Kamu Kaynağı Nedir? Kamu Gideri Nedir? Özel Gelir Nedir?
A-5018 SAYILI KANUNUN AMACI
Kamu kaynaklarının, kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, hesap verebilirliği ve malî saydamlığı sağlamak üzere, kamu malî yönetiminin yapısını ve işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve malî kontrolü düzenlemek olarak belirlenmiştir.
Kanunun amacı “kamu kaynağı” ifadesi temel alınarak tanımlanmıştır.
Kamu Kaynağı: Borçlanma suretiyle elde edilen imkânlar dâhil kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda bulunan para, alacak ve haklar ile her türlü değerleri ifade etmektedir.
Kamu kaynağı kavramının belirli bir tanımlamaya kavuşturulması özellikle mali sorumluluğun tespitinde önemlilik arzeden bir husustur. Kamu harcama mevzuatında sorumluluğun tespiti ve Ceza Kanunlarının uygulanmasında tereddüte düşülen en önemli konu yersiz yapılan harcamanın kamu kaynağı olup olmadığıdır. Örneğin mahalli idarenin kullanımına verilen ve yersiz olarak kullanıldığı tespit edilen bir kaynak, kamu kaynağı niteliği taşımakta mıdır? Ya da uluslar arası mali kurumlardan elde edilen borcun kullanılması, kamu kaynağının kullanılması olarak değerlendirilebilir mi? Başka bir örnek belediye iktisadi teşebbüslerinin harcamaları kamu kaynağı kullanımı niteliğinde midir, değil midir?
Bu soruların cevabının evet kamu kaynağıdır şeklinde cevaplanması halinde, konuyla ilgili uygulanacak mevzuatın niteliği derhal değişecek ve ağır sorumluluk gerektiren özel bir takım düzenlemeler gündeme gelecektir. Bu bakımdan kamu kaynağı kavramı, kamu mali yönetiminde gerçekten son derece önemlilik arzeden bir kavramdır.
Kamu kaynağı kavramıyla yakından ilgili olan diğer kavramlar ise kamu gideri, kamu geliri ve özel gelir kavramlarıdır.
Kamu Gideri: Kanunlarına dayanılarak yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet bedelleri, sosyal güvenlik katkı payları, iç ve dış borç faizleri, borçlanma genel giderleri, borçlanma araçlarının ıskontolu satışından doğan farklar, ekonomik, mali ve sosyal transferler, verilen bağış ve yardımlar ile diğer giderleri ifade eder.
Bu tanımda kamu gideri, geniş perspektifli bir tanımlama yapılarak, Kanunun ileriki maddelerinde yoğun olarak işlenecek olan mali sorumluluğun harcama bağlamında hangi tür harcamaları kapsadığı açık ve kesin çizgilerle ortaya konulmuş bulunmaktadır.
Örneğin yardım niteliği bulunan sosyal transferlerde kamu gideri niteliği taşımakta ve mali sorumluluk gerektirmektedir.
Kamu Geliri: Kanunlarına dayanılarak toplanan vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay veya benzeri gelirler, faiz, zam ve ceza gelirleri, taşınır ve taşınmazlardan elde edilen her türlü gelirler ile hizmet karşılığı elde edilen gelirler, borçlanma araçlarının primli satışı suretiyle elde edilen gelirler, sosyal güvenlik primi kesintileri, alınan bağış ve yardımlar ile diğer gelirleri,
Özel Gelir: Genel bütçe kapsamındaki idarelerin kamu görevi ve hizmeti dışında ilgili Kanunlarında belirtilen faaliyetlerinden ve fiyatlandırılabilir nitelikteki mal ve hizmet teslimlerinden sağlanan ve genel bütçede gösterilen gelirleri ifade etmektedir.
Kamu geliri ve özel gelir kavramları da, kamu kaynağı tanımının içini dolduracak şekilde fakat genel bir tanımlama yapıldığı görülmektedir.
Yukarıda sayılan özellikteki gelirler kamu kaynağını oluşturur ve kullanılmasında mali sorumluluk gerektirir.