Muhasebe Standarı Nedir? Denetim Standarı Nedir?

Muhasebe Standardı – Denetim Standardı Kavramları:

İşletmede gerçekleşen olay ve işlemleri her işletme kendi belirlediği yönteme göre muhasebeleştirir ve bu muhasebe kayıtlarına dayanarak mali tablolarını düzenlerse, bu mali tablolar işletme dışındaki ilgililer açısından bir anlam ifade etmez. Çünkü, işletme dışındaki ilgililer hangi olayın ne şekilde muhasebeleştirildiğini ve bunun mali tablolara ne şekilde yansıtıldığını anlayamazlar. Düzenlenen mali tabloların işletme dışındaki ilgililere de hitabedebilmesi için, tüm işletmeler işlemleri muhasebeleştirirken ortak belli kurallara uymalıdırlar. Tüm işletmelerin uymak zorunda bulunduğu bu ortak kurallara muhasebe standartları denir. Muhasebe standartları, ulusal standartlar veya uluslararası standartlar şeklinde belirlenmiş olabilir. Muhasebe standartlarının uygulanmasıyla tüm işletmelerin faaliyet sonuçları işletme dışındaki ilgililere aynı şekilde yansıtılmış olur.

Bağımsız dış denetim ile, işletmenin mali tablolarının genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine ve muhasebe standartlarına uygun olup olmadığı hususunda görüş bildirilmektedir. Muhasebe standartlarının olmaması durumunda ise bağımsız dış denetim tüm anlamını yitirir. Çünkü böyle bir durumda, denetimin ne amaçla, neye göre yapılacağı konusu boşlukta kalmakta ve sonuçta bağımsız dış denetim işlevi olmayan bir araç haline dönüşmektedir. Şu halde bağımsız dış denetimin temel önkoşulu muhasebe standartlarıdır.[1]

Denetim standartlarının ise muhasebe standartlarıyla bir ilgisi yoktur. Denetim standartları, denetçiye ve denetim sürecine ilişkin olarak belirlenmiş standartlardır.

Bağımsız dış denetimden beklenen faydaların sağlanabilmesi ve ilgililerin denetim sonucu düzenlenen raporlardaki bilgilere güvenebilmeleri; denetimin başlangıcından denetim raporunun tamamlanmasına kadar geçen her aşamada belli ölçütlere, kurallara ve ilkelere uyulmasına bağlıdır. İşte bu kural ve ilkelere denetim standartları denir.

Denetim standartları, yasalarca veya meslek örgütlerince konulmuş, meslekçe kabul edilmiş olan ve denetim uygulamalarının kalitesini ölçen kıstaslardır.[2] Her bağımsız denetçi bu standartlara uyarak denetim çalışmasını yapmalıdır. İlk olarak, denetim yapacak denetçi belli niteliklere sahip olmalıdır. İkincisi, denetim çalışması belli kurallara uyularak yapılmalıdır. Üçüncüsü, denetim sonucu düzenlenecek raporlarda da belli kurallara uyulmalıdır. Denetim standartları, bunların hepsini kapsar nitelikte belirlenmiş standartlardır. Denetim çalışmasının kalitesi ve güvenilirliği, bu standartlara tam olarak uyulmasına bağlıdır. Nitekim, her denetçi denetim raporunda denetim çalışmasının denetim standartlarına uygun şekilde yapıldığını belirtmektedir. Böylece denetçi, denetim raporunu kullanacak ilgililere denetim raporundaki bilgilerin güvenilirliği konusunda güvence vermektedir.

Denetim standartlarına uyulmadan yapılmış bir denetim çalışması sonucu düzenlenen denetim raporunun güvenilir bilgiler içerdiği söylenemez. Yine, bir denetim çalışmasının kalitesi, denetim standartlarına uygunluk düzeyiyle ölçülür. Kaliteli bir denetim çalışması, denetim standartlarına tam olarak uyulmak suretiyle gerçekleştirilebilir.

Denetim standartları, yürütülen denetim çalışmasının kalitesini ve güvenilirliğini sağlamakla birlikte, denetçiye de mesleki sorumluluğunu yerine getirmesinde yardımcı olur ve denetim faaliyetinde ona ışık tutar.[3]

[1] Kamil Büyükmirza, Muhasebe  Denetiminde Muhasebe Standartları, Standart Dergisi, Yıl:1989,                         Sayı:17, S.62

[2] Hasan Gürbüz, Muhasebe Denetimi, 4.B., Mart – 1995, S.34

[3] Ersin Güredin, a.g.e.,S.25