Belediye veya Diğer Kamu Kurumlarına Ait Gayrimenkullerin Kiralanmasında Stopaj ve KDV Durumu
Belediye ve Diğer Kurumlara Ait İşyerlerinin Kiralanmasında Stopaj ve KDV Durumu
BELEDİYE KANUNLARINDA STOPAJ VE KDV VAR MI?
Belediyelere ya da merkezi yahut yerel başka yönetimlere ait gayrimenkulleri kiralayan çok sayıda esnaf ya da dernek, vakıf vb. kurum ve kuruluşların olduğunu biliyoruz.
İşte bu durumdaki vergi mükellefleriyle sair kurum ve kuruluşları alakadar eden önemli bir konu da, kiralamış oldukları söz konusu gayrimenkuller için söz konusu gayrimenkullerin sahipleri olan kamu kurumlarına ödedikleri kiralarla ilgili olarak stopaj yapıp yapmayacakları ya da bu kiralamaların KDV’ye tabi olup olmadığı meselesidir.
Evvela stopaj meselesine bakalım:
Bilindiği üzere, kiralar dâhil, yapılan ödemeler üzerinden stopaj yapılmasını öngören düzenleme 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94’üncü maddesinde yer almaktadır.
Söz konusu düzenleme şu şekildedir:
”Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifatyapmaya mecburdurlar.”
Aynı maddenin 5/a bendinde ise, anılan Kanunun 70’inci maddesinde yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığında yapılan ödemelerden % 20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması gerektiği hükme bağlanmıştır.
Bir kere, madde metnindeki altını çizdiğimiz kısmından, gelir vergisi tevkif atınınyıllık beyan esasında alınacak vergiye mahsuben peşin tahsilat sağlayan bir vergileme olduğunu anlıyoruz. Diğer bir deyişle, gerçekleştirilen herhangi bir ödeme üzerinden stopaj yapılabilmesi için, evvela, kendisine ödeme yapılanın (yani söz konusu istihkak sahibinin) gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olması veyahut gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmamakla birlikte, kanunda bu ödemenin tevkif ata tabi olduğunun açıkça belirtilmiş olması gerekmektedir.
Nitekim 03.04.2007 tarih ve 26842 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin (15.3.2.4) bölümünde,”Devlete, vakıflar genel müdürlüğüne, özel idarelere, belediyelere ve köylere ait taşınmazların kiralanması karşılığında, anılan kamu kurumlarına yapılan kira ödemeleri üzerinden vergi kesintisi yapılmayacağı” öngörülmüştür.
Bu kiralamaların KDV’ye tabi olup olmadığını gelince;
Bu konuda da şunları söyleyebiliriz:
Bilindiği üzere, 3065 s. KDV Kanununun 1. maddesinin (1) numaralı bendine göre, Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde gerçekleştirilen her türlü mal teslimi ve kiralamalar da dahil hizmetlerin KDV’nin konusuna girmektedir.
Aynı maddenin (3-f)bendinde ise, 193 s. Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesinde sayılan mal ve hakların kiralanması işlemlerinin KDV’ye tabi olduğu açıkça belirtilmektedir.
Bununla birlikte, aynı Kanunun 17. Maddesini (4-d) bendinde, iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemleri KDV’den müstesna kılınmıştır.
Burada unutulmaması gereken;
Yalnızca iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemlerinin katma değer vergisinden müstesna olduğu;
Belediye ya da başka bir kamu kurumun bünyesinde yer alsa bile,iktisadi işletme bünyesinde yer alan gayrimenkuller ile
Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesinde sayılan ‘gayrimenkul‘ dışındaki diğer mal ve hakların (iktisadi işletmeye dahil olup olmadığına bakılmaksızın)
Kiralama işlemlerinin katma değer vergisine tabi tutulması gerektiğidir.
İşletme hakkının kiralanması işlemlerindeki durum;
Kamuya ait herhangi bir iktisadi işletmeye dâhil olmasa bile, kiraya verilen gayrimenkulün tek başına belli bir iktisadi işletme mahiyetinde olması durumunda; bu kiralama işlemi ‘gayrimenkul kiralaması‘ değil ‘işletme hakkının kiraya verilmesi‘ olarak değerlendirilecek olup;bu tür kiralama işlemlerinin KDV Kanununun 1/3-f maddesine göre katma değer vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
Örneğin bir öğretmenevine ait bir çay ocağının ya da lokalin işletilmesini konu alan kiralama işlemi KDV’ye tabidir.
Bu açıklamalar çerçevesinde, belediye ve diğer kamu kurumlarına ait gayrimenkullerin kiralanması, söz konusu gayrimenkullerin kendi başına bir iktisadi işletme oluşturmaması veya bu kurumlara ait bir iktisadi işletmenin aktifine kayıtlı olmaması şartıyla, KDV ye tabi tutulmayacaktır.
Ancak, kiralama işlemlerinin ticari bir organizasyon içerisinde yürütülmesi, örneğin gayrimenkul kompleksinin tek tek kiraya verilmesi ve kiraya verilen gayrimenkullerin yönetimin ve giderlerinin belediye vb. kamu kurumları tarafından üstlenilmiş olması halinde, bir iktisadi işletme söz konusu olacağından, bu kiralama işleminin KDV ye tabi olacağı açıktır.
Abdulmenaf Yakut
YENİSÖZ GAZETESİ