1923-2004 Döneminde Teftiş Sistemi
1923-2004 Dönemi
Bu dönemin en temel karakteristiğinin, teftiş kurulu modelinin gelişen bir
trend izlediği, yönetsel denetim sistemi içerisinde teftiş kurulu modelinin temel
olduğu söylenebilir.
Ana hatlarıyla ifade etmek gerekirse; dönem içerisinde Osmanlı
İmparatorluğundan devralınan teftiş kurulu modelinin geliştirilerek
yaygınlaştırıldığı, Teftiş Heyeti Reisliği kavramının terk edilerek yerine, Teftiş
Kurulu Başkanlığı kavramının kullanıldığı, Teftiş Heyetinin isminin Teftiş Kurulu
olarak değiştirildiği, başlangıçta az sayıda kurum bünyesinde Teftiş Kurulu var
iken, bunun zaman içerisinde yaygınlaştığı, Genel Müfettişlik ihdas edilerek bir
süre uygulandığı, Genel Müfettişlik uygulamalarının asayiş sağlamak amacıyla
mülki idare temelinde oluşturulduğu, idari ve siyasi yapılanmalar olmaları
nedeniyle Umumi Müfettişliklerin klasik Müfettişlik uygulamalarından farklı
olduğu görülmektedir (Yürekli, 2014, s. 57-58).
Dönemde içerisinde ayrıca kontrolörlük birimleri ile murakabe
(murakıplık) birimleri oluşturulmuştur.
Genel olarak baktığımızda; 2004 yılına kadar olan dönemde, Bakanlıkların,
özellikle Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Maliye Bakanlığı gibi büyük
Bakanlıkların ve Başbakanlığın bünyesinde; keza müstakil Genel Müdürlükler ve
Başkanlıkların kahir ekseriyetinde Teftiş Kurulları oluşturulduğu anlaşılmaktadır.
Bu dönem için şunu rahatlıkla söyleyebiliriz: Yeni oluşturulan müstakil kamu
idarelerinde, danışma ve denetim birimleri içerisinde “teftiş kurullarının”
bulunması bir standart olmuştur (Yürekli, 2013).
Teftiş ve denetim birimlerinin sayısal durumuna bakacak olursak;
2002 yılında yapılan bir çalışmaya göre; genel yönetimde denetleme kurulu,
teftiş kurulu, hesap uzmanları kurulu, murakıplar kurulu, denetleme dairesi,
kontrolörlük ve denetmenlik adları altında 171 denetim birimi yer almakta olup,
Kamu Yönetsel Teftiş Ve Denetim Sistemi ve Yeniden Yapılanması / Ö. YÜREKLİ
265
teftiş ve denetim birimlerinde yaklaşık 14000 denetim elemanı görev yapmaktadır
(Sanal, 2002, s.XXIII- XXIV).