Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme

STRATEJİK PLANLAMA VE PERFORMANS ESASLI BÜTÇELEME

I. GIRIS
Kamu yönetimi konusunda, uluslararasi alanda saydam, hesap
verilebilir, katilimci, performans yönetimine dayali ve iyi yönetisim ilkeleri
dogrultusunda gelisen yeni kamu yönetim anlayisi hakim olmaya
baslamistir.

Ayrica gelismislik düzeylerine göre farkli özellikler göstermesine
ragmen, ülke ekonomilerinde yasanan ekonomik ve mali sorunlar, kamu
harcamalarinin artirilmasi yönünde devletler üzerinde baski olusturmus,
artan baskilar kuskusuz hükümetlerin kamu harcamalarini artirmasi ve artan
kamu harcamalarinin finansmanini da artan vergiler, borçlanma ya da
emisyonla saglanmasina neden olmustur.

Kamu harcamalarinda artis sonucunu doguran ekonomik gelismeler,
ülkelerin kamu mali yönetim sistemlerinin sorgulanmasi ve sonucunda da
reform çabalarini beraberinde gündeme tasimistir. Sorunlara çözüm
getirebilmek için ülkeler, sorunun odak noktasini meydana getiren kamu
mali yönetim sistemlerini degistirmeye yönelmisler, bu kapsamda kamu
hizmetlerinin kalitesinin yükseltilmesi, kaynak kullanim kapasitesinin
arttirilmasi, kaynak kullaniminda etkililik, verimlilik ve tutumlulugun
saglanmasi, siyasi ve yönetsel hesap verme mekanizmalari ile mali
saydamligin gelistirilmesine yönelik uygulamalar hiz kazanmistir. 1

OECD raporlarinda, kamu harcama sisteminde etkinligin saglanmasi
için, çok yilli bütçeleme, gerçekçi ekonomik varsayimlar, yukaridan asagiya
bütçeleme, bütçenin saydamligi, sonuçlara odaklanma, girdiler üzerindeki
merkezi kontrollerin azaltilmasi gerektigi belirtilmektedir.

Kamu mali yönetimi alaninda yasanmakta olan en önemli
degisikliklerden birisi de, merkezden yönetimi esas alan kaynak dagilimi ve
girdi odakli geleneksel bütçeleme anlayisindan, yetki ve sorumluluk dagitimi
ile kaynaklarin yerinden yönetimini esas alan mali yönetim ve çikti-sonuç
esasli performans esasli bütçeleme anlayisina geçilmesidir.

1 Ertan ERÜZ, “Yeni Mali Yönetim Yapisinda Performans Esasli Bütçeleme” 20.
Türkiye Maliye Sempozyumu “Türkiye’de Yeniden Mali Yapilanma”, Pamukkale
Üniversitesi IIBF Yayin No:1.
Bu dogrultuda birçok gelismis ülke kamu mali yönetim ve bütçeleme
sistemlerinde önemli yapisal degisikliklere gitmistir. 1980’li yillarin
sonlarinda Yeni Zelanda ve Avustralya, 1990’li yillarda Isveç, Amerika
Birlesik Devletleri, Finlandiya, Ingiltere, Danimarka, Hollanda, Kanada ve
Fransa, 2000’li yillarin baslarinda ise Avusturya, Isviçre ve Almanya
performans esasli bütçelemeye geçis yönünde düzenlemeler yapmistir. 2

Kamu mali yönetim alaninda dünyada yasanan bu gelismelere paralel
olarak, kamu mali reformu kapsaminda hazirlanan 5018 sayili Kamu Mali
Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile kamu mali yönetiminde mali disiplin, hesap
verebilirlik ve mali saydamlik hedeflenerek kamu kaynaklarinin etkili,
verimli ve tutumlu kullanilmasini saglamak üzere Türkiye’de de stratejik
planlamaya ve performans esasli performans esasli bütçelemeye geçis
öngörülmüstür.

Farkli bir bakis açisiyla özel sektörün iyi yönetisim uygulamalarinin
kamu alaninda da uygulanmaya baslandigi bir degisim dönemi ve geçis
süreci yasanmaya baslanmistir.

Yazida 5108 sayili kanuna göre uygulanmaya baslanan olan stratejik
planlama ve performans esasli bütçeleme ve bunlarin Türkiye
uygulamasindan bahsedilecektir.

II. BÜTÇE
A- BÜTÇENIN GELISMI VE BÜTÇE KAVRAMI

Bütçe, ilk olarak Ingiltere’de dogmustur. Bütçe Latince kökenli bir
kelimedir. Latincede “bulga” kelimesinin karsiligi, devletin gelir ve giderleri
için bir kab olarak kullanilan para çantasi
“money bag”, kamu kesesi “public
purse”, küçük deri çanta, torba ve çekmece anlaminda kullanilmakta, eski
Fransizcadaki “bouge “ ya da “bougette” kelimesiyle es anlam tasimaktadir.

Bütçenin tanimlamalarinda hizmet edecegi amaç, nitelikleri, islevleri
ve ilkeleri dikkate alinarak birbirinden pek çok farkli bütçe tanimi
yapilmistir. Asagida bazi bütçe tanimlari verilmistir.

-Bütçe, topluca ödeme yöntemiyle sunulacak olan kamu hizmetlerinin
ve bunlarin maliyetlerinin karsilanmasi yollarinin bir listesidir. 4

2 Maliye Bakanligi Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlügü, Performans Esasli
Bütçeleme Rehberi (Pilot Kurumlar Için Taslak), Aralik 2004, S. 2.
3 Nihat EDIZDOGAN, Kamu Bütçesi, Ekin Kitabevi Yayinlari, 4. Baski, Bursa
1998.
4 Kenan BULUTOGLU; Kamu Ekonomisine Giris, Sermet Matbaasi, Istanbul 1977.

-Bütçe, Devletin belli bir dönemde yapacagi masraflari ve toplayacagi
gelirleri gösteren ve yasama organindan çikan belgedir. 5

-Bütçe Devlet, il, belediye, kamu hükmi sahislari ile yari resmi yada
özel tesekkül ve topluluklarin, belli bir dönem içerisindeki gelir ve
giderlerinin tahmin eden ve bunlarin yapilmasina önceden izin veren bir
kanun, nizamname, kararname veya idari bir tasarruftur. 6

-Bütçe, esas itibariyle gelir ve gider takibinin bir denklik düzeni içinde
yapildigi belgeye verilen ad olmaktadir. 7

5018 sayili Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nda bütçe
“Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunlarin uygulanmasina
iliskin hususlari
gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüge konulan belge”
olarak tanimlanmistir.

Ülkemizde ilk kez Tanzimat devrinde dilimize giren bütçe kelimesi
daha önce “Muvazene-i Umumiye Lahiyasi” veya “ Muvazene Defteri”
adiyla kullanilmis ve Cumhuriyet döneminde ilk defa 491 sayili Teskilati
Esasiye Kanununda bütçe terimine yer verilmistir. Bütçe 1927 tarihli 1050
sayili kanunda “Devlet daire ve kurumlarinin yillik gelir ve gider
tahminlerini gösteren ve bunlarin uygulanmasina ve yürütülmesine izin
veren kanun” ve kamu mali yönetimini yeniden düzenleyen 5018 sayili
kanunda “Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunlarin
uygulanmasina iliskin hususlari gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüge
konulan belge” olarak tanimlanmistir.

B- BÜTÇELEME SISTEMLERI

Kamusal harcamalarinin devlet faaliyetlerin degisimine ve ekonomik
gelismelere bagli olarak sürekli artis göstermesi, kamu harcamalarinin ve
kamu gelirlerinin önemi artirmistir. Devletin faaliyet alaninin genislemesi ile
birlikte kamu harcamalari
ve bu harcamalari finanse eden en önemli araç
olan vergilerin tahmin edilmesi önem kazanmistir. Kamu harcamalari ve bu
harcamalarin finansman kaynagi olan vergilerin yasama organinca izin
verilen bir metinde yer almasi bütçe metninin düzenlenmesi geregini ortaya
koymustur.

5 Özhan ULUATAM; Kamu Maliyesi, Genisletilmis 5. Baski, Imaj Yayincilik,
Ankara 1977.
6 Nihat SAYAR; Kamu Maliyesi, Bütçe Prensipleri ve Tatbikati 5. Baski, Istanbul
1974.
7 Metin ERDEM, Dogan SENYÜZ, Ismail TATLIOGLU, Kamu Maliyesi, Ekin
Kitabevi, 2. Baski, Bursa 1998,S. 283.

Bütçe metni gelisen kamu faaliyetleri ile birlikte farkli ülkelerde farkli
bütçe sistemleri çerçevesinde hazirlanmistir. Bütçe sistemleri;

-Klasik Bütçe Sistemi,

-Devri Bütçe Sistemi,

-Sifir Tabanli Bütçe Sistemi,

-Planlama Programlama Bütçeleme Sistemi,

-Performans Esasli Bütçe Sistemi’den olusmaktadir.

Asagida bu bütçe sistemlerinden özet halde bahsedilecektir.

1. Klasik Bütçe Sistemi
Geleneksel bütçe sisteminde denilen ve bütçe sistemlerinin en eskisi
olan sistemde kamu giderlerinin öncelikle idari-siyasi kuruluslara göre
dagitildigi; daha sonra her kurulus bütçesinin harcama kalemlerinin
belirlendigi, bir yillik esasa göre hazirlanip uygulanan bütçe sistemi
geleneksel, bir diger adiyla idari bütçe sistemidir.

Girdi esasli olan klasik bütçe sisteminde, her bir harcamaci kurulusun
bütçesi bölümlere ayrilmakta; her bölüm içindeki maddeler de harcama
kalemlerinin tahmini tutarlari belirtilmekte; maddelerin toplami bölümleri;
bölümlerin toplami ise kurulusun bir yillik gider tahminlerini vermektedir.
Toplam ödenek tutari, kurulusun bir yil boyunca istihdam edecegi üretim
faktörlerine ödemesi gereken bedellere iliskin harcama yapma iznidir;
karsiliginda gerekli tutarda gelirin bulunmasi sonucunda harcamaci
kurulusun, yapmasi beklenen kamu mal ve hizmetini üretip sunacagi
varsayilir. Kisaca, klasik bütçe sisteminde, hizmet miktari ile baglanti
kurulmadan, faaliyetin mali yönü ortaya konur; yani sadece girdilerin satin
alma veya kiralanma bedelleri ile finansman kaynaklari dengelenmeye
çalisilir.

Harcama kalemlerine (bir kamu hizmetinin üretiminde kullanilan
girdilere) göre siniflandirmada, her bakanlik ya da daire için önerilen
harcamalar bütçede madde madde siralanir. Örnegin su kadar görevli için bu
kadar maas ya da ücret; su kadar otomobil, makine, malzeme için su kadar
harcama vb. harcamanin hangi ise harcanacagi ya da ne gibi bir yarar
saglayacagi önem tasimaz. Önemli olan personel ya da satin alinan malzeme
için harcanacak paradir. Agirlik, harcanan paranin miktari ve bunun
muhasebe kayitlari ile siki bir denetiminin saglanmasi üzerinde
yogunlasmistir. Dolayisiyla, harcamalar yapilan isler yerine alinan seylere
(girdilere) göre ayrilmakta, her bir programin kaça mal oldugu
bilinmemekte, ancak girdilere ne kadar harcama yapildigi

ögrenilebilmektedir. Bu bakimdan, sadece girdileri esas almasi klasik bütçe
sisteminin en büyük özelligini teskil eder. 8

Klasik bütçe görüsünün temelinde, devletin ekonomiye müdahale
etmemesi ve kamu hizmetlerinin çok sinirli düzeyde kalmasi yatmaktadir.
Bütçe denkligi büyük önem tasimakta olup yalnizca bütçe açiklari degil, ayni
zamanda bütçe fazlalari da ekonominin dogal dengesi açisindan sakincali
görülmüstür. Bütçe ödeneklerinin verilmesinde; kamu hizmetlerinin miktari
ve nitelikleri degil, hizmetleri yapacak kuruluslarin ihtiyaçlari önemlidir. 9

2. Devri Bütçe Sistemi
Günümüzde kamu maliyesinin, ülkenin ekonomik durumuna fazla
bagli bulunmasi, vergi ve bütçe ile ilgili olmak üzere alinacak önlemlerin de
ülke ekonomisi bakimindan gittikçe artan bir önem kazanmasina neden
olmaktadir. Klasik maliyenin bütçe denkligini siki bir sekilde düsünmesi ve
sinirlarini belirleyememesi dolayisiyla, bütçenin yillik dengesini saglamaya
çalisan bir mali politikanin basarisiz oldugu kanaati ortaya çikmistir. 10

Devri bütçelerde, ekonomik hayattaki devri hareketleri, gelismeleri
yakindan izlenerek, birbirini izleyen bütçelerin ekonomideki etkileri ortaya
konur. Bütçelere verilen bu tür süre ile yine ekonomik denge düzeltilir.
Ekonomik hayatin refah dönemlerinde saglanan bütçe fazlalari ile
ekonominin depresyon zamanindaki açigi kapamak olasidir. 11

3. Sifir Tabanli Bütçe Sistemi
Sifir tabanli bütçeleme, kamu bütçelemesine iliskin bir yaklasim olup
her yilin bütçe islemleri kendi bünyesi içinde yargilanmakta, geçmis yillarin
politikalarina ya hiç önem verilmemekte veya geçmis uygulamalarla çok az
baglanti kurulmaktadir.

Tüm faaliyet ve harcamalarin temel gerekçesini yeniden ve bastan
belirlemektir. Yapilan sey, bütçedeki her harcama maddesinin degerlemesini
yapmak, bütçedeki her harcama alternatiflerini birbirleriyle kiyaslamak ve
program ve faaliyetleri belirlemektir. Yani, hiçbir harcama kalemi her
bütçede otomatik olarak yer almamakta, her biri diger harcama kalemlerine
kiyasla nispi öncelik isigi altinda yeniden gözden geçirilmektedir. Bunun
içindir ki sifir esaslilik temeldir. Bütçeleme süreci ise; organizasyon içindeki
her faaliyetin bir karar paketi olarak hazirlanmasini, bu karar paketleri

8 EDIZDOGAN, a. g. e. S. 148.
9 Abdurrahman AKDOGAN, Kamu Maliyesi, Gazi Kitabevi,10. Baski, Ankara
2005. S. 355.
10 AKDOGAN, a. g. e. S. 356.
11 Gülay COSKUN, Devlet Bütçesi-Türk Bütçe Sistemi, Turhan Kitabevi, 3. Baski,
Ankara 1991, S. 22.

arasinda öncelikli olanlarin sistematik bir sekilde siralanarak belirlenmesini,
böylelikle fonlarin daha uygun alanlara tahsisini saglayan planlamadir.

Sifir tabanli bütçe sistemi, her yöneticinin tüm bütçe taleplerini
sifirdan baslayarak en küçük ayrintisina kadar incelenmesini, organizasyon
içindeki her faaliyetin bir karar paketi hazirlanmasini, bu karar paketleri
arasinda öncelikli olanlarin sistematik bir sekilde siralanarak belirlenmesini,
böylelikle fonlarin daha uygun alanlara tahsisini saglayan planlama
bütçeleme sürecidir.

Sifir tabanli bütçe sistemi de, diger bütçeleme teknikleri gibi,
kaynaklarin etkin kullanimini amaçlayan çagdas bütçe tekniklerinden biridir.

12

4. Planlama Programlama Bütçe Sistemi
Hükümetin sinirli bütçe olanaklarini, çesitli programlar arasinda
maksimum fayda saglayacak biçimde ayirmasi gerektigi görüsü, önemle
savunulmaktadir. Bu nedenle, birçok ülkede klasik bütçe yerine program
bütçe anlayisi benimsenmistir. Gerçekten, yillik klasik bütçelerle devletin
faaliyetlerinin fayda ve maliyetlerini saptama olanagi da yoktur.

Program bütçe uygulamasi, maliye fayda analizlerine büyük önem
vermekte olup, bütçe olanaklarinin en etkin düzeyde kullanimi bakimindan
mevcut alternatifler arasindan en uygununun seçimini zorunlu kilmaktadir. 13

Çünkü kamu yatirimlarinin faydalari genellikle çok uzun senelere ya
da gelecek nesillere kadar yayilir. Öte yandan, klasik bütçe anlayisi devletin
ekonomik faaliyetlerinin temel amacini da açik bir biçimde ortaya
koymamaktadir. Program bütçe yaklasimi ise, bu amaçlari gerçeklestirecek
programlarla ilgili oldugundan, amaçlar arasinda ulusal önceliklere uygun
olarak bir siranin saptanmasina bile uygun düsmektedir.

Gerçekten klasik bütçe ile, kaynak ayriminda etkinligin saglanmasi
düsünülemez. Dolayisiyla, program bütçe ile bilimsel bazi yöntemler
kullanildigindan, kaynak ayriminda etkinligin saglanmasi daha kolay
olmaktadir.

Program bütçe tekniginde ödenekler belli bir takim islerin yapilmasi
için verilmektedir. Bu anlayista, hizmetleri görecek olan örgütler ve bunlarin
kadrosu, personeli arka plana itilmistir. Yapilacak hizmetler nitelik ve
miktarlari belirtilerek ön plana alinmistir. Hizmetler bazi faaliyetlerin
yapilmasi ile görülecektir. Bu faaliyetlerin yapilmasi için gerekli harcama
tutarlari hesaplanir ve ödenekler ona göre tahsis edilir. Program bütçe

12 AKDOGAN, a. g. e. S. 361.13 AKDOGAN, a. g. e. S. 360.

anlayisinda, belli bir hizmet programinin gerçeklestirilmesi ön plana
çiktigindan bu amaçla kullanilacak örgüt personel ile araç ve gereçler
hizmetin bir fonksiyonu haline gelmistir. Yapilacak is degistigi zaman,
hizmetin girdilerinin de degistirilmesi gereklidir. Bu bütçeleme anlayisinin
uygulanmasi için her seyden önce, idareden gerçeklestirilmesi istenen
amaçlarin çok iyi belirtilmesi gereklidir. 14

5. Performans Esasli Bütçe Sistemi
Devletin yüklendigi görevleri yerine getirebilmesi bakimindan
gerçeklestirdigi hizmetler ile bunlarin birim maliyetlerinin önem kazandigi
bir bütçeleme sistemidir. Mal ve hizmet üretimi yapmaya yönelik kamu
kuruluslarinin, faaliyetlerinin etkinliginin ölçülmesi güdülen amaç olup,
üretim maliyetinin düzeyi ile üretim miktari arasindaki iliski önem
tasimaktadir. 15

Kamu hizmetlerinde verilen ödeneklerden en yüksek hizmet çiktisinin
elde edilmesini saglamak amaciyla gelistirilen bir tekniktir. Amaçlarin
gerçeklestirilmesi için önerilen programlarin maliyetlerini ve her program
altinda yerine getirilen isleri ölçen kantitatif verilerin gösterildigi bir
bütçedir. Bu tip bütçede, çalisma programlarina ve hizmetlere agirlik veren,
özel fonksiyonlarin gerektirdigi üretim araçlarini tam ve dogru sekilde
yansitan ve faaliyetlerin basarilabilmesi için örgütsel sorumluluklar
belirlenmektedir. Performans esasli bütçe, ana amaç ve hedefleri ile
programlarin maliyetleri üzerinden gerektirdigi ödenek miktarini ve her
program içinde yapilacak islerin, faaliyetlerin ve üretilecek maddelerin,
birim maliyetleri üzerinden hesabini belirtmektedir.

II. STRATEJIK PLANLAMA KAVRAMI
A-STRATEJI KAVRAMI

Strateji kavrami, Türk Dil Kurumu Türkçe sözlügünde, önceden
belirlenen bir amaca ulasmak için tutulan yol olarak açiklanmistir.

Strateji kavrami belirlenen hedeflere ulasmak için, temel amaçlar,
gayeler veya hedefler ve önemli politikalar, planlar bütünüdür. Strateji
gelecekle ilgilidir. Günümüzde özel kesim açisindan bakildiginda iyi
yönetisim ilkeleri basarili bir sekilde uygulanmakta ve stratejik yönetim
kavrami da yeni uygulamalar kapsaminda ortaya çikmaktadir. Özel kesim
isletmeleri açisindan bakildiginda stratejik yönetimin en genel tanimi bir
isletmenin hedef ve amaçlarini tanimlayarak bu amaçlara ulasabilmek için
gereken kaynaklarini bu yönde kullanmasidir ve stratejik yönetim, bir
isletmenin uzun dönemli performansini tanimlayan yönetsel kararlarin ve

14 BULUTOGLU, a. g. e. S. 173-174.15 AKDOGAN, a. g. e. S. 358.

faaliyetlerin uygulanmasidir. Bunlar, çevresel izleme, strateji olusturma
(stratejik ya da uzun dönemli planlama) strateji araçlarini degerlendirme ve
kontrolü içermektedir. Stratejik yönetim çalismalari bu nedenle isletmenin
güçlü ve zayif yönlerini açiga çikaran çevredeki firsat ve tehditlerin
degerlendirilmesi ve izlenmesi üzerinde yogunlasmaktadir. 16

Strateji kamu kuruluslari açisindan isbölümündeki yerini ve halka
yönelik hizmetini iyilestirmek ya da diger kuruluslarin üretkenlik ve
verimlilik düzeyine göre geri kalmamak, etkin olmak, iyi durumun
sürekliligini saglamak ve oransal olarak üstünlük saglamak amaçlarini da
içermektedir. 17

B- PLANLAMA KAVRAMI

Türkçe sözlükte planlama kavrami planlamak isi ve hükümet
tarafindan ulasilacak amaçlari belirleyen, tarim, ulasim, sanayi vb.
kesimlerdeki artis ölçüsünü tespit eden ve uygulanmasi gerekli çareleri
önceden gösteren ekonomik, sosyal programin belli süreler için hazirlanmasi
isi olarak açiklanmistir.

Planlama gelecek yönelimli bir kavramdir. Bireylerin ya da örgütlerin
gelecekte ne yapacaklarina önceden karar vermelerini içerir. Ne yapilacak,
ne zaman yapilacak, nasil yapilacak, kim yapacak gibi sorulara önceden
yanit verilmesidir.

Planlama diger yönetim süreçlerinin önünde yer almakta, bu
özelligiyle etkili bir planlama, diger yönetim süreçlerine de önemli katkida
bulunmaktadir. 18

Planlari temel alinan ölçütlere göre farklilastirmak mümkündür.
Planlari;

-Uzun, Orta ve Kisa Vadeli Planlar: Planlarin zaman boyutundan
yapilan bir ayrimdir. Uzun vadeli planlar örgütlerin uzun vadede izleyecegi
temel amaç ve stratejileri kapsar. Genellikle bes yilin üzerindeki planlar
uzun vadeli plan olarak, uzun vadeli planlarin uygulamaya yönelik açilimlari
olan bir ila bes yil arasindaki planlar orta vadeli ve bir yil ya da daha kisa
vadeli olanlar ise kisa vadeli plan olarak adlandirilmaktadir.

16 Füsun ÇINAR ALTINTAS, “Strateji Gelistirme Süreci Içerisinde Stratejik Basari
Unsurlarinin Degerlendirilmesi” http://euspk. ege. edu. tr/docz/paword4. doc
17 Hikmet TOSUN, A. Ugur CEBECI, 5018 sayili Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanunu, Muhasebat Kontrolörleri Dernegi Yayini, Ankara 2006, S. 233.
18 Osman YILMAZ, Kamu Maliyesine Yeni Bakis (Stratejik Planlama ve Kamusal
Örgütlerde Esneklik Arayislari),Seçkin Yayincilik, Ankara 2006, S. 144.

-Konusuna Göre Planlar: Planlar konusuna göre de ayrima tabi
tutulabilmektedir. Örnegin insan kaynaklari plani, mali plan, üretim planlari
gibi planlar konu bazinda ayrima tabi tutulmus plan örnekleridir.

-Stratejik Plan-Taktik Planlar: Örgütün orta ve uzun vadede nereye
varmak istedigini içeren planlar stratejik planlardir. Taktik planlar ise
uygulamaya dönük plan yaklasimidir. 19

Ülkemizde planlama konusunda yaklasimlar Cumhuriyetin kurulmasi
ile sanayilesme üzerine planlar yapilarak baslamis ve sanayi planlari
sonrasinda, planlama islevinin yerine getirilmesi ve planlarin yapilmasi ve
uygulanmasini saglamak üzere 1960 yilinda Devlet Planlama Teskilati
kurulmus ve Yüksek Planlama Kurulu olusturulmustur. Planlarin
hazirlanmasi ve uygulama süreci ilk kez 1961 Anayasasi’nda düzenlenmistir.

Planli dönemde uzun vadeli kalkinma stratejisi olarak 1963-1977
yillari arasinda 15 Yillik Birinci Uzun Vadeli Kalkinma Stratejisi, 1973-
1995 yillari arasinda 22 Yillik Ikinci Uzun Vadeli Kalkinma Stratejisi ve
2001-2003 yillari arasinda uygulanacak olan Üçüncü Uzun Vadeli Kalkinma
Stratejisi uygulamaya konulmustur.

Uzun vadeli stratejilerin uygulamaya geçirilmesi orta vadede 5 yillik
kalkinma planlari ile ortaya konulmustur. Bu kapsamda hazirlanan 8. Bes
Yillik Kalkinma Plani 2005 yilinda sona ermis
olup, 2007-2013 yillarini
kapsayan 9. Bes Yillik Kalkinma Plani hazirliklari tamamlanmak üzeredir.

21. yüzyil; uluslararasi kuruluslarin, uluslarüstü sirketlerin,
uluslararasi bölgesel birlesmelerin, özellikle güçlü devletlerin gelecek
planlari
için stratejik planlamalar çagidir. OECD, gelismis ülkeleri ortak
politikalara yönlendiren bir üst strateji kurulusuna dönüsmektedir. Dünya
Ticaret Örgütü küresel boyutta serbest ticaretin kurumsallasmasi planlamasi
ve uygulamasini adim adim ilerletmektedir. Avrupa Birligi Komisyonu AB
iç pazari adina derinlesme politika ve planlariyla uyumlasmayi daha ileriye
tasima faaliyeti içindedir. Güçlü toplumlar, stratejik gelecek planlari
uygularken, bir yandan da uluslararasi zeminlerdeki kararlarin kendi
planlarina uygun sekilde olusmasi için etkili bir faaliyet içinde olmak
durumundadirlar. 20