Nakit Akışı Analizi Nedir? Nakit Akışı Analizi Nasıl Yapılır?

Bu çalışmadan nakit akışı, bilanço, gelir tablosu, finansal tablolar ve tms kavramları kapsamında nakit akım tablosu üzerinde durulacaktır…..

Nakit Akışı Analizi

Nakit Akış Tablolarının Oluşturulması ve Kontrolü

İşletmeler, belli bir hesap dönemde ortaya çıkan nakit ihtiyaçlarını yine söz konusu dönemde oluşan nakit girişleri ile karşılamak zorundadır.

Nakit akış tabloları, bu dengeyi tutturmak zorunda olan finans yöneticilerinin yönlerini bulmasını sağlayan pusulalarıdır.

İşletmeler, bir hesap döneminde esas faaliyetlerinden, yatırım faaliyetlerinden ve finansal faaliyetlerine ilişkin olarak oluşacak nakit giriş ve çıkışlarını çok işi tahmin etmeli ve hazırlamış olduğu bütçeye ilişkin sapmaların nedenlerini irdelemelidir.

Türkiye’de büyük işletmelerin dışında nakit akış tablosu yaygın olarak kullanılmamaktadır.

ETKİ, nakit akış tablolarının oluşturulmasını ve kontrolünü sağlar. En önemlisi personeli eğiterek bu tabloların kalıcı olarak hazırlanmasını sağlar.
Nakit akış tabloları şu aşamalardan geçerek hazırlanır:
Aylar itibariyle oluşacak faaliyet performansları gerçekçi yöntemlerle tahmin edilir,
Aylık tahmini faaliyet performanslarına ve uygulanan satış vadelerine göre esas faaliyetlerden oluşacak nakit girişleri tahmin edilir,
Aylık tahmini faaliyet performanslarına ve uygulanan alış vadelerine göre esas faaliyetlerden oluşan nakit çıkışları tahmin edilir,
Yatırım bütçesi incelenir ve yapılacak yatırım harcamaları nedeniyle aylık olarak nakit çıkışları tespit edilir,
Aylık bazda işletmelerin nakit açıkları veya fazlalıkları ortaya çıkartılır,
Aylık olarak oluşan nakit ihtiyaçlarına göre söz konusu açığın yabancı kaynakla mı yoksa ortaklarca mı karşılanacağı belirlenir,

Bu çalışma işletmelerin önünü görmesini sağlamakta, elde edilen nakitlerin dengeli ve amacına uygun kullanılmasını sağlamaktadır. Nakit akış tablosunu oluşturan işletmeler beklenmedik nakit darboğazına girmezler.

TMS 7 Nakit Akış Tablosu

Tarih: 26.11.2012

1. GİRİŞ

Bilindiği üzere Türkiye Muhasebe Standartları (TMS, IAS) 01.01.2013 tarihinden itibaren işletmeler tarafından uygulanmaya başlayacaktır. TMS kapsamında hazırlanması gereken finansal tablolar aşağıdaki gibidir

• Finansal Durum Tablosu ( Bilanço)
• Kapsamlı Gelir Tablosu ( Gelir Tablosu)
• Nakit Akış Tablosu
• Özkaynak Değişim Tablosu

TMS 7; Nakit Akış Tablosu’nun hazırlanması ve sunumuna ilişkin ilkeleri açıklamaktadır.

TANIMLAR

Nakit: İşletmedeki nakit ve vadesiz mevduatı,

Nakit Benzeri: Tutarı belirli bir nakde kolayca çevrilebilen kısa vadeli ve yüksek likiditeye sahip ve değerindeki değişim riski önemsiz olan yatırımları,

Nakit akışları: Nakit ve nakit benzerlerinin giriş ve çıkışlarını,

İşletme faaliyetleri: Bir işletmenin ana gelir getirici faaliyetleri ile yatırım ve finansman faaliyeti olmayan diğer faaliyetleri,

Yatırım faaliyetleri: Uzun vadeli varlıkların ve nakit benzerleri içerisinde yer almayan diğer yatırımların elde edilmesi ve elden çıkarılmasına ilişkin faaliyetleri,

Finansman faaliyetleri: Öz kaynaklar (Öz sermaye) ile yabancı kaynakların (borçlanmaların) yapısında ve tutarında değişiklik meydana getiren faaliyetleri, ifade eder.

Nakit akış tablosu; İşletmelerin bir dönem boyunca elde ettikleri nakitlerin ve kullandıkları nakitlerin gösterildiği tablodur.

 NAKİT AKIŞ TABLOSU

Finansal durum tablosu bir sonuç olup işletmenin bir dönem sonucunda ulaştığı finansal yapıya ilişkin bir bilgi vermektedir. Kapsamlı gelir Tablosu işletmenin sahip olduğu varlıkları kullanarak gelir yaratabilme gücünü göstermektedir. Nakit akış tablosu ise nakit yaratma gücüne ve bu nakitlerin kullanılmasına ilişkin bilgiler vermektedir. Nakit akış tablosu finansal durum tablosundan ve kapsamlı gelir tablosundan türetilen bir finansal tablodur.

Nakit akış tablosu hazırlanırken unutulmaması gereken en önemli konu;

• Finansal durum tablosunun işletme faaliyetlerine ilişkin sonuç göstergesi
• Gelir tablosunun işletme faaliyetlerine ilişkin performans göstergesi
• Nakit akış tablosunun işletme faaliyetlerine ilişkin performans göstergesi olduğudur.

Nakit akış tablosunu finansal durum tablosundan ve kapsamlı gelir tablosundan ayıran husus “nakit esaslı” olmasıdır. Diğer finansal tablolar tahakkuk esasına göre hazırlanır ve sunulurlar. Bu yönüyle bakıldığında nakit akış tablosu diğer finansal tablolardan daha önemli olmaktadır.

Bir nakit akış tablosu üç bölümden oluşmaktadır. Bunlar;

1. İşletme Faaliyetleri; İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları, genellikle işletmenin ana gelir getirici faaliyetleriyle ilgili olup, net karın veya zararın belirlenmesinde yer alan işlem ve olaylardan kaynaklanır. İşletme faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışları ile ilgili belli başlı kalemlere ilişkin bilgi, diğer bilgilerle birlikte değerlendirilerek, gelecekte oluşacak nakit akışlarına ilişkin tahminlerde kullanılabilir.[3] İşletme faaliyetlerine örnek olarak aşağıdaki faaliyetler sayılabilir;

• Hasılat ve ticari alacaklardan kaynaklanan nakit girişleri
• Maliyet ve ticari borçlardan kaynaklanan nakit çıkışları
• Vergi ödemelerinden kaynaklanan nakit çıkışları
• Finansal gelir ve giderlerden nakit girişleri ve çıkışları
• Diğer faaliyetlerden nakit girişleri ve çıkışları

     2-Yatırım Faaliyetleri; Yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları, işletmeye nakit yaratacak varlıkları yapılan yatırımlar ile bunlarda sağlanan nakitleri gösterir. Yatırım faaliyetlerine örnek olarak aşağıdaki faaliyetler sayılabilir;

• Maddi ve maddi olmayan duran varlıklara ilişkin nakit akışları (alış-satış)[4]
• Finansal varlıklara (İştirak, iş ortaklıkları vb.) ilişkin nakit akışları (alış-satış, tahsil edilen temettü)
• İşletmeler tarafından üçüncü kişilere verilen avans ve borçlara ilişkin nakit akışları (Finansal kurumların yaptıkları işlemler hariç)

3- Finansman Faaliyetleri; Finansman faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları finans kuruluşları, işletmenin ortakları, işletmenin ilişkili taraflarınca sağlanan nakitleri ya da bunlara ödemeleri gösterir. İşletmeler finansman ihtiyaçlarını finans kuruluşlarından sağladıkları gibi işletmenin ilişkili taraflarından da (ticari olmayan borç alacak ilişkisi) temin edebilmektedir. İşletmenin ilişkili taraflarından sağlanan, ticari olmayan borç alacak ilişkisi de özü itibariyle bir finansman faaliyetidir ve bunlarda sağlanan nakit akışları bu bölümde gösterilmesi gerekmektedir. Finansman faaliyetlerine örnek olarak aşağıdaki faaliyetler sayılabilir;

• Finans kuruluşları ile ilgili nakit akışları
• Sermaye tahsilatları, sermaye azaltışı veya temettü ödemeleri
• İlişkili taraflardan kaynaklanan (ticari olmayan) nakit akışları
• Tahvil ihracından kaynaklanan nakit akışları
• Finansal kiralama ödemeleri

Nakit akış tablosu “Dolaysız Model” (Direkt Model) ve “Dolaylı Model” (Endirekt Model) olarak iki türlüdür. İşletmeler her iki yönteme göre de nakit akış tablolarını hazırlayabilirler[5].

Dolaysız Model (Direkt Model); Brüt nakit girişleri ve brüt nakit çıkışlarına ait ana grupların belirtildiği modeldir.

Dolaylı Model (Endirekt Model); Net kar/zararın, gayri nakdi işlemlerin, geçmiş veya gelecek işlemlerle ilgili nakit giriş veya çıkışları tahakkuklarının veya ertelemelerinin ve yatırım veya finansman faaliyetleriyle ilgili nakit akışlarına ilişkin gelir veya gider kalemlerinin etkilerine göre düzeltildiği

İki yöntem arasındaki fark esas faaliyetlerin gösterimine ilişkin olarak ortaya çıkmaktadır. Dolaysız model işletmenin gelecekteki nakit akışların ilişkin olarak bilgiler verirken dolaylı modelde bu mümkün olmamaktadır. İşletmelerin nakit akış tablolarını dolaysız modele göre hazırlamaları tercih edilmektedir.[6]

NAKİT AKIŞ TABLOSUNUN HAZIRLANIŞI

Yukarıda da belirtildiği üzere nakit akış tablosu; finansal durum tablosundan ve kapsamlı gelir tablosundan türetilen nakit esaslı bir tablodur.

Nakit akış tablosu aşağıdaki sıralama ve işlemler takip edilerek hazırlanır;

a) İşletmenin finansal durum tablosu işletme faaliyetlerine ilişkin performans göstergesi haline dönüştürülür. Bu dönüştürme dönem başı ve dönem sonu arasındaki değişimi bularak yapılır.

• İşletme varlıklarındaki dönem başı ve dönem sonu değerleri arasında olumlu farklar nakit girişlerini olumsuz farklar ise nakit çıkışlarını gösterir
• İşletme yükümlülüklerindeki dönem sonu ve dönem başı değerleri arasındaki olumlu farklar nakit girişlerini, olumsuz farklar ise nakit çıkışlarını gösterir

b) Kapsamlı gelir tablosunun işletme faaliyetlerine ilişkin bir performans göstergesi olmasından dolayı herhangi bir dönüştürme yapılmaz.

c) Aynı türe dönüştürülen finansal tablo kalemleri faaliyetlere göre sınıflandırılır.

• İşletme faaliyetleri
• Yatırım faaliyetleri
• Finansman faaliyetleri

• d)İzleyen aşamada ise nakit girişi ve çıkışı yaratmayan tutarlar iptal edilir.

Yukarıda anlatılanları bir örnek yardımıyla açıklanması aşağıdaki gibi olacaktır.

5. ÖRNEK UYGULAMA

XYZ Üretim A.Ş.’nin 31.12.2010 ve 31.12.2011 tarihli finansal verileri aşağıdaki gibidir;

 Yukarıdaki finansal verilere ilişkin olarak yapılan tespitler aşağıdaki gibidir;

• Bağlı menkul kıymetlerini değerlemesi sonucunda 24.065 TL’lik bir değer artışı oluşmuştur.
• Alacakların kur değerlemesinde 35.254 TL kambiyo karı, borçların kur değerlemesinde ise 46.487 TL kambiyo zararı hesaplanmıştır.
• Önceki dönem karşılık ayrılan alacakların 4.000 TL’lik kısmı tahsil edilmiş, 963 TL’lik alacaktan ise vazgeçilmiştir.
• İşçilerin şirket aleyhine açmış olduğu davalar için 20.000 TL’lik karşılık ayrılmıştır.
• Vadeli alacaklar için 6.148 TL’lik, vadeli borçlar için ise 8.245 TL’lik reeskont hesaplanmıştır.
• Kullanılan krediler için 5.410 TL’lik faiz tahakkuk ettirilmiştir.
• Şirketin mali karı üzerinden 30.154 TL’lik vergi karşılığı hesaplanmıştır.
• Vadeli banka mevduatları için 1.684 TL’lik faiz tahakkuk ettirilmiştir.
• Gelecek aylara ait giderlerdeki 14.064 TL’nin tamamı Ocak – Aralık 2013 dönemi sigorta giderlerinden oluşmaktadır ve genel üretim giderleri içerisinde muhasebeleştirilmektedir.
• Gelecek Aylara Ait Gelirler, kira gelirlerinden oluşmaktadır.
• Çalışanlar için 3.750 TL’lik kıdem tazminatı karşılığı hesaplanmış ve tamamı genel yönetim giderleri içerisinde muhasebeleştirilmiştir.
• Dönem içinde 40.000 TL’lik finansal kiralama makine alınmıştır.
• Maliyeti 12.485 TL, birikmiş amortismanı 12.485 TL olan demirbaş KDV hariç 2.100 TL satılmış ve bedeli tahsil edilmiştir.
• Dönem amortisman gideri 76.185 TL olup bunun 65.874 TL genel üretim giderlerinde, 10.311 TL genel yönetim giderlerinde muhasebeleştirilmiştir.
• Dönem içinde 70.000 TL’lik temettü ödemesi olmuştur.
• Personele borçlarda gözüken 45.011 TL Aralık 2011 ayına ait personel ücretlerinden oluşmaktadır. Personel ücretlerinin tamamı genel üretim giderleri içerisinde muhasebeleştirilmektedir.
• Ödenecek vergi ve fonlar ve ödenecek sgk kesintilerindeki tutarların tamamı personel ücret kesintilerinden kaynaklanmaktadır.

Yukarıda yapılan tespitlerin nakit akış tablosuna etkisini yorumlayacak olursak;

Tespit 1: Bağlı menkul kıymetlerin değerlenmesinden kaynaklanan artış veya azalışlar herhangi bir nakit girişi ya da çıkışı yaratmazlar. Bağlı menkul kıymetlerin 24.065 TL’lik değer artışı nakit akış tablosuna dahil edilmez.

Tespit 2: Dönem sonları itibariyle yapılan kur değerlemeleri nakit girişi ya da çıkışı yaratmazlar. Bu nedenle;

• Ticari alacaklar için yapılan 35.254 TL’lik kur değerleme artışları,
• Ticari borçlar için yapılan 46.487 TL’lik kur değerleme artışları nakit akış tablosuna dahil edilmez.

Tespit 3: Vazgeçilen alacaklar nakit hareketi değil hesaben yapılan bir işlemdir ve nakit girişi yaratmaz. Vazgeçilen 963 TL’lik tutar nakit akım tablosuna dahil edilmez.

Tespit 4: Karşılıklar muhasebenin ihtiyatlılık ilkesi gereğince yapılan ve nakit çıkışı yaratmazlar. Bu nedenle;

• İşçilerin açtığı davaları için ayrılan 20.000 TL’lik karşılık tutarı,
• Çalışanlar için ayrılan 3.750 TL’lik karşılık tutarı,
• 30.154 TL’lik vergi karşılığı nakit akış tablosuna dahil edilmezler.

Tespit 5: Dönem sonları itibariyle yapılan reeskont işlemleri nakit girişi ya da çıkışı yaratmazlar. Bu nedenle

• Ticari alacaklar için yapılan 6.148 TL’lik reeskont tutarları ve önceki dönem reeskont iptal tutarları
• Ticari borçlar için yapılan 8.245 TL’lik reeskont tutarları ve önceki dönem reeskont iptal tutarları nakit akış tablosuna dahil edilmezler.

Tespit 6: Dönem sonları itibariyle yapılan faiz tahakkukları nakit girişi ya da nakit yaratmazlar. Bu nedenle;

• Vadeli mevduat için yapılan 1.684 TL’lik faiz tahakkukları
• Krediler için yapılan 5.410 TL’lik faiz tahakkuku nakit akış tablosuna dahil edilmezler.

Tespit 7: Gelecek aylara ait gelirler ve gelecek aylara ati giderler dönem ayırıcı hesaplardır. Önceki dönemlerden gelen tutarlar nakit girişi ya da  çıkışı yaratmazlar.

• Gelecek aylara ait giderler hesabındaki önceki dönemden gelen 1.608 TL’lik
• Gelecek aylara ait gelirler hesabındaki önceki dönemden gelen 14.000 TL’lik tutarlar nakit akış tablosuna dahil edilmezler.

Tespit 8: Dönem içinde satılan demirbaştan dolayı 2.100 TL’lik bir satış karı oluşmuştur. Oluşan bu karın tamamı nakit girişi yaratmıştır. Duran varlık satışından oluşan nakit girişi esas faaliyet değil yatırım faaliyeti olarak nakit akış tablosunda yer alır.

Tespit 9: Varlıkların finansal kiralama veya kredi ile alınması nakit akışı yaratmaz. Dönem içinde alınan 40.000 TL’lik varlık alışı nakit akım tablosunda finansal kiralama ödemeleri ile netleştirilerek yer alır.

Tespit 10: Amortisman giderleri nakit çıkışı yaratmazlar. Bu nedenle 76.185 TL’lik amortisman gideri nakit akış tablosuna dahil edilmez.

Tespit 11: Temettü ödemeleri nakit çıkışı yaratan işlemlerdir ve finansman faaliyetlerine ilişkin nakit akışı olarak gösterilir.

Tespit 12: Personele borçlarda gözüken tutarlar ile bunlardan kaynaklanan vergi kesintileri nakit akışı yaratmazlar. Dönem sonundan gözüken tutarlar nakit akış tablosuna dahil edilmezler

Yukarıdaki tespitlerimiz sonucunda Dolaysız Model’e (Direkt Model) göre nakit akım tablosu ve yapılacak düzeltmeler aşağıdaki gibi olacaktır;

Nakit Akış Tablosu’nu özet olarak gösterecek olursak aşağıdaki gibi olacaktır;

Dolaylı Model’e (Endirekt Model) göre nakit akım tablosu ve yapılacak düzeltmeler aşağıdaki gibi olacaktır;

Nakit Akış Tablosu’nu özet olarak gösterecek olursak aşağıdaki gibi olacaktır;

6. SONUÇ

Nakit akış tablosu, işletmelerin faaliyetlerinden sağladıkları nakit yaratma ve bu nakitleri kullanma durumunu göstermesi nedeniyle finansal durum ve kapsamlı gelir tablosundan daha önemli olmaktadır. Finansal tablo okuyucuları, işletmenin mevcut ve gelecekteki ortakları, işletmeye finans sağlayan kreditörler (finans kuruluşları ve diğer borç verenler) işletmenin nakit yaratma kabiliyeti ve daha da önemlisi işletmenin sürekliliği hakkında nakit akış tablosunu inceleyerek büyük ölçüde bilgi sahibi olurlar.

[1] Türkiye Muhasebe Standartları, TMS1 p10

[2] Türkiye Muhasebe Standartları, TMS7 p6

[3] Türkiye Muhasebe Standartları, TMS7 p13

[4] Finansal kiralama ile alınan duran varlıklar nakit akışı yaratmazlar TMS7 p43,44

[5] Türkiye Muhasebe Standartları, TMS7 p18

[6] Türkiye Muhasebe Standartları, TMS7 p19

Kaynak: www.MuhasebeTR.com