Royalty Nedir? Royalty Ödemelerinin Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır
Royalty Kavramı ve Royalty Ödemelerinin Stopaj Boyutu Açısından Muhasebe Kaydı
1-Giriş:
Günümüz serbest piyasa düzeninde; gayri maddi haklar patent, ticari marka, ticari unvan, tasarım ya da model gibi sınai varlıkların kullanım hakkı ile edebi, sanatsal eserlerin mülkiyet hakları ile ticari bilgi birikimi ve ticari sırlar gibi fikir hakları işletmeler açısından büyük bir önem arz etmektedir.
Bu makalede, söz konusu hakları kapsamı altına alan Royalty kelimesinin kavramsal açıklamasına yer verilerek, anlamsal ve vergisel boyutuna yer verilmiş ve Royalty ödemelerinin stopaj boyutu açısından muhasebe kaydının nasıl yapılacağı açıklanacaktır.
2- Royalty’nin Kavramsal Anlamı:
İngilizce bir kelime ola Royalty kavramı; “kraliyet, krallık, hükümdarlık, kraliyet ailesi, kraliyet mülkü, ayrıcalık, imtiyaz, ruhsat, lisans, telif hakkı, telif ücreti” anlamına gelmektedir.( http://royalty.nedir.com/)
Başka bir deyimle Royalty kavramı, kraliyet tarafından bir kimse veya şirkete verilen özel bir hak veya imtiyaz karşılığında kral’a yapılan ödemeleri ifade eder. Günümüzde ise Royalty kavramı: “Bir imtiyaz veya hak karşılığında yapılan veya talep edilen ödemeler; lisans anlaşmalarında yabancılara ait bir, yeniliği kiralayan veya onun patentini satın alanın, bunun karşılığında yaptığı ödemelere verilen isim” olarak tanımlanmakta ve “maden veya petrol kuyusu işletenlerin devlete, yayıncıların kitaplarını bastırma ve satma karşılığında eser sahibine yaptıkları ödemeler de royalty diye adlandırılmaktadır.” ( http://nedir.dictionarist.com/royalty)
3- Vergi Mevzuatında Royalty Kavramı:
Royalty kelimesi anlamsal olarak, Gelir Vergisi Kanunun 70. Maddesinde: “Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı, alameti farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı ve kullanma imtiyazı gibi haklar…” ifadesi ile tanımlanmıştır.
Ayrıca Royalty, OECD Model Vergi Anlaşmalarının 12. maddesinde; sinema filmleri, radyo-televizyon yayınlarında kullanılan filmler ve bantlar dahil olmak üzere edebi, artistik, bilimsel her nevi telif hakkının veya her nevi patentin, alameti farikanın, desen veya modelin, planın, gizli formül veya üretim yönteminin veya sınai, ticari, bilimsel tecrübeye dayalı bilgi birikiminin kullanma imtiyazı, kullanma hakkı veya satışı ile sınai, ticari, bilimsel teçhizatın kullanma imtiyazı veya kullanma hakkı karşılığında ödenen her türlü bedel olarak ifade edilmiştir.
Benzer şekilde Royalty kavramı, gayri maddi haklar olarak 18.11.2007 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 1 seri numaralı Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğinde ise şu şekilde belirtilmiştir:
“Gayri maddi haklar, sinema filmleri, radyo-televizyon yayınlarında kullanılan filmler ve bantlar dahil olmak üzere edebi, artistik, bilimsel her nevi telif hakkının veya her nevi patentin, alameti farikanın, desen veya modelin, planın, gizli formül veya üretim yönteminin veya sınai, ticari, bilimsel tecrübeye dayalı bilgi birikiminin kullanma imtiyazı, kullanma hakkı veya satışı ile sınai, ticari, bilimsel teçhizatın kullanma imtiyazı veya kullanma hakkını ifade etmektedir. Başka bir ifadeyle, gayri maddi haklar patent, ticari marka, ticari unvan, tasarım ya da model gibi sınaî varlıkların kullanım hakkı ile edebi, sanatsal eserlerin mülkiyet hakları ile ticari bilgi birikimi (know how) ve ticari sırlar gibi fikri hakları kapsamaktadır.
Gayri maddi haklar özellikleri nedeniyle ticari gayri maddi haklar ve pazarlama amaçlı gayri maddi haklar olmak üzere iki grup altında değerlendirilmektedir. Ticari gayri maddi haklar bir malın üretiminde ya da bir hizmetin sağlanmasında kullanılan patentler, know-how, dizaynlar ve modeller ile müşterilere transfer edilen ya da ticari faaliyetin işletiminde kullanılan (bilgisayar yazılım programları gibi) ticari varlık niteliğine sahip gayri maddi hakları ifade etmektedir.
Pazarlama amaçlı gayri maddi haklar ise, bir ürün ya da hizmetin ticari amaçlı olarak kullanımına yardımcı olan ticari markalar ve ticari unvanlar, müşteri listeleri, dağıtım kanalları ile ilgili ürün açısından önemli bir promosyon değerine sahip nevi şahsına münhasır isimler, semboller ya da resimler gibi gayri maddi hakları ifade etmektedir.”
3- Royalty Ödemelerinin Stopaj Boyutu ve Muhasebe Kaydı:
Yukarıda yaptığımız açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, Royalty kelimesi; devralınan gayri maddi haklar karşılığında yapılan ödeme anlamına gelmektedir.
Bu itibarla ilgili ülkeyle yapılan Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması kapsamında, yurt dışında yapılan Royalty ödemelerinde kurum stopajı yapılacaktır.
Royalty Ödemelerinin Stopaj Boyutu ve Muhasebe Kaydı açısından aşağıda verilen örnek daha açıklayıcı olacaktır.
“Örneğin, yurt dışından 2008 hesap dönemi ile ilgili olarak 100.000 Dolar royalty faturasının geldiğini düşünelim. O tarihte 1 dolar = 1.35 YTL dir. Ayrıca, çifte vergiyi önleme anlaşması uyarınca stopaj oranı %10 olsun.
Burada yapılması gereken ilk şey, söz konusu faturanın YTL’ye çevrildikten sonra stopaj oranı kadar brütleştirilmesidir.
100.000 x 1,35 = 135.000 YTL
135.000 / 0,90 = 150.000 YTL (Fatura %10 oranında brütleştirilmiştir)
Brüt tutar üzerinden %10 stopaj ve %18 Sorumlu Sıfatıyla KDV hesaplanıp aynı zamanda indirim konusu yapılacaktır. Muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır;
—————————————————/————————————————–
760 150.000
191 27.000
360 42.000
Stopaj 15.000
KDV 27.000
320 135.000
Royalty faturası kaydı
——————————————————————————————————-
(Ateş, http://www.muhasebetr.com/sorucevap/haber_oku.php?haber_id=2)
4-Sonuç:
Yukarıda yer verilen açıklamalardan anlaşılacağı üzere, bir imtiyaz veya hak karşılığında yapılan veya talep edilen ödemeler anlamına gelen Royalty, kısaca gayri maddi haklar olarak da tanımlanmaktadır.
Dolaylı olarak Royalty kavramı vergi mevzuatı açısından Gelir Vergisi Kanunun 70. maddesi ile 1 seri numaralı Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğinde yer almakta olup; mevzuat gereğince yurt dışında yapılan Royalty ödemelerinde kurum stopajı yapılmaktadır.
Ancak söz konusu stopajı yapmadan önce; ilgili ülkeyle yapılan Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmasına bakmak, büyük bir önem arz etmektedir.
Kaynakça:
1- ATEŞ, Koray (2008) ‘Royalty Nedir?’,
http://www.muhasebetr.com/sorucevap/haber_oku.php?haber_id=2
2- 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu
3- 18.11.2007 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 1 seri numaralı Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliği
4- OECD Model Vergi Anlaşmaları
5- http://royalty.nedir.com
6- http://nedir.dictionarist.com/royalty
yazar:kemal çağlar