30.09.2018 tarihi ikinci  üç aylık geçici vergi hesabının son günü. Beyanı daha sonra yapılmakla birlikte envanter, değerleme gibi hesap ve değerlemelerin dikkate alınacağı gün 30.09.2018 tarihidir.

Geçici vergi dönemlerinin son günlerinin özelliği işletme varlık ve borçlarında yer alan tutarların bu tarih itibariyle Vergi Usul Kanunu’nda belirlenen usullerde değerleme yapılacağı gün olması.

Bir çok işletmenin borçları, alacakları, banka kredi borçları döviz mevduatları gibi aktif ve pasifte döviz cinsinden yer alan bir çok kalemin değerlemesi son günde Merkez Bankası döviz alış kurları üzerinden yapılmaktadır.

En son aktif ve pasiflerinde yer alan bu tür kıymetlerin değerlemesi 30.06.2018 tarihinde yapılmıştı. Bu kıymetlerden halen aktif ve pasifte yer almaya devam eden borç ve alacaklar varsa şimdi bu değerleme 30.09.2018 tarihli Merkez Bankası Döviz alış kurları üzerinden yapılacaktır.

Borcu olan daha az vergi ödeyecek

İşletmelerin döviz cinsinden borçları mal ve hizmet alımı yaptığı işletmelere olabileceği gibi banka gibi kredi kuruluşlarına da olabilir. Vadesi gelmediği halde işletmenin yabancı para cinsinden borcu aynı kalmakla beraber kur artışı nedeniyle TL cinsinden borcunu artırmaktadır. Bu artış sonucu oluşan kur farkları işletmelerin giderlerine kaydedildiği için üzerinden geçici vergi hesaplanacak dönem kârı azalacak ve daha az geçici vergi ödeyeceklerdir.

Bir milyon dolar borcu olan 314.490.-TL daha az vergi ödeyecek

Örneğin; Geçmiş yıllardan 1 milyon ABD Doları borcu olan bir işletmenin bu borcu halen ödenmemiş olsun. Bu borç için en son değerleme yapıldığı gün olan 30.06.2018 tarihli kura göre TL karşılığı borcu (1.000.000 $ x 4,5607 =) 4.560.700.-TL iken, 30.09.2018 tarihli kura göre TL karşılığı borcu (1.000.000 $ x 5,9902=) 5.990.200.-TL olmaktadır.

Bu iki tarihli değerlemeden kaynaklı olan kur farkı tutarı olan (5.990.200 – 4.560.700 =) 1.429.500.-TL’lik tutar geçici vergi hesaplarında gider olarak dikkate alınacak ve geçici vergi döneminde matrah çıkıyorsa eğer (1.429.500  x % 22=) 314.490.-TL daha az geçici vergi ödeyecektir.

Ancak geçici vergi dönem sonlarında bu kurlar sonucu hesaplanan vergi nihai vergi değil. Borcun ödendiği tarih veya bir sonraki geçici vergi dönem sonundaki kurların durumuna göre bu kazanç kayba da dönüşebilir.

Döviz borcu olanlar için durum böyle iken döviz cinsinden alacağı olanlar için durum tam tersi. Bu durumda olanlar da kur değerlemesinden dolayı 314.490.-TL vergi ödeyeceklerdir.

Kaynak:İsmail KÖKBULUT
Yeminli Mali Müşavir
ismail@kokbulut.com

www.alomaliye.com