Örnekleme Denetim Nasıl Yapılır?

Örnekleme, Evrenden bir örneklem seçilmesi ve sadece bu örneklemin incelenmesi ile varılan sonucun evrene mal edilmesi olayıdır.

Evren, denetçinin bilgi edinmek istediği ve aynı türden birimlerin oluşturduğu alan veya ana kütledir.

Rassal örneklem, eşit seçilme şansına sahip birimlerden oluşan bir evrenden tamamıyla rassal (tesadüf) olarak

seçilen bir örneklemdir.

Başarılı bir örneklemin temel ilkeleri

1-) Evrenle ilgili bazı özel bilgiler baştan elde edilmelidir.

2-) Seçme işlemi ilgilenilen özellik veya değişkenden bağımsız olmalıdır.

3-) Örneklem ön yargısız seçilmelidir.

4-) Örnekleme alınan birimler birbirinden bağımsız olmalıdır.

5-) Verilerin seçildiği alanlarla diğer alanlar arasında temel ayrımlar bulunmalıdır.

6-) Örnekleme alınacak verilerin hepsine aynı koşullar ayrıcalıksız olarak uygulanmalıdır

Örnekleme Çerçevesi, Evren birimlerini tam olarak içeren ve evrenin fiziksel yapılanmasını gösteren listedir.

Örnekleme Riski, denetçi örneklemi temel alan sonuçlarıyla evrenin tamamına aynı yolla uyguladığı testlerden elde edeceği sonuçlar arasında fark olması olasılığıdır.

Örnekleme Hatası, Denetçinin örneklemi inceleyerek elde ettiği sonuçlarla gerçek durum arasındaki farktır.

Uygunluk testlerinin gerçekleştirilmesindeki örnekleme riskleri

A-) Alfa Riski : İç kontrol yeterince güvenilir olduğu halde, denetçinin örneklemden elde ettiği sonuçlara bakarak iç kontrolün yeterli güveni sağlamadığı sonucuna varmasıdır.

B-) Beta Riski : Denetçinin, örneklemden elde ettiği sonuçlara bakarak iç kontrol yeterince güvenilir olmadığı halde, güvenilir olduğu kanısına varmasıdır.

Maddilik testlerinin gerçekleştirilmesindeki örnekleme riskleri

a-) Yanlış Ret Riski : Örneklem sonuçları hesap kalanlarında maddi bir hata olduğu desteklemekle birlikte, maddi bir hata olmaması riskidir.

b-) Yanlış Kabul Riski : Örneklem sonuçları hesap kalanlarında maddi bir hata olmadığını desteklemekle birlikte, maddi bir hata olması riskidir.

MUHASEBE DENETİMİNDE İSTATİKSEL ÖRNEKLEME TÜRLERİ

1-) İSTATİSTİKSEL OLMAYAN ÖRNEKLEME :Olasılığa dayanmayan ve örnekleme birimlerinin seçiminde veya örnekleme büyüklüğünün belirlenmesinde denetçinin öznel davranmasıyla gerçekleştirilen örnekleme türüdür.
2-) İSTATİSTİKSEL ÖRNEKLEME :Örnekleme birimlerinin evrenden tesadüfi olarak seçildiği, evrenin tüm karakteristiğini yansıtan, sonuçların sayısal ve matematiksel olarak değerlendirilebildiği örnekleme türüdür.
MUHAEBE DENETİMİNDE İSTATİSTİKSEL ÖRNEKLEME TÜRLERİ

A-) NİTELİK ÖRNEKLEMESİ :  Bir muhasebe evrenindeki hataların ortaya çıkış oranını tahmin etmek için kullanılan istatistiksel örnekleme türüne denir. Denetçi nitelikli örneklemesinde muhasebe işlemlerinin doğruluğu ya da yanlışlığı üzerinde durur. Hataların yüzdesi önemlidir.

Nitelik örneklemesinde denetçinin belirlemesi gereken unsurlar;

1-) Kontrol test amaçlarını belirlemek                                                           4-) Örneklem birimlerini tanımlamak

2-) Kontrol politika ve prosedürlerinden sapmayı tanımlamak 5-) Örneklem büyüklüğünü belirlemek

3-) Evreni tanımlamak

*** Nitelik örneklemesinde en önemli nokta örnekleme büyüklüğünün evrensel hakkında doğru sonuçlar verecek büyüklükte saptamaktır.

* Kabul edilebilir risk : Bu risk genelde %5 veya %10 olarak belirlenir.

* Kabul edilebilir sapma oranı : Denetçinin kontrol prosedürlerine ilişkin duyduğu güvenden sapmanın  kabul edilebileceği maksimum orandır.

* Evrenin beklenen sapma oranı : Denetçi evrenin geçmiş yıllardaki sonuçlarına veya pilot örneklem sonuçlarına bakarak evrendeki sapmaya ilişkin beklentisini belirler.

* Buluş Örneklemesi : Sahte çek düzenlenmesi gibi sık rastlanmayan hatta çok özel olan bir durumu belirlemek istendiğinde başvurulan bir örnekleme türüdür.

B-) PARASAL BİRİM ÖRNEKLEMESİ :  Nitelik örneklemesi tekniğiyle, bir hesap sınıfına veya hesap kalanına ilişkin parasal tutar hatalarının tahminlerini yapmak için kullanılır.
Parasal Birim Örneklemesinde örneklem büyüklüğünün belirlenmesi için şu ön belirlemeler yapılmalıdır;
– Defter değeri (Evrenin kayıtlı tutarı)
– Yanlış kabul riski için güvenilirlik faktörü
– Kabul edilebilir hata (Evrendeki katlanılabilinecek maksimum hata tutarı)
– Beklenen hata (Tahmin edilen parasal hata tutarı)
– Genişleme faktörü

Formül >    Örneklem Büyüklüğü =                           Defter Değeri X Güvenilirlik Faktörü

Kabul edilebilir hata – ( Beklenen hata X Genişleme Faktörü )

C-) DEĞİŞKENLER ÖRNEKLEMESİ ( NİCELİK ÖRNEKLEMESİ) : Denetinin niceliksel tahminlere ulaşmak istediği durumlardan kullandığı örnekleme türüdür. Değişkenler örneklemesinde örneklem büyüklüğünü belirleyen etmenler; EVREN BÜYÜKLÜĞÜ, KABUL EDİLEBİLİR HATA, BEKLENEN HATA, YANLIŞ KABUL RİSKİ, STANDART SAPMA.
ÖRNEKLEME SEÇİMİ
1-) Rassal Sayılar Tablosu : 0-9 arasında değişen rassal sayılar tablosu kullanılarak örneklemin hangi evren birimlerinin gireceği tamamen rassal olarak belirlenir.
2-) Bilgisayarla Rassal Sayılar Oluşturulması : Bir yazılım yardımıyla kolayca yapılarak, çok daha hızlı ve insan hatalarına olanak vermeden seçim yapılmış olur.
3-) Sistematik Seçim : Denetçinin bir örnekleme aralığı seçip bu örnekleme aralığının büyüklüğüne göre örneklem birimlerini seçtiği yöntemdir. İlk birim rassal olarak seçilirken diğerleri otomatik olarak seçilir. Bu yöntem yanlıdır.
4-) Katmanlı Seçim : Evren katmanlara ayrılarak büyük tutarların temsil edilmense olanak verilir.
5-) Blok Seçim: Evrenden zaman olarak veya fiziksel olarak bir birine çok yakın birimlerin seçilmesiyle oluşur. Blok örneklem temsili değildir. Evren hakkında istatistiksel bilgi veremez. Bu yöntem kullanılmaktan kaçınılmalıdır.

kaynak:somut.net