Dernek&VakıfGÜNCEL HABERLERİDARE HUKUKU

Derneğin Yönetim Organları Nelerdir?

Dernekler-2

DERNEĞİN İŞLEMESİ (YÖNETİMİ)

Yukarıda açıklanan prosedüre uygun olarak kurulan derneğin, iktisadi olmayan belirli ve ortak amacını gerçekleştirmek için başkaları ile çeşitli işlemler yapması gerekir.

Gerçek şahıslar başkaları ile işlemlerini ve ilişkilerini, fizyolojik bir yapıya sahip olduklarından el ve ağız gibi organları ile gerçekleştirirler. Ancak bir hükmî şahıs olan dernek gerçek şahıslar gibi fizyolojik organlara sahip olmadığından, gerçek şahıslardan farklı olarak işlemlerini yine gerçek kişilerin oluşturduğu hukuki organları ile gerçekleştirir.

I – Organlar

Bir derneğin işleyebilmesi yani amaçlarını gerçekleştirmek için faaliyette bulunabilmesi için yukarıda da belirttiğimiz gibi organlara ihtiyacı vardır.

Dernekler Kanunu’nun 19 uncu maddesinde; “Her dernekte;

  1. Genel Kurul,
  2. Yönetim Kurulu,
  3. Denetleme Kurulu, oluşturulması zorunludur.

Dernekler, başkaca organlar da kurabilirler. Ancak bu organlara genel kurul ve denetleme kurulunun görev, yetki ve sorumlulukları devredilemez.”

Genel kurul, yönetim kurulu ve denetleme kurulu kanunda ismen sayıldıklarından bu organların her dernekte bulunması zorunludur. Bu nedenle bu organlara kanuni organlar veya zorunlu organlar denmektedir. Ayrıca madde derneklere, ismen belirtmediği başka organlar da kurma izni vermektedir. Bu organlar her derneğin ihtiyacına göre yetkili kanuni organlarınca belirlenecektir. Bu organların kurulmasını kanun şart koşmadığından bunlara iradi organlar denilmektedir.

  1. Genel Kurul

Derneklerin en yetkili ve en yüksek organı, genel kuruldur. Genel kurulun kuruluş şekli , toplanma zamanı, görevleri, yetkileri, oy kullanma ve karar alma usul ve şekilleri derneğin tüzüğünde açıklanır (Dernekler K. m.8/5,6). Genellikle bütün derneklerde genel kurul, üyelerin tümünün katılımıyla teşekkül etmektedir.

Dernekler Kanunu’nun 14 üncü maddesi uyarınca, dernekler tüzüklerinin gazetede yayımlandığı günü izleyen altı ay içinde ilk genel kurul toplantılarını yapmak ve organlarını seçmek zo­rundadırlar. Bu zorunluluğa uyulmaması halinde, mahallin en büyük mülki amiri derneklerin kendiliğinden dağılmış sayılmasına karar verir.

İlk genel kurul toplantısından sonra dernekler olağan ve olağanüstü olmak üzere olmak üzere iki şekilde toplantı yapabilirler. Ancak olağan genel kurul toplantılarının en geç iki yılda bir yapılması zorunludur. Bu süre olağan genel kurul için belirlenmiş azami süre olup, daha kısa sürelerle olağan genel kurul toplantıları yapılabilir. Bu sürenin ne kadar olacağı dernek tüzüğünde belli edilir.

Genel kurul toplantıya yönetim kurulunca çağrılır. Denetleme kurulunun veya dernek üyelerinin beşte birinin yazılı isteği üzerine yönetim kurulu, genel kurulu toplantıya çağırmak zorundadır. (Dernekler K. m.20, Medeni Kanun m.57)

Yönetim kurulu, Denetleme kurulunun veya dernek üyelerinin beşte birinin yazılı isteği üzerine genel kurulu bir ay içinde toplantıya çağırmazsa, denetleme kurulu veya toplantı isteğinde bulunan üyelerden birinin müracaatı üzerine mahalli sulh hukuk hakimi duruşma yaparak dernek üyeleri arasından üç kişilik bir heyeti, genel kurulu toplantıya çağırmakla görevlendirir. (Dernekler K. m.20/IV)

“Yönetim kurulu, dernek tüzüğüne göre genel kurula katılma hakkı olan üyelerin listesini düzenler. Genel kurula katılacak üyeler en az on beş gün önceden, günü, saati, yeri ve gündemi mahalli bir gazetede ilan edilmek suretiyle toplantıya çağırılır. Bu çağrıda, çoğunluk sağlanamaması sebebiyle toplantı yapılamazsa, ikinci toplantının hangi gün yapılacağı da belirtilir. İlk toplantı günü ile ikinci toplantı arasında bırakılacak zaman bir haftadan az olamaz.

Toplantının yapılacağı gün, saat ve yer ile toplantı gündemi, toplantı gününden en az on beş gün önce mahallin en büyük mülki amirliğine yazı ile bildirilir. Bu yazıya toplantıya katılacak üyeleri gösteren liste de eklenir.

Toplantı başka bir sebeple geri bırakılırsa, bu durum, geri bırakma sebepleri de belirtilmek suretiyle, toplantı ilanının yapıldığı gazeteye ikinci bir ilan verilerek üyelere duyurulur. İkinci toplantının geri bırakma tarihinden itibaren en geç iki ay içinde yapılması zorunludur.

Üyeler ikinci toplantıya, birinci fıkrada belirtilen esaslara göre mahallin en büyük mülki amirliğine duyurulur.

Genel kurul toplantısı bir defadan fazla geri bırakılamaz.” (Dernekler K. m.21)

“Genel kurul toplantıları dernek merkezinin bulunduğu yerden başka bir yerde yapılamaz.

Öğrenci derneklerinin genel kurul toplantıları, ilgili öğretim kurumlarında yapılır. Toplantının gün, saat ve toplantı gündemi ile katılacak üyeleri gösteren liste en az on beş gün önce ilgili öğretim kurumuna da verilir.” (Dernekler K. m.22)

“Genel kurul, dernek tüzüğüne göre genel kurula katılma hakkı bulunan üyelerin yarısından bir fazlasının katılmasıyla toplanır.

İlk toplantıda yeter sayı sağlanamazsa, ikinci toplantıda çoğunluk aranmaz. Ancak bu ikinci toplantıya katılan üye sayısı dernek yönetim ve denetleme kurulları üye tam sayısı toplamının iki katından az olamaz.” (Dernekler K. m.23)

Yönetim kurulu tarafından hazırlanan genel kurul gündemi dışına çıkılamaz. Ancak toplantıda hazır bulunan üyelerin en az onda biri tarafından görüşülmesi istenen konuların gündeme alınması zorunludur. (Dernekler K. m.25)

Genel kurulda kararlar 18 inci madde gereği çoğunlukla alınır. Her üye kanuna ve tüzüğe aykırı olan ve kendisinin de oy vermediği genel kurul kararlarına karşı bir ay içinde mahkemeye başvurarak bu kararların iptal edilmesini isteyebilir. (Medeni Kanun m.68)

  1. Yönetim Kurulu

Dernekte bulunması gereken kanuni organlardan bir diğeri ise yönetim kuruludur.

Yönetim kurulu, derneği idare ve temsil eden zorunlu bir organdır (Medeni Kanun m. 62). Yönetim kurulu genel kurul tarafından gizli oyla seçilen en az beş asıl ve beş yedek üyeden oluşur. Asıl üyeliklerde boşalma olduğu taktirde yedek üyelerin göreve çağrılması zorunludur. (Dernekler Kanunu m.27)

Yönetim kurulunun kanunun 27 inci maddesine göre başlıca görevleri şu şekilde sıralanmıştır;

1- Derneği temsil etmek veya bu hususta kendi üyelerinden bir veya birkaçına yetki vermek,

2- Dernek şubelerinin açılmasını kararlaştırmak ve şube kurucularına yetki vermek,

3- Derneğin gelir ve gider hesaplarına ilişkin işlemleri yapmak ve gelecek döneme ait bütçeyi hazırlayarak genel kurula sunmak,

4- Türk vatandaşı olmayanların dernek üyeliğine kabulü halinde bunları on gün içinde mahallin en büyük mülkî amirliğine bildirmek,

5- Dernek tüzüğünün ve mevzuatın kendisine verdiği diğer işleri yapmak ve yetkileri kullanmak.

27 inci maddenin 5 inci bendindeki işleri ise şu şekilde sayabiliriz; (*)

– Kanun gereği tutulması gereken defter ve kayıtların tutulması,

– Derneğe ait mal varlığının yönetimi, taşınmazların kiralanması,

– Üyelere karşı dernek haklarının yönetilmesi, derneğin üyelerine karşı yükümlülüklerinin yerine getirilmesi,

– Derneğin tasfiyesine ilişkin işlemlerin görülmesi, yetkili organlara yapılan işlemler hakkında bilgi verilmesi,

– Görevleri sona erdiğinde, görevleri ile ilgili belge ve eşyaları görevlilere devretmek,

– Kanun ve tüzüklerle verilen diğer görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak.

Yönetim kurulunun temsil yetkisinin sınırları içinde yapmış olduğu hukuki işlemler ve haksız fiillerden dolayı üçüncü kişilere karşı dernek sorumludur. Yönetim kurulunun derneğe karşı so­rumluluğu 10 yıllık zamanaşımına tabidir. (*)

“Yönetim Kurulu üye sayısı, boşalmalar sebebiyle yedeklerin de getirilmesinden sonra, üye tam sayısının yarısından aşağı düşerse, genel kurul mevcut yönetim kurulu üyeleri veya denetleme kurulu tarafından bir ay içinde toplantıya çağrılır. Çağrının yapılmaması halinde, dernek üyelerinden birinin başvurması üzerine mahallin sulh hukuk hakimi duruşma yaparak dernek üyeleri arasından seçeceği üç kişiyi, bir ay içinde genel kurulu toplamakla görevlendirir.” (Dernekler Kanunu m.28)

  1. Denetleme Kurulu

Dernekler Kanunu’nun 19 uncu maddesinde belirtilen kanuni organlar­dan sonuncusu denetleme kuruludur.

Denetleme kurulu, üç asil ve üç yedek üyeden az olmamak üzere genel kurulca seçilir.

Bu kurul, denetleme görevini dernek tüzüğünde tespit edilen esas ve usullere göre ve altı ayı geçmeyen aralıklarla yapar ve denetleme sonuçlarını bir rapor halinde yönetim kuruluna ve toplandığında genel kurula sunar. (Dernekler Kanunu m.29)                                                                           11                                          Denetleme kurulu âenel kurulca seçilen üç asil ve üç yedek üyeden                                         –                                                        oluşur. Denetimini dernek tüzüğünde tesbit edilen esas ve usullere göre                yapar ve sonuçları bir rapor halinde genel

Denetleme kurulunun yaptığı iç denetimin yanı sıra dernekler geniş bir şekilde dış denetime de tabi tutulmuşlardır. Dış denetimle ilgili açıklamalara derneklerin denetimi adlı bölümde yer verilmiştir.

  1. İradi Organlar

Dernekler Kanunu’nun 19 uncu maddesinin ikinci bendi ile derneklerin maddede belirtilen zorunlu organlardan başka organlar kurabilmesine izin verilmektedir. Bu sadece bir izindir ve dernekler isterlerse başka organlar kurarlar, istemedikleri takdirde sadece kanunda ismen sayılan kanuni organlarla yetinebilirler. Yani bu iradi organların mutlaka bulunmaları gerekmez. Eğer kurulma yönünde istek belirmişse bu organların hangileri olduğu dernek tüzüğünde belirtilmelidir.

Bu tür organlara örnek olarak, “haysiyet divânı”, “danışma kurulu” gibi kurulları gösterebiliriz. Ancak bu organlara genel kurul ve denetleme kurulunun görev, yetki ve sorumlulukları devredilemez. (Dernekler Kanunu m.19/II)

(*) Erol DOĞAN, a.g.e., sf.58.

(*) Erol DOĞAN, a.g.e., sf.59.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.