Türk Ticaret Kanunu Açısından Avans Kar Payı Dağıtımı Nasıl Yapılır?
PROF.DR.ŞÜKRÜ KIZILOT ANISINA
ŞİRKETLERDE AVANS KAR PAYI DAĞITIMI
Türkiye’de vergiyi sevdiren ve vergiye karşı farkındalık yaratan kişi denince akla gelen ilk isim Prof. Dr. Şükrü KIZILOT’dur. Hocamız maalesef 22 Ağustos 2017 tarihinde vefat etmiş hakkın rahmetine kavuşmuştur. Allah rahmet etsin, Mekanı cennet olsun. Kendisi onlarca kitap ,makale, televizyon programları ile biz meslek mensuplarının değerini kamuoyuna yansıtmıştır. Bizlere eserleri ile yön göstermiş tecrübelerini bizlerle paylaşmıştır. İş adamlarımızın başına gelebilecek bazı uygulamaların eksiklerini – garabetini tatlı dille eleştirmiş bu hataların düzeltilmesi için sesimize ses olmuştur. Bu makalemiz onun anısına ve onun dikkat çekmek istediği bir konu olan ‘’Şirketlerde Avans Kar Payı Dağıtımı’’ başlıklı yazımız olacaktır. Bu konu başlığıyla alakalı ilk düzenlemeler yapılırken Anonim şirket ortaklarına tanınan şirketten para çekme hakkı, Türkiye’deki şirketlerin % 80 inden fazlası olan Limited şirket ortaklarına tanınmıyordu. Limited Şirketten para çeken şirket sahiplerinin idari para cezalarının yanında hapis cezaları ile karşılaşacaklarını, bu düzenlemenin eksiklerinin muhakkak giderilmesi gerektiğini defalarca kamuoyu ile paylaşmıştı. İnanıyorum ki bu paylaşımlar sayesinde kamuoyunda bir farkındalık yaratılmış ve kanun koyucularda bu eksikliklerin giderilmesi için acilen çalışmalar yapmışlardı.
Konu ile alakalı yasal düzenlemelere gelince;
Şirketlerin avans kâr payı dağıtımına ilişkin düzenlemeler halka açık şirketlerde Sermaye Piyasası Kanunu ile, halka açık olmayan şirketlerde ise 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile yapılmıştır.
Halka açık olmayan şirketlerin avans kâr payı dağıtımının esasları Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından çıkarılan ve 9 Ağustos 2012 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan “Kâr payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliğ” ile açıklanmıştır. Bu tebliğ ile halka açık olmayan şirketler için 9 Ağustos 2012 tarihinden itibaren kar payı avansı dağıtmak mümkün hale gelmiştir. Bu yazımızda Kurumlar Vergisi Genel Tebliği kapsamında SPK’ya tabi olmayan anonim şirketler ile limited şirketlerin avans kar payı dağıtımını ele alacağız.
TÜRK TİCARET KANUNU AÇISINDAN AVANS KAR PAYI DAĞITIMI
Hangi Şirketler Kâr Payı Avansı Dağıtabilecek?
Sermaye Piyasası Kanununa tabi olmayan anonim şirketler ile limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler kâr payı avansı dağıtabileceklerdir.
Kâr Payı Avansı Dağıtım Şartları Nelerdir?
Kâr payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliğ belirtilen şirketlerin kâr payı avansı dağıtabilmeleri için aşağıdaki iki şartın sağlanması gerekmektedir:
-Şirket genel kurulunca kâr payı avansı dağıtılmasına ilişkin karar alınması gerekmektedir.
-Kâr payı avansı dağıtılacak hesap döneminde hazırlanan üç, altı veya dokuz aylık ara dönem finansal tablolara göre kâr edilmiş olması gerekmektedir.
Genel Kurulunca Alınacak Kararın İçeriğinde Aşağıdaki hususlara yer verilmelidir.
- a)İlgili hesap dönemi sonunda, yıl içinde dağıtılan kâr payı avansını karşılayacak tutarda net dönem kârı oluşmaması durumunda,
Net dönem kârını aşan kâr payı avanslarının varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan serbest yedek akçelerden mahsup edileceği, serbest yedek akçe tutarının da dağıtılan kâr payı avanslarını karşılayamaması halinde fazla ödenmiş olan kâr payı avanslarının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği,
- b) İlgili hesap dönemi sonunda zarar oluşması durumunda;
1) Varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin öncelikle oluşan zararın mahsubunda kullanılacağı, bu akçelerin oluşan zararı karşılayamaması halinde dönem içinde dağıtılan kâr payı avanslarının tamamının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği,
2) Genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin, oluşan dönem zararından mahsubu sonrasında bakiye serbest yedek akçe tutarının dağıtılan kâr payı avanslarından indirileceği, indirim işlemi sonucunda dönem içinde dağıtılan kâr payı avansı tutarının bakiye serbest yedek akçe tutarını aşması halinde ise aşan kısmının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği.
Dağıtılacak Kâr Payı Avansı Tutarı ve Hesaplanması Nasıl olmalıdır?
Dağıtılacak kâr payı avansı;
Varsa geçmiş yıllar zararlarının tamamının,
Vergi, fon ve mali karşılıkların,
Kanunlara ve sözleşmeye göre ayrılması gereken yedek akçelerin,
Varsa imtiyazlı pay sahipleri, intifa senedi sahipleri ve kâra katılan diğer kimseler için ayrılacak tutarların,
oluşan ara dönem kârından indirilmesi suretiyle hesaplanır. Ödenecek kâr payı avansı, bu şekilde hesaplanan tutarın yarısını geçemez.
Aynı hesap dönemi içinde izleyen ara dönemlerde de kâr oluşması halinde dağıtılacak kâr payı avansı tutarı birinci fıkrada belirtilenlerin yanı sıra önceki ara dönem veya dönemlerde ödenmiş olan kâr payı avansı tutarları da indirilerek hesaplanır. Ödenecek kâr payı avansı, bu şekilde hesaplanan tutarın yarısını geçemez.
Kâr Payı Avansı Ödemeleri Nasıl Yapılmalıdır?
Kar Payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliğe göre kar payı ödemelerinde uyulacak bazı kurallara aşağıda yer verilmiştir:
-Kâr payı avansı, dağıtım tarihleri itibarıyla ortaklara payları oranında ödenir.
-Kâr payı avansı, kârdan imtiyazlı paylara imtiyaz dikkate alınmadan ödenir. İntifa senedi sahiplerine, ortak olmayan yönetim organı üyelerine ve ortaklar dışında kâra katılan diğer kimselere kâr payı avansı ödenemez.
-Ortakların sermaye taahhüt borçları dışında şirkete borçlu olmaları halinde söz konusu borç ortağa ödenecek kâr payı avansından mahsup edilir.
-Bir hesap döneminde kâr payı avansı dağıtan ve ardından sermaye artırımı gerçekleştiren şirket, aynı hesap döneminde tekrar kâr payı avansı dağıtmak istediğinde aşağıda belirtilen esaslara uyar.
- a) Sermaye artırımı sonrasında yapılacak kâr payı avansı ödemesinde, yeni ortaklara öncelik verilir.
- b) Söz konusu öncelik, eski ve yeni ortakların dönem içerisinde her pay için aldıkları toplam kâr payı avans tutarları eşitleninceye kadar devam eder.
- c) Eski ve yeni ortakların hesap dönemi içerisinde her pay için aldıkları toplam kâr payı avans tutarları eşitlendikten sonra, kalan kâr payı avansı tutarı veya bir sonraki ara hesap döneminde ödenecek kâr payı avansı tutarı mevcut ortaklara payları nispetinde ödenir.
AVANS KAR PAYI DAĞITIMININ VERGİSEL BOYUTU
Kurumlar vergisi mükelleflerince avans kâr payı dağıtımı yapılması halinde, dağıtılan kâr payları üzerinden elde edenin hukuki niteliğine göre vergi kesintisi yapılacaktır. Kesilen vergiler, avans kâr payı dağıtımının yapıldığı aya ait muhtasar beyanname ile beyan edilecektir.
Avans kâr payı dağıtımında kurum ortakları açısından elde etme, kurumun yıllık safi kazancının kesinleşip, kârın nakden veya hesaben dağıtıldığı, diğer bir ifadeyle avansın kâr dağıtım kararı uyarınca dağıtılan kârdan mahsup edildiği tarihte gerçekleşecektir.
Kâr payı elde eden gerçek kişi ortakların elde ettikleri kazancın kanunda belirtilen istisna haddini geçmesi durumunda, gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmekte olup, avans kar payı üzerinden kesilerek beyan edilen vergilerin gelir vergisi beyannamesinde hesaplanan vergiden mahsup edilmesi mümkün bulunmaktadır.
III-SONUÇ
Makalemizde SPK’ya tabi olmayan anonim şirketler ile limited şirketlerin kar payı avansı dağıtım şartları ile dağıtılan avans kar paylarının vergilendirilmesi Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Kar Payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliği ile Kurumlar Vergisi Genel Tebliği kapsamında açıklanmıştır.
KAYNAKÇA:
-Gümrük Ve Ticaret Bakanlığı Kâr Payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliği
– Kurumlar Vergisi Genel Tebliği
Şükrü KIZILOT gerek, araçların kasko sigorta bedellerinden dolayı fazla MTV ödenmemesi, gerek günümüz Türkiye coğrafyasında uygulanabilirlik açısından zor olan garabet uygulamalardan kaynaklı; iş adamlarımızın , Mali Müşavirlerin vs yaşayabileceği problemleri sürekli dile getirir, bu yanlışlıklardan dönülmesi gerektiğini kamu oyu ile gerek basında gerekse makalelerinde paylaşır, sürekli vitrinde olurdu. Ben halkımıza vergi bilincini tatlı dille anlatan, mesleki camiamızda ondan başka biz mali müşavirleri savunan bir başka kimseye şahit olmadım. Ruhu şad olsun.
Saygılarımla,
Sebahattin GÜL
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ASMMMO Denetleme Kurulu Üyesi
kaynak:muhasebebilenler.com