Fazla Harcırah Ödemesinden Harcama Yetkilileri ile Gerçekleştirme Görevlileri Sorumlu Mudur?

Bilindiği üzere, harcırah beyan üzerine yapılan bir ödemedir. Bu sebeple ilgililere fazladan yapılan harcırah ödemelerinde, harcama yetkilileri ile gerçekleştirme görevlilerinin sorumlu olup olmadıkları hususunda bir takım tereddütler bulunmaktadır. Bu çalışmamızda söz konusu tereddütleri gidermeye çalışılacağız.

Uygulamada harcırah iki sebepten fazla ödenebilmektedir. Bunlardan birincisi, ilgilinin gerçek dışı beyanıdır. Örneğin otelde konaklanmadığı halde, konaklanmış gibi sahte fatura alınmışsa ve bu durum beyan edilmişse ilgiliye fazla harcırah ödenmiş olacaktır.

İkinci durum ise mevzuattaki sınırlamalara uyulmadan ödeme yapılmasıdır. Burada da ilgilinin beyanı söz konusudur. Fakat mevzuatta öngörülmeyen bir ödeme talep edilmektedir. Örneğin, Harcırah Kanununa göre istisnai durumlar hariç, geçici görev mahallinde kullanılan taşıt ücretlerinin ilgiliye ödenmesi mümkün değildir. Buna rağmen, söz konusu ücretler beyan edilirse ilgiliye yine fazla ödeme yapılacaktır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun ilgili maddeleri ile 5189/1 No’lu Sayıştay Genel Kurulu Kararı birlikte değerlendirildiğinde, harcama yetkilileri ile gerçekleştirme görevlilerinin harcamaların mevzuata uygun olmasından dolayı sorumlulukları bulunmaktadır.

Yukarıda yer verilen  fazla ödemeler, harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumlulukları açısından değerlendirildiğinde; bu aktörlerin, gerçek dışı beyandan (birinci hal) sorumlu olmadıkları, yasal düzenlemelere uygun olmayan harcırah ödemelerinde ise (ikinci hal) mali sorumlulukları bulunduğu düşünülmektedir.  Nitekim, konuya ilişkin Sayıştay Temyiz Kurulu tarafından verilen bir kararda benzer değerlendirmeler yapılmış olup, bu karara aşağıda yer verilmiştir.

SAYIŞTAY TEMYİZ KURULU KARARI

Yılı: 2012

Dairesi: 1

Dosya No: 39132

Tutanak No: 42414

Tutanak Tarihi: 30.11.2016

Konu: Yurtdışı konaklama bedelinin tamamının ödenmesi

5) 54 sayılı ilamın 6 ncı maddesinde, 21-24.02.2012 tarihleri arasında Finlandiya’da düzenlenen etkinliğe katılan Vali Yardımcısı …….’ya, yurtdışı konaklama bedelinin tamamının ödenmesi nedeniyle ….. TL.ye tazmin hükmolunmuştur.

Sorumlu dilekçesinde konunun esasına itirazda bulunmamış; harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin üst yöneticinin emirlerini yerine getirmek üzere ilgili evrakları imzaladıklarını, bunun yanı sıra harcırah ödemesinin, harcırahı alan Vali Yardımcısının beyanına dayandığını, bu nedenle 6085 sayılı Kanunun 7. Maddesi ve 6245 sayılı Harcırah Kanununun 60 ıncı maddesi gereği sorumlu tutulmaması gerektiğini ileri sürerek tazmin kararındaki sorumluluğun uhdesinden kaldırılmasını talep etmiştir.

Sayıştay Başsavcılığı; “….Harcırah ödemesi 6245 sayılı Kanunun 35. maddesi. 201272760 sayılı BKK. nın yurtdışı gündeliklerine ilişkin kararına aykırı olduğu ayrıca sorumluluk yönünden ileri sürülen iddialar 5018 sayılı kanunun 32. maddesi karşısında geçersiz olduğundan talebin reddine karar verilmesinin uygun olacağı” şeklinde görüş belirtmiştir.

Gereği görüşüldü.

Sorumlunun, Harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin üst yöneticinin emirlerini yerine getirmek üzere ilgili evrakları imzaladıkları, bu nedenle sorumlulukları bulunmadığı iddiaları ile ilgili olarak;

5018 sayılı Kanunun “Hesap Verme Sorumluluğu” başlıklı 8 inci maddesi gereği,

“Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadırlar.”

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 32 nci maddesinde; 

“Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesi ile mümkündür…

Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından ve bu kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.”

Gerçekleştirme süreci ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumlulukları 5018 sayılı Kanunun 33 üncü maddesinde;

“Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. (Değişik son cümle: 22/12/2005-5436/10 md.) Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır.

Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.

Elektronik ortamda oluşturulan ortak bir veri tabanından yararlanmak suretiyle yapılacak harcamalarda, veri giriş işlemleri gerçekleştirme görevi sayılır. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin esas ve usuller Maliye Bakanlığınca belirlenir.

Gerçekleştirme görevlileri, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar.” şeklinde açıklanmıştır.

Kamu zararı kavramı, 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem ve eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.” şeklinde tanımlanmıştır. 

6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun “Sorumluluk ve Sorumluluk Halleri” ni düzenleyen 7 inci maddesinin 3 üncü fıkrasında “Sorumlular; mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri ile illiyet bağı kurularak oluşturulan ilamda yer alan kamu zararından tek başlarına veya birlikte tazmin ile yükümlüdür.” hükmü yer almıştır.

Bu hükümlere göre, gerçekleştirme görevlisi ve harcama yetkilisinin, ilgililerin beyanı üzerine tahakkuk ettirilerek ödemesi yapılan harcırah miktarının; mevzuata uygun olmasından sorumlulukları sözkonusudur.

Sorumlu, kişilerin beyanına göre ödenen harcırah ödemesinden, 6245 sayılı Harcırah Kanununun 60 ıncı maddesi gereği beyannameyi düzenleyenlerin sorumlu olması gerektiğini iddia etmekte ise de; maddede kasıtlı olarak gerçekdışı bildirimde bulunmak suretiyle hak kazandıkları miktardan fazla harcırah alanlardan, bu miktarın geri alınmasıyla ilgili olarak 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Hakkında Kanun ile genel hükümlerden bahsedilmiştir. 

Yurtdışı Gündeliklerine Dair Bakanlar Kurulu Kararına aykırı ödeme yapılması açık, kontrol edilebilir bir husus olup; bu konuda ihmali bulunan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlileri kamu kaynağında azalmaya neden olduklarından sorumlulukları sözkonusudur.

Açıklanan nedenlerle, ilgililerin sorumlulukla ilgili iddialarının reddi ile 54 sayılı ilamın 6 ncı maddesi ile …. TL.ye verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE,

Oybirliği ile,

kaynak:mevzuatsal.com