İhalenin Kurul Kararı ile İptalinin Hukuki Sonuçları

İhalenin Kurul Kararı ile İptalinin Hukuki Sonuçları

Giriş

4734 sayılı Kamu İhale Kanununda öngörülen düzenleme, özellikle Kanunun 55 ve 56ncı maddeleri birlikte ele alındığında, ihale süreci ilgilileri tarafından başvurulması halinde şikayet ve itirazen şikayet yolları tüketilmeden veya Kanunun öngörülen sürelerin beklenmesi suretiyle ihale sürecinin kesin olarak sonuçlanmaksızın sözleşme imzalanmamasıdır. Ancak Kanunun 42nci maddesi hükmüne göre 41nci maddesindeki sürelerin bitimini müteakip sözleşme imzalanması süreci başlatılmalı ve 45nci madde hükmüne göre İdare 42 ve 44ncü maddelerde belirtilen süreler içinde sözleşme imzalamak zorundadır. Bu nedenle itirazen şikayet başvurusu neticesi ihalenin iptal edilmesi üzerine İdare ile Yüklenici arasında akdedilen sözleşmenin akibeti hususu önem arz etmektedir. Zira bu husus 4734 ve 4735 sayılı Kanunlarda düzenlenmemiştir.

İhalelere Yönelik Başvurular ve Akdedilen Sözleşmelere Etkisi

4964 sayılı Kanunun 28nci maddesi ile değişik 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 46ncı maddesi hükmüne göre; “Yapılan bütün ihaleler bir sözleşmeye bağlanır. Sözleşmeler idarece hazırlanır ve ihale yetkilisi ile yüklenici tarafından imzalanır. Yüklenicinin ortak girişim olması halinde, sözleşmeler ortak girişimin bütün ortakları tarafından imzalanır. İhale dokümanında aksi belirtilmedikçe sözleşmelerin notere tescili ve onaylattırılması zorunlu değildir. İhale dokümanında belirtilen şartlara aykırı sözleşme düzenlenemez.”
Bir ihalenin ihale komisyonu kararı ile ekonomik açıdan en avantajlı teklif veren ya da fiyat dışı unsurların da dikkate alınması halinde geçerli teklif veren bir diğer isteklinin üzerine bırakılmak suretiyle karara bağlanması ve kararın ihale yetkilisi tarafından onaylanmasını müteakip ihale üzerine bırakılan istekli, İdare tarafından kesin teminatını vermek suretiyle sözleşme imzalamaya davet edilir.
4734 sayılı Kanunun 44ncü maddesi hükmüne göre ise ihale üzerinde kalan istekli, 42 ve 43ncü maddelere göre kesin teminatını imzalamak zorundadır.
Yine Kanunun 54ncü maddesi hükmüne göre de, “İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikayet ve itirazen şikayet başvurusunda bulunabilirler. Şikayet ve itirazen şikayet başvuruları, dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idari başvuru yollarıdır”.
4734 sayılı Kanunun 55nci maddesi hükmüne göre, Şikayet başvurusu, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla bu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen günden itibaren 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün içinde ve sözleşmenin imzalanmasından önce, ihaleyi yapan İdareye yapılır. Yine İdare, şikayet başvurusu üzerine gerekli incelemeyi yaparak on gün içinde gerekçeli bir karar alır. Alınan karar, şikayetçi ile diğer aday veya istekliler ile istekli olabileceklere karar tarihini izleyen üç gün içinde bildirilir. İdarece on gün içinde bir karar alınmaması durumunda başvuru sahibi tarafından karar verme süresinin bitimini, süresinde alınan kararın uygun bulunmaması durumunda ise başvuru sahibi dahil aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından idarece alınan kararın bildirimini izleyen on gün içinde

Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir.
Yine Kanunun 56ncı maddesi hükmüne göre de, İdareye şikayet başvurusunda bulunan veya idarece alınan kararı uygun bulmayan aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından 55 inci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen hallerde ve sürede, sözleşme imzalanmadan önce itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir. Kurum, itirazen şikayete ilişkin nihai kararını, incelenen ihaleye ilişkin gerekli bilgi ve belgeler ile ihale işlem dosyasının kayıtlara alındığı tarihi izleyen yirmi gün içinde vermek zorundadır. Bu süre 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihaleler ile şikayet ve itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvurularında on iş günü olarak uygulanır.
4734 sayılı Kanunun 55 ve 56ncı maddeleri birlikte değerlendirildiğinde; bir ihaleye ilişkin olarak sözleşme imzalanmadan önce idareye şikayet ve Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet başvurusunda bulunulması ve Kamu İhale Kurumunca sözleşme imzalanmadan önce şikayetin 45 gün içerisinde sonuçlandırılması gerekmektedir.
Esasen kanun koyucu bu ihtimali dikkate alarak 4734 sayılı Kanunun 55nci maddesinin son fıkrasında, “…İdareye şikayet başvurusunda bulunulması halinde, başvuru üzerine alınan kararın son bildirim tarihini, süresi içerisinde bir karar alınmaması halinde ise bu sürenin bitimini izleyen tarihten itibaren on gün geçmeden ve itirazen şikayet başvurusunda bulunulmadığı hususuna ilişkin sorgulama yapılmadan veya itirazen şikayet başvurusunda bulunulması halinde ise Kurum tarafından nihai karar verilmeden sözleşme imzalanamaz…” demek suretiyle Kamu İhale Kurumunca ihalenin iptaline karar verilebileceğini göz önüne alarak şikayet ve itirazen şikayet başvuruları sonuçlanmaksızın İdarelerin yüklenicilerin sözleşme yapmalarını engellemek istemiştir.