Boş Kadroya Açıktan Vekil Atanması Ödenecek Maaş, Zam ve Tazminatlar
Ödenecek Vekalet Aylığı, Zam ve Tazminatlar ve Diğer Ödentiler
ba- Ödenecek Vekalet Aylığı
657 sayılı Kanunun 175 inci maddesine göre açıktan vekalet edecek olanlara, vekalet ettikleri görevin kadro derecesinin birinci kademe aylığının (ek gösterge ve taban aylığı dahil) üçte ikisi oranında vekalet aylığı verilir. Ödenecek vekalet aylığını şu şekilde formüle edebiliriz.
[(Gösterge+Ek Gösterge)xMaaş Katsayısıx2/3]+[(1000xTaban A. K.)x2/3]
Ancak, boş olan köy imamlığı kadrolarına açıktan vekil olarak atanan kimselere ödenecek vekalet aylığı brüt tutarı, asgari işçi ücretinden az olması halinde aradaki fark, 657 sayılı Kanunun 1897 sayılı Kanunla değişik 146 ncı maddesi uyarınca tazminat olarak ödenir. Kanımızca, 175 inci maddede sadece boş olan köy ve kasaba imamlığı kadrolarına açıktan atanan vekil imamlar için getirilen bu ayrıcalığı yasal bir değişiklik ile, kapsamı genişletilerek, 86 ncı maddede aylıklı olarak açıktan vekil atanabileceği sayılan diğer boş kadrolara vekalet edecek kimselere de teşmil edilmesi zorunludur. Zira İş Kanunu uyarınca periyodik olarak yeniden düzenlenen asgari işçi ücretlerinin açıktan vekalet edilecek boş kadro derecesi ilk kademe aylığının üçte ikisine tekabül eden tutarını aşması olasılığı her zaman mevcuttur. Ancak asgari işçi ücretleri ile vekalet aylığı karşılaştırmasında, vekile aylığından başka yapılan diğer zam ve tazminat niteliğindeki yan ödemelerin de dikkate alınması gerektiğini unutmamak gerekir.[1]
bb- Ödenecek Zam ve Tazminatlar
Yan Ödeme Kararnamesinin 6/H maddesi gereğince, bir göreve açıktan vekalet edenlere, bu göreve ait zam ve tazminatlar tam olarak ödenir. Ayrıca, zam ve tazminatlar ödenirken DMK’nın 175 inci maddesindeki oranlar dikkate alınmaz.
bc- Sosyal Haklar
DMK’nın 175 inci maddesinin son fıkrasına göre, açıktan vekil olarak atananlar, yasa ile memurlara verilen sosyal haklardan yararlanabileceklerdir. Vekil memurlara sosyal haklar, 1897 sayılı Kanun ile 175 inci maddede yapılan değişiklik ile sağlanmıştır. Bu haklar şunlardır:
-Emeklilik hakkı,
-Çocuk zammı,
-Aile yardımı,
-Doğum yardımı,
-Ölüm yardımı,
-Tedavi yardımı,
-Cenaze Gideri,
-Giyecek yardımı,
-Yiyecek yardımı.
c-Aylık ve Diğer İstihkaklarından Yapılacak Kesintiler
ca- Gelir Vergisi
Ödenecek vekalet aylıkları ve zamlar, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesi uyarınca ücret ödemesi sayılacağından, kesilecek gelir vergisi yine aynı Kanunun 103 üncü maddesinde belirtilen oranlar üzerinden hesaplanacaktır. Halen, bu oran aylık ve benzeri ödemelerde %15’tir.
Ancak, bunun dışında vekile ödenen tazminat, yardım, ödenek, yolluk ve gündelikler ise; Gelir Vergisi Kanununun 24 ve 25 inci maddeleri uyarınca Gelir Vergisinden muaf olduğundan, bunlar üzerinden gelir vergisi kesilmeyecektir.
657 sayılı Kanunun 213 üncü maddesine eklenen zam ve tazminatların düzenlendiği ek maddenin “III-Ortak Hükümler” başlıklı bölümünün son fıkrasında da, aynı maddenin ikinci bölümünde yer alan tazminatlardan damga vergisi dışında herhangi bir kesintinin yapılmayacağı belirtilmiştir.
Ayrıca Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesi gereğince, açıktan boş köy imamlığı kadrosuna atanan vekillerden, vekalet aylıklarını köy bütçesinden alanların bu aylıkları gelir vergisinden istisna edilmiştir.
cb- Damga Vergisi
Ödenecek vekalet aylıkları ile gündelik, yolluk, zam ve tazminatların tamamından, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) Sayılı Tabloda belirtildiği üzere, binde altı oranında damga vergisi kesilecektir. Ancak bunların dışında sosyal yardım olarak ödenen diğer ödeneklerden (aile yardımı ödeneği, doğum yardımı ödeneği, ölüm yardımı ödeneği vb.) ise, 657 sayılı Kanunun ilgili maddeleri uyarınca, damga vergisi kesilmeyecektir.
[1] İRTEŞ A.-UÇAK F., a.g.m. s.7