Mali Kontrol Nasıl Yapılması Gerekir?
KONTROL USULÜ
Harcama birimlerinde ve malî hizmetler biriminde yapılan kontrol sonucunda, malî karar ve işlemin uygun görülmesi halinde, dayanak belgenin üzerine “Kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şerhi düşülür veya yazılı görüş düzenlenir.
Malî karar ve işlemin uygun görülmemesi halinde ise nedenleri açıkça belirtilen bir görüş yazısı yazılarak kontrole tâbi karar ve işlem belgeleri eklenmek suretiyle ilgili birimine gönderilir.
Malî hizmetler birimince, İç Kontrole İlişkin Usul ve Esasların 17 ve 26 ncı maddeleri uyarınca yapılan kontrollerde yazılı görüş düzenlenmesi zorunludur.
Bu yazıda, yapılan kontrol sonucunda malî karar ve işlemin uygun görülüp görülmediği, uygun görülmemişse nedenleri açıkça belirtilir.
Mevzuatına uygun olarak giderilebilecek nitelikte eksiklikleri bulunan malî karar ve işlemlerde, bu eksiklikler ve nasıl düzeltilebileceği hususları belirtilmek ve bunların düzeltilmesi kaydıyla işlemin uygun görüldüğü şeklinde yazılı görüş düzenlenebilir.
5018 sayılı kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren yaklaşık olarak beş yıl geçtiği söylenebilir. Bu süre zarfında kamu mali yönetimi alanında yapılan önemli değişiklikler, kamu idareleri bakımından başarıyla uygulanmaya başlandığı görülmekle beraber;
Konuyla ilgili olarak üzerinde durulması gereken bir konu, iç denetim faaliyetinin, iç kontrol sürecinin bir parçası olarak değerlendirilmesidir.
Harcamayı yaptıran otorite, kontrol ettiren otorite ve denetlettiren otorite aynı otoritedir.
Denetimin unsurları arasında olan, konuya farklı ve tarafsız bir açıdan bakış ilkesinden uzaklaşma ve bunun yaratacağı dez avantajlar ihmal edilmiş olduğu görülmektedir.
Bu açıdan bakıldığın da gelecekte, kamu idareleri, kendileri kontrol süreçlerini aktif bir şekilde uygulasalar bile, faaliyetlerine bir de üçüncü bir gözün bakması düşüncesine sahip olabilecekler ve bu takdirde özel sektörde olduğu gibi bağımsız denetim şirketlerinin kamu sektöründe de denetim faaliyeti gerçekleştirmeleri gündeme gelebilecektir.
Konuyla ilgili olarak üzerinde durulması gereken diğer bir nokta da; ön mali kontrol yapan görevliler tarafından yapılan kontrol neticesinde uygun görülmeme kararının, danışma ve önleyici niteliği haiz olup, malî karar ve işlemlerin harcama yetkilisi tarafından uygulanmasında bağlayıcı olmama durumudur.
Burada sağlanan esnekliğin, harcama yetkilisine hareket alanı kazandırmak olduğu anlaşılmakla beraber, mevzuata açık olarak aykırı olan ve konusu suç teşkil edebilecek durumlarda, uygun görülmeyen hususlarla ilgili üst mercilere bilgi vermenin yerinde olacağı düşünülmektedir.