilecek gider yöntemine göre, gider indirimi yapılması mümkün bulunmaktadır.

Ayrıca, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 121 inci maddesine göre, tevkif suretiyle kesilen vergilerin hesaplanan gelir vergisinden mahsubu ve mahsubu yapılan miktarın gelir vergisinden fazla olması halinde iadesi mümkün bulunmaktadır.

Diğer taraftan, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 56 ncı maddesinin (a) bendi bağış kabul eden yükseköğretim kuruluşları yönünden düzenlenmiş olup; bu bentte bu kuruluşların bağış ve vasiyetler nedeniyle vergiden muaf oldukları hükme bağlanmıştır. Maddenin (b) bendi ise üniversite ve yüksek teknoloji enstitülerine gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından makbuz karşılığı yapılacak nakdi bağışların durumunu belirlemiş olup, hüküm aynen şöyledir:

“Üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitüleri genel bütçeye dahil kamu kurum ve kuruluşlarına tanınan mali muafiyetler, istisnalar ve diğer mali kolaylıklardan aynen yararlanırlar.

Gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri tarafından üniversitelere ve yüksek teknoloji enstitülerine makbuz karşılığında yapılacak nakdi bağışlar, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları hükümlerine göre yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden ve kurum kazancından indirilir.” denilmiştir.

Binanın üniversitenin kullanımına tahsisi (kiralanması) nakdi değil, “ayni bağış” olduğundan; tespit edilen kira bedeli 2547 sayılı Kanuna göre gayrimenkul sermaye iradından (gelirden) indirilmeyecek; ancak Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesinin bir numaralı bendine göre bu bağış tutarının % 5’i yıllık beyanname ile beyan edilecek gayrimenkul sermaye iradından (gelirden) indirilebilecektir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Bakan a.