Mutemet Nedir? Mutemet Ne İş Yapar

KAMU MALİ MEVZUATIMIZDA MUTEMETLİK MÜESSESESİ

1. GİRİŞ

Mutemetlik, başkası nam ve hesabına mali işlem yapmak (tahsil etmek, ödeme yapmak, muhafaza etmek, göndermek vs.) anlamına gelmektedir.

Maaşların bankadan ödenmesi uygulamasına geçilmeden önce, kamu kurumlarının en tanıdık simalarından birisi şüphesiz maaş mutemetleriydi.  Günümüzde, birçok özlük hakkının bankalar aracılığıyla ödenmesi nedeniyle, maaş mutemetleriyle olan bağlantılarımız önemli ölçüde azalmıştır. Buna rağmen yolluk ödemeleri gibi çeşitli özlük haklarının ödenmesinde halen maaş mutemetleri alacaklı adına muhasebe birimlerinden parayı tahsil edilip ilgililere ödemektedir.

Özlük hakkı ödemeleri dışında mutemetlik müessesi, mali mevzuatımızda, başka alanlarda da karşımıza çıkmaktadır.Bu alanlar, muhasebe yetkilisi mutemetliği ve harcama yetkilisi mutemetliğidir.

Tamamen farklı nitelikte çalışma pozisyonları olmasına rağmen zaman zaman bu mutemetler (maaş mutemetliği de dahil), görev alanları itibariyle birbirine karıştırılabilmektedir.

Basit farklıklar gibi görünse de, ya da bu farklılıklar önemsenmese de, makalenin ilerleyen bölümlerinde görüleceği üzere, isim benzerliği dışında çeşitli mutemetlik tanımlarının tamamen farklı görev alanları mevcuttur.

2. MAAŞ MUTEMETLİĞİ

2.1. Görev Tanımı

Maaş mutemetleri kurumlarda çalışan personelin aylık ve diğer özlük haklarının ödenmesine ilişkin belgeleri hazırlamak üzere kurumun yöneticisi tarafından seçilen kişilerdir. Bu kişilerin yaptıkları hizmetler ihtisas gerektiren bir niteliğe sahiptir. Zira aylık ve diğer özlük haklarının hesaplanması karmaşık sayılabilecek birçok kalemden oluşmaktadır.

657 sayılı Kanunun, “Aylığın Ödeme Zamanı ve Esasları” başlıkları 164’üncü maddesinin son fıkrasında, personelin özlük haklarının ve tahakkuk işlemlerinin belli merkezlerden yapılabilmesi ve ödemelerin bankacılık sistemi aracılığı ile gerçekleştirilmesi konularında gerekli düzenlemeleri yapmaya ve gerekli tedbirleri almaya Maliye Bakanlığının yetkili olduğu belirtilmiştir.

14.1.2003 tarihinde Muhasebat Genel Müdürlüğünde yayımlanan 6 Sıra No’lu Tebliğ ile bu husus düzenlenmiş ve istisnalar dışında, maaş mutemetliğinin kamu görevi olmaktan çıkarıldığı açıklanmıştır.

Ancak, kamu kurumlarında, özellikle Milli Eğitim Bakanlığında öğretmenlere ödenen ek ders ücretleriyle, diğer kurumlarda harcırah ödemeleri, mesai ödemeleri veya buna benzer şahıs ödemeleri hala mutemetler aracılığı ile yapılabilmektedir.

Anılan Tebliğde yapılan düzenleme ile mutemetlere yapılan maaş ödemeleri nedeniyle muhasebe birimlerinde meydana gelen izdihama son verilmesi ayrıca mutemetlere karşı yapılan soygun ve gasp olaylarının önlenmesi amaçlanmıştır.

Harcamacı birimler, her ne sebeple olursa olsun personel aylıklarını mutemetler vasıtası ile ödettikleri takdirde, bu şekilde aracı kılınan mutemetler genel hükümlere göre personelin şahsi mutemedi sayılmakta, dolayısıyla, doğabilecek soygun ve gasp olayları neticesinde çalınan aylıkların ikinci kez ödenmesine ilişkin talepler kabul edilmemektedir.

2.2. Sorumluluk Durumu

2.2.1.Mali Sorumluluklar

Mali sorumluluk kavramı; Sayıştayca tespit edilen ve kamu kaynağının mevzuata uygun olarak harcanıp harcanmadığının tespit edilmesi anlamını taşımaktadır.

Bu çerçevede, maaş mutemetlerinin mali sorumluluğuna ilişkin Sayıştay Genel Kurul Kararında (1050 sayılı Kanunun yürürlükte olduğu döneme ilişkin karar);

Maaş Mutemetlerinin Sorumlulukları:

“… Fıkrada açıkça değinilmemiş olmakla beraber yaygın bir belge türü olan aylık ve ücret bordroları da, hakedişler gibi tahakkuk ve ödemeye dayanak teşkil etmesi ve hazırlanmasının belli bir uzmanlığı gerektirmesi nedeniyle (E) fıkrasında sayılan belgeler meyanında olup, unvanı ne olursa olsun bordrolarda düzenleyen sıfatıyla imzası bulunan görevlilerin de sorumluluğa katılmaları gerekmektedir[1] ” denilmektedir.

Sayıştay Başkanlığının 14.06.2007 tarih ve 5189/1  5189/1’nolu kararında ise (5018 sayılı Kanun gereği verilen karar) Sayıştay Başkanlığı özlük haklarıyla ilgili belgeleri düzenleyenleri görevleri gereği yapmaları gereken iş ve işlemlerle sınırlı olarak sorumlu tutacaklarıdır. Anılan kararda;

“b) Ödeme Emri Belgesine Eklenmesi Gereken Taahhüt ve Tahakkuk Belgelerine İlişkin Sorumluluk:

5018 sayılı Kanunun 33’üncü maddesi uyarınca bütçeden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanmış ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekmektedir.

Öte yandan anılan maddede, bir mali işlemin gerçekleştirilmesinde görevli olanların sorumluluğunun belirlenmesinde, bu görevlilerin yetkili ve görevli olması ve yapılan giderin de bu görevlilerce düzenlenen belgeye dayanıyor olması hususlarına bakılması gerekmektedir.Yani mali işlemin gerçekleştirilmesinde, görevli olanların imzası olmadan ödeme belgesinin tamamlanmış sayılmaması gerekmektedir.

Bu nedenle, ödeme emri belgesine eklenmesi gereken taahhüt ve tahakkuk işlemlerine ilişkin fatura, beyanname, tutanak gibi gerçekleştirme belgelerini düzenleyen veya bu belgeleri kabul eden gerçekleştirme görevlilerinin, bu görevleriyle ilgili olarak yapmaları gereken iş ve işlemlerle sınırlı olarak harcama yetkilisiyle birlikte sorumlu tutulmaları gerektiğine çoğunlukla”… karar verilmiştir.

Maaş mutemetlerinin mali sorumluluklarıyla ilgili olarak gerek 1050 sayılı Kanununun yürürlükte olduğu dönemde, gerekse 5018 sayılı Kanun gereğince Sayıştay Genel Kurul Kararlarına göre, söz konusu özlük haklarına ilişkin evrakları düzenleyen mutemetler, görevleri gereği yapmaları gereken iş ve işlemlerle sınırlı olarak sorumlu tutacaklarıdır

2.2.2. Cezai Sorumluluk

Maaş mutemetlerinin Türk Ceza Kanunu kapsamında, ödemeye esas olarak düzenledikleri evrakları doğru düzenledikleri halde, ilgililere ait paraları edinmeleri durumunda, kişilere ait bir parayı edinme suçlarından;

Ödemeye ilişkin evrakları gerçeğe aykırı olarak düzenleyip, Devletten fazla para çekme durumlarında ise görevle ilgili olarak yapılan usulsüzlerle ilgili suçlardan (görevi kötüye kullanma, evrakta sahtekarlık vs.)  yargılanmaları söz konusu olacaktır.

Söz konusu suçlarlarla ilgili soruşturmalarda temel noktalar, alınan paranın Devletin parası olup olmadığı ve resmi görevlendirme yapılıp yapılmadığı noktaları olacaktır.

3. MUHASEBE YETKİLİSİ MUTEMETLİĞİ

3.1. Görev Tanımı

Muhasebe yetkilisi mutemetleri 5018 Sayılı Kanunun 61’inci maddesinin son fıkrasında

“…

Muhasebe yetkilisi adına ve hesabına para ve parayla ifade edilebilen değerleri geçici olarak almaya, vermeye ve göndermeye yetkili olanlar muhasebe (yetkilisi) mutemedidir. Muhasebe (yetkilisi) mutemetleri doğrudan muhasebe yetkilisine karşı sorumludur. Muhasebe (yetkilisi) mutemetlerinin görevlendirilmeleri, yetkileri, denetimi, tutacakları defter ve belgeler ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. ” şeklinde tanımlanmıştır.

Muhasebe yetkilisi mutemetleri, kamu idarelerinin görevli personeli arasından, ilgili muhasebe yetkilisinin de muvaffakatı alınarak seçilen personelin, harcama yetkilisi tarafından görevlendirilmesiyle görev yaparlar.

Muhasebe yetkilisi mutemedi olarak seçilen görevlinin adı, soyadı, görev yeri, unvanı ve imza örneği ile görev ve yetkileri ilk görevlendirmede muhasebe yetkilisine yazılı olarak bildirilir.

Kanunlarda öngörüldüğü şekilde ve Muhasebe Yetkilisi Mutemetlerinin Görevlendirilmeleri, Yetkileri, Denetimi ve Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik esaslarına göre yetkili kılınmamış hiçbir kimse kamu idaresi adına para tahsil edemez, değerleri alamaz, gönderemez ve ödeme yapamaz.

Muhasebe yetkilisi mutemetlerinden 6/6/1934 tarihli ve 2720 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2489 sayılı Kefalet Kanunu kapsamındaki kamu idarelerinin muhasebe yetkilisi mutemetleri, aylıklarını tam olarak almaya başladıkları tarihten itibaren kefalete tabi tutulur. Kefalet Kanunu kapsamı dışında kalan kamu idarelerinin muhasebe yetkilisi mutemetleri özel mevzuatlarındaki hükümlere tabidir.

Muhasebe yetkilisi mutemetlerinin görevlerinden geçici ayrılmalarında yerlerine, Muhasebe Yetkilisi Mutemetlerinin Görevlendirilmeleri, Yetkileri, Denetimi ve Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in 6’ıncı maddesi birinci fıkrası hükmüne göre aylığından kefalet aidatı kesilen kişilerden görevlendirme yapılması esastır. Ancak, zorunluluk hallerinde Kefalet Kanununun ilgili hükümleri uygulanmak suretiyle diğer personelin de muhasebe yetkilisi mutemedi olarak görevlendirilmesi mümkündür.

3.2. Sorumluluk Durumu

3.2.1. Mali Sorumluluk

Yukarıda belirtildiği üzere, mali sorumluluğu tespit edecek kurum Sayıştay’dır.

Konuyla ilgili 5189/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararında;

 “c) Muhasebe Yetkilisinin Gideri Hak Sahibine Ödeme Görevi

Muhasebe yetkilisinin, usul ve mevzuatına göre tahakkuk ettirilmiş gideri hak sahibine ödemek ve ödeme yaparken hak sahibinin kimliğini kontrol etmekle görevli olduğu, 5018 sayılı Kanunun 61’inci maddesinde ve Muhasebe Yetkililerinin Eğitimi, Sertifika Verilmesi ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 23 ve 29’uncu maddelerinde hüküm altına alınmıştır.

Muhasebe yetkilisi mutemetlerinin hesabına bakmak ve onları aklamak, Kanunun 61’inci maddesinin son fıkrasına göre, muhasebe yetkilisinin görevi olduğundan, gideri hak sahibine ödemeden doğan sorumlulukta mutemetlerin, Sayıştay’a karşı sorumlu kabul edilmemesi gerekmektedir.

Bu nedenle, hak sahibi olmayan kişilere ödeme yapılması nedeniyle ortaya çıkan kamu zararından, doğrudan ve tek başına muhasebe yetkilisinin sorumlu tutulması gerektiğine oybirliğiyle,

1. d) Muhasebe Yetkilisinin Gelir ve Alacakları Tahsil Görevi

5018 sayılı Kanunun 61’inci maddesinin birinci fıkrasında, muhasebe hizmeti; “gelirlerin ve alacakların tahsili, giderlerin hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm malî işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanması işlemleridir.” şeklinde tanımlanmış; aynı maddenin ikinci fıkrasında muhasebe yetkilisinin, bu hizmetlerin yapılmasından ve muhasebe kayıtlarının usulüne uygun, saydam ve erişilebilir şekilde tutulmasından sorumlu olduğu belirtilmiş, aynı Kanunun 60’ıncı maddesinde de, ilgili mevzuatı çerçevesinde idare gelirlerini tahakkuk ettirmek, gelir ve alacaklarının takip ve tahsil işlemlerini yürütmek muhasebe biriminin görevleri arasında sayılmıştır. Muhasebe Yetkililerinin Eğitimi, Sertifika Verilmesi ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 23’üncü maddesinde, gelirleri ve alacakları ilgili mevzuatına göre tahsil etmek, yersiz ve fazla tahsil edilenleri ilgililerine iade etmek ve bu işlemlere ilişkin kayıtları usulüne uygun, saydam ve erişilebilir şekilde tutmak, mali rapor ve tabloları her türlü müdahaleden bağımsız olarak düzenlemek muhasebe yetkilisinin görevlerinden kabul edilmiş, aynı Yönetmeliğin 32’nci maddesinde de idarelerce ilgili kanunlarına göre tarh ve tahakkuk ettirilerek tahsil edilebilir hale gelmiş kamu gelir ve alacaklarının yükümlüleri ve sorumluları adına ilgili hesaplara kaydedilerek tahsil edilmesinden muhasebe yetkilisinin sorumlu olduğu açıkça ifade edilmiştir.

Açıklanan nedenlerle, idarelerce ilgili kanunlarına göre tarh ve tahakkuk ettirilerek tahsil edilebilir hale gelmiş kamu gelir ve alacaklarının takip ve tahsil edilmesinden muhasebe yetkilisinin tek başına sorumlu olduğuna çoğunlukla,

Karar verildi.” hükümlerine yer verilmiştir.

Bu karar çerçevesinde, muhasebe yetkililerinin sorumluluğu, muhasebe yetkililerine karşıdır. Muhasebe yetkilisi mutemetleri, hesaplarını muhasebe yetkililerine verir.

Bunların yanlış veya hatalı işlemlerinden dolayı muhasebe yetkilisi mutemetleriyle, muhasebe yetkilileri doğrudan doğruya sorumludur.

3.2.2. Cezai Sorumluluk

            Muhasebe yetkilisi mutemetleri kamuya ait paraları tahsil etmekte veya ödemektedirler. Bu çerçevede, yapılan usulsüzlükler, görevden kaynaklanan suçlar kapsamında değerlendirilmektedir (görevi kötüye kullanma, zimmet, evrakta sahtekarlık gibi).

Muhasebe yetkililerinin cezai sorumluluklarının tespitinde de temel nokta, resmi görevlendirme yapılıp yapılmadığıdır.

Resmi görevlendirme yapılmaması halinde memur suçları dışındaki suçlar çerçevesinde soruşturma yapılması gerekir.

4. HARCAMA YETKİLİSİ MUTEMETLİĞİ

4.1. Görev Tanımı

Harcama Yetkilisi Mutemedi kavramı; harcama yetkilisi tarafından yazılı olarak görevlendirilen ve kendisine verilen avans veya adına açılan kredilerle sınırlı olarak yapacağı harcamalar konusunda harcama yetkilisine karşı sorumlu, bunların mahsubuna ilişkin belgeleri muhasebe yetkilisine vermek ve artan tutarı iade etmekle yükümlü olan harcama yetkilisi mutemedini; Dışişleri Bakanlığı yurtdışı teşkilatında misyon şeflerini; diğer bakanlık ve kamu idarelerinin yurtdışı teşkilatlarında müşavir ve ataşelerini ifade etmektedir.

Kamu kurumlarında normal şartlar altında ihale komisyonları aracılığıyla mal ve hizmet alımı yapılmaktadır. Oysa avans ve kredi işlemlerinde harcamanın mutemet yoluyla yapılması mümkün olmaktadır.

Harcama Yetkilisi Mutemetlerine; harcama yetkilisi adına, mevzuatın öngördüğü avans ve kredi işlemlerinde , harcama yapma yetkisi verilerek harcama yapılmaktadır.

Bilindiği üzere ön ödeme konusu, 5018 sayılı Kanunun 35’ inci maddesinde düzenlenmiş olup anılan madde hükmüne göre;

“Harcama yetkilisinin uygun görmesi ve karşılığı ödeneğin saklı tutulması kaydıyla, ilgili kanunlarda öngörülen haller ile gerçekleştirme işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek ivedi veya zorunlu giderler için avans vermek veya kredi açmak suretiyle ön ödeme yapılabilir. Verilecek avansın üst sınırları merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilir.”

4.1.1. Ön Ödeme Şekilleri Ve Uygulaması

Ön ödeme, harcama yetkilisinin uygun görmesi ve karşılığı ödeneğin saklı tutulması kaydıyla; ilgili kanunlarında öngörülen haller ile gerçekleştirme işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek ivedi veya zorunlu giderler için avans verilmek veya kredi açılmak suretiyle yapılabilir. Verilecek avansın üst sınırları Yılları Merkezi Yönetim Bütçe Kanununda gösterilir.

Avans, işi yapacak, mal veya hizmeti sağlayacak olan kişi veya kuruluşa ödenmek üzere, doğrudan mutemede verilir. Yurtdışı teşkilatının ihtiyaçları için verilen avanslar mutemetler adına mahallindeki banka hesaplarına transfer edilir. Bir mutemede verilecek avans, toplamı belirlenen tutarı aşmamak koşuluyla bütçenin çeşitli tertiplerinden olabilir.

Kredi, mutemetler adına banka veya aynı idareye hizmet veren muhasebe birimi nezdinde açtırılabilir. Mutemetlerin imza örneği, nezdinde kredi açılan banka veya muhasebe birimine gönderilir.

Ön ödemeler hangi iş için verilmiş ise yalnızca o işte kullanılır.

Mutemetler avans almadan harcama yapamaz ve kamu idaresi adına harcama yapmak üzere muhasebe biriminin veznesi veya banka hesabından başka hiçbir yerden, hiçbir nam ile para alamazlar.

4.1.2. Harcama Yetkilisi Mutemedi Görevlendirilmesi

Kamu idarelerinin bütçesinde kendisine ödenek tahsis edilen her bir merkez harcama birimi için yalnızca bir mutemet görevlendirilir. Ödenek gönderme belgesiyle ödenek verilen harcama yetkilileri ise kendilerine bağlı her bir birim için birer mutemet görevlendirebilir. Bir bütün oluşturan, ancak ayrı ayrı yerlerde bulunan askeri birimler ile kurumların her biri için ayrı mutemet görevlendirilebilir.

Ayrıca, zorunluluk bulunması ve harcama yetkilisi onayında belirtilmesi koşuluyla;

1. a) Taşıtların akaryakıt, yağ, bakım, onarım ve işletme giderleri,
2. b) Bir bütün oluşturmakla birlikte, alınacak mal veya yapılacak işle ilgili olarak ayrı yerlerde sonuçlandırılması gereken vergi, resim, harç ödeme yükümlülükleri ile yükleme, boşaltma ve gümrük işlemleri gibi özellik arz eden işlere ilişkin giderler için birden fazla mutemet görevlendirilebilir.

Mutemetlerin ilk görevlendirilmelerinde ve değiştirilmeleri halinde adı, soyadı, görev unvanı, T.C. kimlik veya vergi kimlik numarası ve imza örneği harcama yetkilisi tarafından bir yazı ile muhasebe birimine bildirilir.

4.1.3.Ön Ödemelerin Mahsubu ve Sorumluluk

Her harcama yetkilisi mutemedi ön ödemelerden harcadığı tutara ilişkin kanıtlayıcı belgeleri, ilgili kanunlarında ayrıca belirtilmemiş olması halinde avanslarda bir ay, kredilerde ise üç ay içinde muhasebe yetkilisine vermek ve artan tutarı iade ederek hesabını kapatmakla yükümlüdür.

Harcama yetkilisinin talimatıyla, bu süreler içinde getirilecek harcama belgeleri tutarında yeniden ön ödeme yapılabilir. Bu şekilde mahsup işlemi yapılmadıkça aynı iş için ön ödeme yapılamaz. Ancak, bakanlıkların yurtdışı teşkilatının ihtiyaçları için verilen avans ve açılan kredilerin mahsubu ve artıklarının iadesinde nakit iadesi yapılmaz, verilecek yeni avans veya açılacak krediden mahsup edilir.

Avansın verildiği tarihten önceki bir tarihi taşıyan harcama belgeleri avansın mahsubunda kabul edilemez. Mahsup döneminde verilen harcama belgelerinin de, ön ödemenin yapıldığı tarih ile en geç ait olduğu bütçe yılının son günü arasındaki tarihi taşıması gerekir.

Mutemet, işin tamamlanmasından sonra, yukarıdaki bir ve üç aylık sürelerin bitimini beklemeden, son harcama tarihini takip eden üç iş günü içinde ön ödeme artığını iade etmek ve süresinde mahsubunu yaparak hesabını kapatmak zorundadır.

Mutemetlerce süresi içinde mahsup edilmeyen avanslar hakkında 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır. Kanunen geçerli bir mazereti olmaksızın avanslarını süresinde mahsup etmeyen mutemetler hakkında, ayrıca tabi oldukları personel mevzuatının disiplin hükümlerine göre de işlem yapılır. Kurum içi veya kurum dışından görevlendirilenlere yolluk ve diğer giderleri karşılığı verilen avanslardan süresinde mahsup edilmeyenler hakkında özel kanunlarındaki hükümler uygulanır.

4.2. Sorumluluk Durumu

4.2.1. Mali Sorumluluk

Ön ödemeye ilişkin Maliye Bakanlığınca yayınlanan Ön Ödeme Usul ve Esasları Hakkında (Sayı: 2007/1) Genel Tebliğde;

“Ön ödeme, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde kesin ödeme öncesi avans veya kredi şeklinde yapılan geçici bir ödemedir. Ön ödeme uygulamasında kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak kullanılması ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınması zorunludur.

Ön ödeme yapılabilmesi için;

1. a) İlgili kanununda öngörülmüş olması,

b)Ön ödeme yapılacak giderin, gerçekleştirme işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek ivedi veya zorunlu giderlerden olması,

1. c) İlgili bütçe tertibinden yeterli ödeneğin harcama biriminde mevcut olması ve bu ödeneğin, ön ödemenin mahsubu yapılana kadar saklı tutulması,

ç) Başbakanlık, Bakanlığımız ve ilgili bakanlıklarca yayımlanan tasarruf tedbirleri ve uygulama talimatlarında belirtilen hususlara uyulması,

gerekmektedir.

Ön ödeme uygulamasının bir alım usulü olmaması sebebiyle ön ödeme yapılacak mal veya hizmet alımlarında, alımların idarelerin tabi oldukları ihale mevzuatı hükümlerine göre yapılması, mal alındığının veya hizmetin gerçekleştirildiğinin ihale mevzuatına uygun olarak görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması gerekir.” denilmiştir.

Harcama yetkilisince görevlendirilen harcama yetkilisi mutemedinin sorumluğu, ödemenin yapılaması ve avansın kapatılması noktasında, harcama yetkilisine karşıdır.

Öte yandan yazının 2.2.1 Mali Sorumluluk Başlıklı maddesinde bahsedilen kararı gereğince harcama yetkilisi mutemedinin, harcama sürecinde rol almasından dolayı, harcama yetkilisiyle beraber mali sorumlulukları bulunduğu düşünülmektedir.

4.2.2. Cezai Sorumluluk

Harcama yetkilisi mutemetleri görevleri gereği,  kamuya ait paraları ilgililere ödemektedirler.  Bu çerçevede yapılan usulsüzlükler, görevden kaynaklanan suçlar kapsamında değerlendirilmektedir (görevi kötüye kullanma, zimmet, evrakta sahtekarlık gibi).

Harcama yetkilisi mutemetlerinin cezai sorumluluklarında temel nokta da, resmî görevlendirme yapılmasıdır.

Özellikle avans onaylarında, avans verilecek veya kredi açılacak mutemet açık olarak belirtilmelidir.

Görevlendirmenin resmi olarak yapılmaması halinde, memur suçları dışındaki suçlar kapsamında soruşturma yapılması gerekecektir.

Yapılan fiile göre disiplin cezası uygulanması da gerekir.

5.SONUÇ

Kamu idarelerinin mali işlemlerinde mutemet kavramı genellikle çeşitli anlam karmaşalarına neden olmaktadır.

Söz konusu karmaşanın nedeni, mutemet adı altında farklı görev tanımları içeren görevlerin bulunmasıdır.

Bunlardan maaş mutemetleri, memur veya işçilerin çeşitli özlük haklarının muhasebe birimlerinden alınarak ilgililere ödenmesi işini yapan,

Muhasebe yetkilisi mutemedi ise, muhasebe yetkilisi namı ve hesabına, kamuya ait parayı tahsil eden, ilgililere ödeyen veya bu kapsamdaki diğer mali işlemleri yapan, hesabını muhasebe yetkilisine veren kefalete tabi memurlardır.

Harcama yetkilisi mutemedi ise, tahakkuk işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek acil durumlarda, kendisine ön ödeme yapılan ve bu ödemeleri de belli süreler sonunda almış oldukları kanıtlayıcı belgeler karşılığında mahsup etmek zorunda olan görevlilerdir. Harcama yetkilisi mutemetleri  hesaplarını harcama yetkilisine vermek durumundadırlar. Harcama yetkilisi mutemetleri, harcamanın mevzuata uygun olarak yapılmasından, harcama yetkililerine karşı sorumlu olup, aldıkları avansı veya krediyi mevzuatta belirtilen sürede kapatmakla görevlidir.

Avans ve kredinin zamanında kapatılmaması ile ilgili gerekli takibin, muhasebe yetkilisi ve muhasebe birimince yapılması gerekir.

kaynak:Ömer Köse

Maliye Bakanlığı

Muhasebat Başkontrolörü

[1] Sayıştay GKK Tarih: 21.5.1981 Sayı: 4122/1, 4123/1