Hizmet Alım İhalelerinde Benzer İş Nedir?

HİZMET ALİM İHALELERİNDE BENZER İŞ UYGULAMASI

I-GİRİŞ
Kamu kurumları tarafından açılan ihalelerde, belirleceyici unsurlardan biri, ihaleye katılan firmanın, ihale konusu işe benzer işleri daha önce gerçekleştirmiş olup olmadığıdır.
Hangi işlerin benzer iş sayılacağı ihale dökümamanında gösterilmesi gerekir.
İlk bakıldığında, anlaşılması son derece kolay gibi gözükse de, benzer işi anlamak ve ihale sürecinde değerlendirmek, göründüğü kadar kolay değildir.
İhale komisyonları ve firmalar ihalede aranan benzer işle, teklif olarak sunulan benzer işin doğruluğu konusunda hatalar yapmaktadırlar. Yapılan bu hatalar neticesinde, haksız olarak bazı firmalar ihaleyi kazanmakta, bazı firmalar ise, yine haksiz olarak ihale dışı bırakılmaktadır.
Bu çalışmada hizmet alımlarında benzer iş uygulaması üzerinde durulacak ve konu örnek bir olayla açıklığa kavuşturulacaktır.

II-YASAL VE İDARİ VE MEVZUAT
Konuyla ilgili olarak mevzuaatımızda yer alan duzenlemeler aşağıda gösterilmiştir.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin “İş deneyimini gösteren belgeler” başlıklı 39 uncu maddesinde;
“(1) İş deneyimini gösteren belgelerin istenildiği ihalelerde; yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektörde bedel içeren tek bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;
a) İlk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan hizmet alımlarıyla ilgili iş deneyimini gösteren belgelerin,
…
istenilmesi zorunludur.
…
(3) İş deneyiminin belirlenmesi amacıyla;
a) Açık ihale usulüyle yapılan ihaleler ile Kanunun 21 inci maddesinin (b), (c) ve (f) bentlerine göre yapılan ihalelerde, teklif edilen bedelin % 25’inden az ve % 50’sinden fazla olmamak üzere idarece belirlenecek bir oranda,
b) Belli istekliler arasında ihale usulüyle ve Kanunun 21 inci maddesinin (a), (d) ve (e) bentlerine göre yapılan ihalelerde, yaklaşık maliyetin %25’i ile % 50’si aralığında, idarece belirlenecek parasal tutardan az olmamak üzere,
ihale konusu iş veya benzer işlere ait tek sözleşmeye ilişkin iş deneyimini gösteren belgelerin sunulması istenir.
(4) İlgili mevzuat uyarınca gelecek yıllara yaygın olarak gerçekleştirilecek işlerin, açık ihale usulüyle ve Kanunun 21 inci maddesinin (b), (c) ve (f) bentlerine göre ihale edilmesi halinde, iş deneyimine ilişkin oranlar üçüncü fıkranın (a) bendine göre belirlenen oranın, bir yıldan fazla süreli işlerde 4/5’i, iki yıldan fazla süreli işlerde 3/5’i, üç yıldan fazla süreli işlerde 2/5’i alınarak hesaplanır ve bu oranlar yeterlik kriteri olarak öngörülür. Belli istekliler arasında ihale usulüyle ve Kanunun 21 inci maddesinin (a), (d) ve (e) bentlerine göre yapılan ihalelerde ise bu oranlara göre belirlenen parasal tutarlar yeterlik kriteri olarak öngörülür.…”hükmü bulunmaktadır.
Benzer iş kavramı ise Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde yer alan;
“… a) Benzer iş: İhale konusu iş veya işin bölümleriyle nitelik ve büyüklük bakımından benzerlik gösteren, aynı veya benzer usullerle gerçekleştirilen, teçhizat, ekipman, mali güç ve uzmanlık ile personel ve organizasyon gerekleri bakımından benzer özellik taşıyan işleri,…ifade eder.” düzenlemesi ile tanımlanmıştır.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İş deneyimini gösteren belgelerin değerlendirilmesi” başlıklı 48’inci maddesinde “…(5) İş ortaklığı tarafından gerçekleştirilen işlerde ortakların iş deneyim tutarı, iş ortaklığındaki hisse oranı esas alınarak belirlenir. Ancak ihaleye katılan iş ortaklığının ortakları tarafından ortaklık oranları ve yapısı aynı olmak kaydıyla daha önce kurulmuş olan iş ortaklığının gerçekleştirdiği bir işten elde edilen iş deneyimini gösteren belgelerin sunulması halinde, iş ortaklığının iş deneyim tutarı, ortakların hisse oranlarına bakılmaksızın belge tutarı esas alınarak hesaplanır.” Hükmü yer almaktadır.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “İş deneyimini gösteren belgeler ve benzer işe ilişkin hususlar” başlıklı 72’nci maddesinde ise;
“…72.3. Birden fazla işin benzer iş olarak belirlenmesi halinde bu işlerin birlikte mi yoksa ayrı ayrı mı benzer iş olarak kabul edileceğinin şartnamede belirtilmesi gerekmektedir. Şartnamede bu konuya ilişkin bir açıklık bulunmaması halinde, benzer iş olarak belirlenen işlerin her birinin ayrı ayrı benzer iş olarak kabul edilmek suretiyle değerlendirme yapılması zorunluluğu bulunmaktadır.” açıklaması yer almaktadır.

III-ÖRNEK OLAY (*)
Konun daha iyi ve net bir şekilde anlaşılabilmesi için, Kamu İhale Kurulunca verilmiş olan bir karara aşağıda yer verilmiştir.
“İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,ihalede sundukları iş deneyim belgesinin benzer iş tanımına uygun olmaması nedeniyle idarece tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasının mevzuata aykırı olduğu iddia edilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
…
İdari Şartname’nin 2’nci maddesinde ihale konusu iş “Temizlik, Parke, Bordür Üretim ve Kamyonla Taşıma İşleri” şeklinde tanımlanmıştır.
…
İdari Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinin mesleki ve teknik yeterlik kriterlerinin düzenlendiği 7.5.1’inci maddesinde “İsteklinin yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektörde bedel içeren tek bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;
a) İlk ilan tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan hizmet alımlarıyla ilgili iş deneyimini gösteren belgeleri veya
b) Devredilen işlerde devir öncesindeki veya sonrasındaki dönemde ilk sözleşme bedelinin en az % 80’inin gerçekleştirilmesi şartıyla, ilk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan hizmet işlerine ilişkin deneyimini gösteren belgeleri, sunması zorunludur. İstekli tarafından teklif edilen bedelin % 50’den az olmamak üzere, ihale konusu iş veya benzer işlere ait tek sözleşmeye ilişkin iş deneyimini gösteren belgelerin sunulması gerekir.
İş ortaklığında pilot ortağın, istenen iş deneyim tutarının en az % 70’ini, diğer ortakların her birinin, istenen iş deneyim tutarının en az % 10’unu sağlaması ve diğer ortak veya ortakların iş deneyim tutarı toplamının ise istenen iş deneyim tutarının % 30’undan az olmaması gerekir. Ancak, ihaleye katılan iş ortaklığının ortakları tarafından ortaklık oranları ve yapısı aynı olmak kaydıyla daha önce kurulmuş olan iş ortaklığının gerçekleştirdiği bir işten elde edilen iş deneyimini gösteren belgelerin sunulması halinde, pilot ortak ve diğer ortakların her birinin birinci cümledeki oranlara göre asgari iş deneyim tutarını sağlaması koşulu aranmaz. Konsorsiyumda ise her bir ortağın kendi kısmı için istenen iş deneyim tutarını sağlaması zorunludur.
Tüzel kişi tarafından iş deneyimini göstermek üzere sunulan belgenin, tüzel kişiliğin yarısından fazla hissesine sahip ortağına ait olması halinde, ticaret ve sanayi odası/ticaret odası bünyesinde bulunan ticaret sicil memurlukları veya yeminli mali müşavir ya da serbest muhasebeci mali müşavir tarafından ilk ilan veya davet tarihinden sonra düzenlenen ve düzenlendiği tarihten geriye doğru son bir yıldır kesintisiz olarak bu şartın korunduğunu gösteren belgenin sunulması zorunludur.”şeklinde,
…
Aynı Şartname’nin benzer iş tanımına ilişkin 7.6’ncı maddesinde ise “Her türlü Kamu Kurum ve Kuruluşlarında, Özel sektörde yapılan personel ve teknik personel çalıştırmaya dayalı hizmet işleri benzer iş olarak kabul edilecektir.” şeklinde düzenlemeler yapılmıştır.
…
Bu doğrultuda, bahse konu ihalenin ilanının 4.3’üncü maddesi ile İdari Şartname’nin 7.5’inci maddesinde, son beş yıl içinde bedel içeren bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ve teklif edilen bedelin %50 oranından az olmamak üzere ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin iş deneyimini gösteren belgelerin isteklilerce teklifleri ekinde sunulmasının istendiği ve ihale ilanının 4.4’üncü maddesi ile İdari Şartname’nin 7.6’ncı maddesi uyarınca “Her türlü Kamu Kurum ve Kuruluşlarında, Özel sektörde yapılan personel ve teknik personel çalıştırmaya dayalı hizmet işleri”nin benzer iş olarak değerlendirmeye alınacağının ifade edildiği görülmektedir.
İhale konusu işe ait Teknik Şartname’nin “İhalenin Konusu” başlıklı 1’inci maddesinde “P. Belediyesi İlçe sınırları içerisinde Belediyeye ait her türlü işlerin yapılması, parke-bordür üretim işlerin verilen işlerin yapılması” düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “Şartname Konusu Hizmette Çalıştırılacak Elemanlar ile İlgili Hususlar” başlıklı bölümünde “1-Çalıştırılacak Personeller Belediyeye ait Kilit Parke Taşı Üretim Fabrikasında, Park Bahçe ve Sokakların Temizliğinde, Belediyeye ait Araçlarda ve Belediye Hizmet binasında çalıştırılacaktır.
2-Fabrikada çalışacak personeller 1 kişi mikserci olarak 1 kişi makine operatörü olarak 1 kişi paletci 1 kişi foklift kullanacak 6 kişi taşların dizilmesinde paketlenmesinde ve boşaltılmasında 1 kişide makinaların bakımından sorumlu olarak çalışacaktır.
3-Park ve Bahçelerin bakımı için 1 personel çimlerin biçilmesi ağaçların budanması vb. işlerde çalıştırılacak
4-Sokakların park ve bahçelerin temizliği için 3 personel çalıştırılacaktır.
5-Belediyeye ait bakım atölyesinde araç tamirinden anlayan 1 kişi, Belediye hizmet binasında bilgisayar kullanabilen (Office programlarını etkin kullanan) 1 kişi çalışacaktır.
6-Belediyeye ait kamyonları kullanmak için E sınıf ehliyetli olan 4 kişi çalıştırılacaktır.
7-Tüm çalıştırılan işçilerden genel sorumlu olmak üzere işçi sorumlusu statüsünde 1 kişi çalıştırılacaktır.
8-Tokinin çevre temizliği için 1 kişi çalıştırılacaktır.
9-Fen işlerinde çalışmak üzere deneyimli Harita Teknikeri.
10-Belediyemiz araç parkındaki kepçeyi kullanmak üzere en az beş yıl deneyimli iş Makinası Operatörü.” düzenlemesi yapılmak suretiyle ihale konusu işin mahiyeti belirlenmiştir.
…
İdari Şartname’nin 7.6’ncı maddesinde yer alan benzer iş tanımında yer alan personel çalıştırılması ve teknik personel çalıştırılması hizmetleri göz önüne alındığında, söz konusu tanımda her türlü personel çalıştırılması hizmetinin yanı sıra teknik personel çalıştırılması hizmetinin de birlikte mi yoksa ayrı ayrı mı benzer iş olarak kabul edileceği hususunda bir açıklık bulunmadığı belirlenmiş olup, Kamu İhale Genel Tebliği’nin yukarıda yer verilen 72.3’üncü maddesi dikkate alınarak, söz konusu İdari Şartname düzenlemesinin, personel ve teknik personel çalıştırılması hizmetlerinden birine ilişkin iş deneyim belgesi sunulmasının yeterli olacağı şeklinde anlaşılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Buradan hareketle incelenen ihalede başvuru sahibi İş Ortaklığı’nın özel ortağı olan Z.S. Hizm. Tem. Sağ. Hizm. Nak. San. Tic. Ltd. Şti.nce sunulan iş deneyim belgesinin incelenmesinde S. PTT Başmüdürlüğü tarafından düzenlenen belgede, işin tanımının “48 işçi ile posta gönderilerinin işlenmesi, taşınması ve dağıtım hizmetlerinin yaptırılması” olarak ifade edildiği, söz konusu işin kabul tarihinin 31.03.2012 olduğu görülmüştür.
Yapılan değerlendirme sonucunda, ihale konusu işin personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet olduğu, ayrıca incelemeye konu ihalede benzer iş olarak belirlenen işlerden her ikisinin de personel çalıştırılmasına dayalı işleri kapsadığı göz önünde bulundurulduğunda, başvuru sahibinin iş deneyim belgesinin posta gönderilerinin işlenmesi, taşınması ve dağıtımına ilişkin olarak yapılan bir iş sonucunda düzenlendiği ve benzer iş tanımında yer verilen personel çalıştırılmasına dayalı hizmet işlerinin kapsamına girdiği anlaşılmıştır.
Bu itibarla başvuru sahibinin iş deneyim belgesinin İdari Şartname’nin 7.6’ncı maddesindeki benzer iş tanımına uygun olduğu tespit edildiğinden söz konusu isteklinin bu yöndeki iddiasının yerinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Diğer taraftan ihalede başvuru sahibi İş Ortaklığı tarafından 506.531,64 TL tutarında teklif verildiği, söz konusu isteklinin İdari Şartname’nin 7.5.1’inci maddesi uyarınca sağlaması gereken iş deneyim belgesi tutarının 253.265,82 TL olduğu, ihaleye İş Ortaklığı olarak teklif veren başvuru sahibinin özel ortağının sağlaması gereken iş deneyim belgesi tutarının ise 75.979,75 TL olduğu anlaşılmış olup, özel ortak olan Z.S. Hizm. Tem. Sağ. Hizm. Nak. San. Tic. Ltd. Şti.nin sunduğu söz konusu belgeye konu sözleşme süresinin uzatılmış olduğu, bu nedenle sözleşme süresinin uzatılması sonucunda gerçekleşen iş tutarı dikkate alınmaksızın 519.743,52 TL olarak belirlenen ilk sözleşme bedelinin de (güncellenmemiş haliyle) ihale dokümanında istenen asgari tutarın üzerinde olduğu görüldüğünden, idarece bu gerekçeyle de teklifin değerlendirme dışı bırakılması işleminin yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, İ.Sos. Hiz. Tem. Bil. İşl. Yem. Danş. Taah. İnş. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.-Z.Sos. Hizm. Tem. Sağ. Hizm. Nak. San. Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin değerlendirmeye alınması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.”

IV-DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
Yukarıda belirtilen Kamu İhale Kurul kararında görüleceği üzere, firmalarca sunulan benzer işe ilişkin dökümanların, ihale komisyonlarınca yanlış olarak değerlendilmesi ihale sonucunu etkilemektedir.
Bu noktada, benzer iş kavramının doğru olarak değerlendirilmesi için, öncelikle ihalesi yapılacak olan işin, niteliğinin ihale komisyonunda yada ihaleyi yapan kurum tarafından doğru olarak tespit edilmesi gerekir.
Örneğin, basit bir hizmet alım ihalesi için, mühendislerce yerine getirilmesi gereken işler benzer iş kapsamında değerlendirilmemeli, eğer yaptırılacak iş nitelikli bir iş ise, bu doğrultuda işin gereği personel teknik ve idari şartnamede detaylı olarak belirtilmelidir.
Yapılacak iş doğru ve olduğu şekilde ilan edilmeli, ihaleye katılacak olan firmalar tereddüte düşürülmemeli ve ilgili firmaların benzer işi doğru olarak algılaması sağlanarak bu doğrultuda teklif vermelerine yardımcı olunmalıdır.
Yine teklifler değerlendirilirken, ihaleye çıkılan işle ilgili olarak da, ihale komisyonunun ihale konusu işi iyi bir şekilde kavrayıp, sudan sebeplerle firmaların teklifini devre dışı bırakmamaları gerekir.

(*) ÖRNEK OLAY:

30.01.2014 tarih ve 2014/UH.I-619 sayılı karar